سرویس جهان مشرق - بین گردهمایی گروه های مقاومت عراقی در ایران و گردهمایی تعدادی از نیروهای اهل سنت در امارات متحده، عراق بر سر دو راهی قرار گرفته است. دو راهی رویارویی سیاسی – میدانی با آمریکا یا تن دادن به خواسته های دولت «دونالد ترامب»؛ خواسته هایی که با انتشار و استقرار نظامیان آمریکایی در عراق شروع و به تقسیم این کشور به اقلیم های طایفه ای منتهی می شود.

هفته گذشته شهر «قم» شاهد نشستی با حضور فرماندهان گروه های مقاومت عراقی با هدف «بررسی راهکارها و گزینه های بیرون کردن اشغالگران آمریکایی از عراق» بود.

رهاورد این نشست تاکید شرکت کنندگان بر «تشکیل کمیته های هماهنگی جهت سازماندهی فعالیت های گروه های مقاومت» و «ایجاد هماهنگی اطلاع رسانی  و رسانه ای و اجتماعی» جهت تحقق هدف کلان تر یعنی «بیرون راندن نظامیان خارجی از عراق» بود که به گفته منابع سیاسی اگر نیروهای شرکت کننده درباره هر قضیه ای اختلاف نظر داشتند، «درباره بایستی بیرون راندن نظامیان خارجی نه تنها توافق نظر که تاکید کردند» و این مهمترین نتیجه این نشست محسوب می شود.

درباره تفاهمات به دست آمده در این نشست، برخی از منابع وابسته به گروه های مقاومت عراقی در گفتگو با روزنامه لبنانی «الاخبار» توضیح دادند: «کلید خوردن فعالیت گروه های مقاومت به پاسخ رسمی آمریکا به درخواست بغداد جهت تنظیم ساز و کاری جهت خارج کردن نظامیانش از عراق بستگی دارد و این واکنش و ماهیت آن، به شکست تلاش های دیپلماتیک و سیاسی بغداد یا موفقیت این تلاش ها بستگی دارد. اما هرچه هست، شکست تلاش های دیپلماتیک و سیاسی، عامل اصلی ورود نیروهای مقاومت به میدان و آغاز مبارزه خواهد بود».

در همین راستا، هفته گذشته «فراکسیون فتح»، متشکل از نیروها و نمایندگان طرفدار «الحشد الشعبی» در پارلمان عراق نسبت به افزایش اعتراض های مردمی و رویارویی های نظامی، در صورت «طفره رفتن» آمریکا از خواست دولت مبنی بر اتخاد ساز و کار پایان دادن به حضور نظامیانش در عراق به ویژه پس از تصویب درپارلمان هشدار داد. بنابراین، نیروها و گروه های مقاومت در انتظار نتیجه تلاش های «عادل المهدی»، نخست وزیر مستعفی عراق هستند.

در مقابل، آمریکایی ها تلاش می کنند، با کشتن وقت «خشم و غضب» عراقی ها آرام کنند و راهی برای دور زدن مصوبه پارلمان عراق بیابند. در اولین گام کاخ سفید بار دیگر به حربه قدیمی و همیشگی اش (تهدید به تحریم، برافروختن آتش فتنه های طایفه و رو کردن برگه تقسیم طایفه ای) روی آورد.

با توجه به پافشاری آمریکا بر باقی ماندن نظامیانش در عراق و کارآمد نبودن حربه قدیمی تحریم حداقل در این مقطع زمانی روی عراقی ها، واشنگتن دومین گزینه خود را روی میز دارد که در «بازنگری در مناطق استقرار و نقاط تمرکز نظامیان آمریکایی و دست و پا کردن مناطق دیگر در عراق» نمود پیدا می کند.

در این راستا، منابع رسمی عراقی از تمرکز و استقرار نظامیان آمریکایی در استان های غربی و شمالی عراق و دور شدن از «تیررس» گروه های مقاومت در استان های مرکزی و جنوبی خبر می دهند. موضوعی که «مایک پمپئو»، وزیر خارجه آمریکا نیز به آن اشاره کرد و گفت که با مقامات عراقی کار خواهند کرد تا «جای مناسب تری برای استقرار نظامیان آمریکایی در عراق بیابند».

اما این پایان اقدامات واشتگتن نیست، بلکه آمریکایی ها سومین گزینه خود را نیز روی میز گذاشتند. سومین گزینه آمریکایی ها، حاکم کردن گفتمان متحدان عراقی واشنگتن، بر عرصه سیاسی عراق است. این گفتمان در ضرورت ادامه حضور نظامیان آمریکایی در عراق و خروج نظامیان آمریکایی خواسته ای ایرانی و نه عراقی است، خلاصه میشود. 

اظهارات روزهای اخیر وزیر خارجه آمریکا مبنی بر «تماس با 50 شخصیت عراقی، از طوایف مختلف، از جمله طوایف شیعی و تقدیر و تشکر همگی آنها، اگرچه نه به صورت آشکار و علنی، از نقش آمریکا در عراق» در این راستا صورت گرفت.

اما به غیر از سه گزینه فوق، آمریکایی ها گزینه دیگری را هم روی میز گذاشته اند و تلاش می کنند، زمینه پیاده سازی آن در عرصه داخلی عراق را فراهم کنند. گزینه ای قدیمی که از زمان سرنگونی رژیم بعث در عراق، آمریکایی ها همواره تلاش کرده بودند، آن را پیاده کنند، با این تفاوت که این بار شیوخ مرتجع اماراتی را هم علنا به کمک طلبیده اند.

نشستی که در امیرنشین ابو ظبی امارات متحده با حضور افرادی مانند محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان عراق و جمال الکربولی، رهبر «حزب الحل» و احمد الجبوری، استاندار صلاح الدین و سعد البزاز، نماینده سابق پارلمان عراق و برخی دیگر از شخصیت های صاحب نفوذ اهل سنت عراق برگزار شد، نشان می دهد که آمریکایی ها بار دیگر در تلاش جهت پیاده سازی سناریوی تجزیه طایفه ای عراق هستند.

اگرچه الحلبوسی حضور در این نشست را به شدت رد و تکذیب کرد، اما افراد نزدیک او و دیگر شرکت کنندگان در نشست ابو ظبی تاکید کردند که مهمترین موضوع مورد بحث و مناقشه «آمادگی های لجستیکی شرکت کنندگان برای تشکیل اقلیمی سنی در عراق، هر لحظه و زمانی که ایجاب کند» بود.

به گفته این منابع، حتی برخی از شرکت کنندگان پا را از این آمادگی ها فراتر نهاده و آرزو می کردند که عراق نیز جزو مناطق مشمول «قرارداد قرن» بود.

اینکه آمریکایی ها در این مقطع زمانی بار دیگر، گزینه تشکیل اقلیم سنی در عراق را مطرح کرده اند، به این دلیل است که این «اقلیم نقش منطقه امن و حفاظت شده» برای نظامیان آمریکایی بازی خواهد کرد که قرار است، در آنجا مستقر شوند. به ویژه آنکه آمریکایی ها از تابستان گذشته به بهانه مبارزه با «داعش» اقدام به آموزش نظامی تعدادی بسیار زیادی از جوانان استان الانبار نیز کرده اند.

اگرچه این نشست و تصمیمات آن از سوی «دار الفتوای عراق» محکوم شد و این نهاد در بیانیه ای اعلام کرد که «تمام روسای قبایل و شیوخ عشایر اهل سنت استان الانبار اقدامات اخیر برخی از اعضای ائتلاف نیروها و جریان های اهل سنت را محکوم کرده و قویا مخالف حضور نظامیان خارجی در عراق یا تشکیل هر آنچه که اقلیم نامیده می شود، هستند» و چنین تحرکاتی را «خیانت به تاریخ عراق و تضعیف جایگاه و موقعیت عربی و اسلامی این کشور قلمداد کرد»، اما نباید به راحتی از کنار چنین تحرکاتی گذشت.

** تکذیب نشست امارات از سوی الحلبوسی

انتشار خبر نشست امارات که مهمترین خروجی آن «تاکید بر تشکیل اقلیم سنی» آن هم در این مقطع زمانی که عراق از لحاظ امنیتی متزلزل و آسیب پذیر نشان می دهد و محکومیت آن از سوی نهادها و شخصیت های اهل سنت عراق، نفی و تکذیب شرکت کنندگان در آن را به دنبال داشت. به حدی که نه تنها حضور در نشست، بلکه برگزاری آن را هم تکذیب کردند. موضوعی که به تشدید بحث و مناقشه های درباره این نشست منجر شد.

در این میان اظهارات «دیوید دیوید شنکر»، مدیر کل وزارت خارجه آمریکا در امور خاور نزدیک به این بحث و مناقشه ها پایان داد. وی در اظهاراتش پرده از ملاقات با شماری از مقامات اهل سنت عراق در اربیل و امارات برداشت و به شکلی ویژه به دیدار اخیرش با رئیس پارلمان عراق در امارات اشاره کرد.

شنکر با اینکه سخنی از طرح تشکیل دولت سنی در غرب عراق به میان نیاورد، اما افشای دیدار از پیش برنامه ریزی نشده اش با الحلبوسی بر صحت اخباری تاکید می کند که درباره این نشست به بیرون درز پیدا کرده و در راس این خبرها، آنکه این نشست مستقیما توسط و تحت اشراف آمریکایی ها و در پاسخ به مصوبه پارلمان عراق مبنی بر اخراج نظامیان خارجی، از جمله نظامیان آمریکایی برگزار شده است.

این اقدام واشنگتن، بعد از مصوبه پارلمان عراق درباره خروج نظامیان خارجی از این کشور تاکید می کند که آمریکایی ها برای مقابله با این مصوبه گزینه های خود را روی میز می گذارند و یکی از مهمترین آنها بالطبع، تشکیل اقلیم سنی و به حرکت واداشتن جریان های سیاسی مرتجع عراقی جهت مطالبه آن است.

هدف اصلی واشنگتن از تشکیل اقلیم سنی در عراق تضمین بقای نظامیان آمریکایی در استان های غربی و شمالی عراق است که اغلب سنی نشین هستند و در جوار اقلیم کردستان قرار ند.

دومین هدف آمریکا از این گزینه و توسل به آن، تحت فشار گذاشتن دولت عراق جهت لغو توافقنامه بغداد – پکن است.

اما نکته بسیار مهمی که در این گزینه واشنگتن نهفته، این است که طرح اقلیمی آمریکا در عراق تنها به تشکیل اقلیم سنی در غرب این کشور محدود نمی شود، بلکه در کنار آن آمریکایی ها در صدد تشکیل دو اقلیم شیعی – شیعی در عراق، یکی در استان های مرکزی و دیگری در استان های جنوبی این کشور هستند. دو اقلیمی که نه در کنار هم، بلکه رقیب یکدیگر و رو در روی هم باشند و این به معنای مشغول کردن شیعیان عراق به خود است.

در این تردید نیست که آمریکا گزینه های دیگری را هم برای مقابله با مصوبه پارلمان عراق روی میز دارد که طی روزها و ماه های آینده به مقتضای شرایط آنها را مطرح خواهد کرد. لذا عراق در روزها و ماه های آینده آبستن حوادث بسیاری است.