به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، زیردریایی های کلاس غدیر را می توان اولین تلاش جدی و به ثمر نشسته در کشورمان جهت ساخت و تولید انبوه شناورهای زیر سطحی معرفی کرد. در حال حاضر می توان گفت که جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنها تولید کننده و دارنده ناوگان زیردریایی های سبک موسوم به میدجت در جهان شناخته می شود. البته تخصص و توان فنی صنایع دفاع کشورمان، صرفا به مقلوه طراحی و ساخت یک زیردریایی سبک خلاصه نشده و در سالهای اخیر توانایی های بسیار خاص و مهمی نیز به ناوگان زیر سطحی های کلاس غدیر اضافه شده است.

رزمایش روزهای گذشته نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، فرصت مناسبی بود تا یکی دیگر از توانمندی های مهمی که می تواند "غدیر" را وارد مرحله جدیدی از قدرتنمایی کند، علنا به نمایش گذاشته شود که در این گزارش نگاهی به این کلاس از زیرسطحی و توانایی های خاص آن از جمله پروژه جاسک ۲ یعنی امکان شلیک موشک از زیردریایی، خواهیم داشت.

بیشتر بخوانید:

سپاه این بار از زیر آب به سراغ بیگانگان چشم آبی می‌رود/ «نهنگ» یا «فاتح»؛ اولین نشانه از تغییر دکترین در مقابله با تهدیدات کدام است؟ +عکس

منطقه خلیج فارس به عنوان یک پهنه آبی کوچک و عمدتاً کم عمق، یک چالش بزرگ برای اکثر زیردریایی ها حتی گونه های دیزل الکترونیک با وزن های معمولی است. اصولاً این منطقه در بحث رزم زیر سطحی به یک شناور کوچک و سبک نیاز دارد که بتوان با هزینه ای کم و البته تعداد خدمه پایین کار را با آن به انجام رساند. زیر آب در خلیج فارس در حقیقت یک محیط با جغرافیایی پیچیده است که انواع و اقسام فرو رفتگی و برآمدگی ها، از آن یک محیط بسیار سخت برای زیردریایی های معمول ساخته و به همین منظور زیردریایی های کلاس کیلو که در اوایل دهه ۷۰ شمسی از روسیه برای نداجا خریداری شد، آنچنان مناسب این محیط نبود.

زیردریایی غدیر

این مسئله باعث شد تا متخصصان صنایع دفاعی ایران دست به کار طراحی و ساخت نسل جدید زیردریایی های کوچک و سبک برای منطقه خلیج فارس بزنند. تولید زیردریایی های کلاس غدیر از حدود سال ۱۳۸۵ آغاز شده و در سال ۱۳۹۷ نیز آخرین فروند از آنها به صورت علنی، به نداجا تحویل شد. برخی برآوردها حاکی از این است که چیزی در حدود ۱۵ فروند از این زیردریایی ها در خدمت نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران قرار دارد. این زیردریایی ها در حدود ۱۲۰ تن وزن و تقریبا ۳۰ متر هم طول دارند. در بحث تسلیحات نیز این زیردریایی ها به دو پرتابگر ۵۳۳ میلی متری اژدر مجهز بودند.

قلب پرتوان برای غدیر ایرانی

در سال ۱۳۹۷ و در جریان تحویل دو فروند از زیردریایی های کلاس غدیر، خبر مهمی در خصوص نسب سیستم های جدید پیشران برای این زیردریایی ها اعلام شد. موتورهای BLDC نسل جدیدی از پیشران ها هستند که برای این زیردریایی ها توسعه پیدا کرده اند. موتورهای BLDC اصطلاحا ( Brushless DC motor ) نوعی از موتورهای سنکرون هستند.  این موضوع به این معنی است که میدان مغناطیسی در روتور و استاتور با یک فرکانس ایجاد می­ شوند. انواع الکترو موتور DC  بدون جاروبک دارای لغزش به آن مفهومی که در موتورهای القایی وجود دارد، نمی ­باشند. موتورهای BLDC در انواع تکفاز، دو فاز و سه فاز وجود دارند.

نمونه کوچک از یک موتور BLDC با توان ۴۰ کیلو وات

بخش پیشران از یک شناور زیر آبی بدون سرنشین با موتور BLDC

این موتورها به نسبت موتورهای الکترونیک معمول، از اندازه کوچکتری برخوردار هستند که بزرگ ترین نکته مثبت برای یک زیردریایی خصوصا در اندازه غدیر محسوب می شود. در عین حال این موتور با داشتن اندازه کمتر، راندمان و نیروی بیشتری را نیز تولید می کند و به دلیل نداشتن جاروبک از نمونه های معمول موتورهای الکترونیکی نیز کم صداتر است. از دیگر مزایای این نوع از موتورها، نیاز بسیار کمتر به تعمیر و نگهداری است که زمان و هزینه های دوره تعمیر و اورهال را شدیدا کاهش می دهد. اگر طبق تعاریف خارجی، نقطه منفی این سامانه قیمت بالاتر آن به نسبت نمونه های قدیمی باشد، در مقابل مزایای این سیستم پیشرانه به صورت خاص و افزایش قابل توجه توان رزم زیر سطحی کشور آن هم در منطقه حساس خلیج فارس و تنگه هرمز مشخصا این هزینه قابل دفاع خواهد بود و صد البته با تولید انبوه، این رقم کاهش خواهد یافت.

و البته ذکر این نکته هم بسیار مهم است که جمهوری اسلامی ایران، اولین کشوری است که به صورت عملیاتی این نوع موتورها را بر روی زیردریایی های دیزل الکترونیک خود نصب می کند.

پروژه جاسک ۲ و توانی خاص برای غدیرهای نداجا

«جاسک ۲ » را میتوان یکی از مهم ترین و استراتژیک ترین پروژه های موشکی در حوزه دریایی به حساب بیاوریم چراکه این طرح توانایی شلیک موشک کروز از زیر آب را به شناورهای زیر سطحی کشور اعطاء کرده است. توانایی بسیار خاص و منحصر به فرد که به صورت بومی در اختیار شاید کمتر از ۱۰ کشور جهان باشد. دقت داشته باشید که برخی مدل های فعال از زیردریایی های میدجت در دنیا یا مدل های پیشنهاد داده شده، همگی مسلح به اژدر بوده و موشک کروز ضد کشتی با قابلیت شلیک از زیر آب برای آنها تعریف نشده است.

نمایی از شلیک آزمایشی طرح جاسک ۲ در سالهای قبل

در مدل مورد استفاده در جاسک ۲، موشک مورد نظر درون یک پوشش شبیه به یک اژدر قرار گرفته و از مخزن های استاندارد ۵۳۳ میلی متری به بیرون پرتاب می شود. سپس با نزدیک شدن به سطح آب و فعال شدن موشک پوسته خارجی جدا شده و موشک به سمت هدف شلیک می شود. طرح جاسک ۲ بر اساس موشک کروز ضد کشتی نصر ۱ توسعه پیدا کرده است. این موشک کروز سبک و کوچک به این دلیل برای این طرح انتخاب شده که بتوان از آن درون زیردریایی کوچکی مثل غدیر بهره برد. این موشک در حدود ۳۵ کیلومتر برد داشته و سر جنگی آن در حدود ۱۵۰ کیلوگرم وزن دارد. سرعت آن در حدود ۰.۸ الی ۰.۹ ماخ بوده و از هدایت تلویزیونی یا راداری بسته به نوع سفارش داده شده بهره می برد.

شلیک موفق موشک از زیردریایی غدیر در رزمایش ذوالفقار ۹۹

در رزمایش اخیر نیروی دریایی ارتش که به اسم ذوالفقار ۹۹ برگزار شد شاهد شلیک موفق این موشک از زیردریایی های کلاس غدیر در مقابل چشم رسانه ها و صد البته رصد اطلاعاتی نیروهای فرامنطقه ای حاضردر حاشیه خلیج فارس همچون آمریکا بودیم. می توان حالا دیگر با خیال راحت گفت که موشک کروز ضد کشتی تبدیل به سلاح استاندارد خانواده غدیر شده و این مسئله به این معناست که جمهوری اسلامی ایران اولین و تا اینجا تنها دارنده زیردریایی های میدجت مجهز به موشک های کروز ضد کشتی با قابلیت پرتاب از زیر آب در جهان است.

با نصب پیشران مدرن و حالا تسلیحات جدید، در حقیقت زیردریایی های کلاس غدیر تبدیل به نوعی پیشرفته ترین زیردریایی های میدجت عملیاتی در کل جهان شده اند. البته نکته مهم تر در این بخش این مسئله است که این توانایی ها خصوصا بحث مسلح کردن شناورهای زیرسطحی به موشک های کروز حالا در کشور ما بومی شده و نسل های بعدی زیرسطحی های ایرانی مثل فاتح و بعثت نیز به موشک های البته بزرگتر و نیرومند تر کروز مجهز خواهند شد.