سرویس جهان مشرق - پایگاه تحلیلی «کریدل» در یادداشتی به قلم عبدالباری عطوان بنیانگذار و سردبیر روزنامه «رأی الیوم» و سردبیر اسبق نشریه «القدس العربی» پان‌عربی چاپ لندن نوشت: جنبش مقاومت انصارالله یمن در هفته‌های اخیر اقدام به حمله موشکی تلافی‌جویانه به عمق خاک امارات زد و فرودگاه ابوظبی و چند مورد از تأسیسات مهم نفتی را هدف قرار دارد. ظرف چند ساعت، ائتلاف تحت رهبری عربستان شهر صنعا پایتخت یمن را بمباران کرد که این حمله به کشته شدن ۲۳ غیرنظامی انجامید. هر دو طرف پس از هفت سال جنگ تهدید کرده‌اند که منازعه را شدت می‌بخشند.
مخاطبان گرامی، آنچه در ادامه می‌خوانید صرفاً ترجمه گزیده گزارش‌ها و مقالات مذکور است و محتوا و ادعاهای مطرح‌شده در این گزارش صرفاً جهت تحلیل و بررسی رویکردها و دیدگاه‌های اندیشکده‌های غربی منتشر شده است و هرگونه ادعا و القائات احتمالی این مقالات هرگز مورد تأیید مشرق نیست.
امارات و حوثی‌ها چه گزینه‌هایی در برابر خود دارند؟
این پایگاه تحلیلی می‌نویسد: پس از رویارویی‌های نظامی اخیر و ناگهانی، امارات و حوثی‌ها چه گزینه‌هایی در برابر خود دارند؟ آیا ابوظبی بار دیگر عقب‌نشینی خواهد کرد ــ همان کاری که به ادعای خودش در سال ۲۰۱۹ انجام داد ــ یا اینکه به جنگ نیابتی پرهزینه خود از طریق ارتش‌های مزدور مستقر در یمن ادامه خواهد داد؟ حوثی‌ها به هر یک از این سناریوها چگونه پاسخ خواهند داد؟
در پی حمله غیرمنتظره جنبش مقاومت حوثی‌های یمن موسوم به انصارالله به عمق خاک امارات با استفاده از پهپاد و شلیک موشکهای بالستیک، دو سؤال مهم در این میان مطرح می‌شوند. سؤال نخست به انگیزه‌های واقعی ورای این مانور جدید انصارالله و سؤال دوم به واکنش امارات در قبال این حمله مربوط می‌شود.
تصمیمی که اماراتی‌ها باید اتخاذ کنند
نکته مهم اینکه، آیا این تشدید منازعه موجب تغییر راهبرد در بلند مدت خواهد شد: آیا ابوظبی پس از یک شبه‌وقفه سه ساله بار دیگر به جنگ خواهد پیوست یا اینکه این بار تصمیم به خروج کامل ــ از جمله خروج عوامل نیابتی ــ خواهد گرفت تا بدین طریق از تحمل هزینه‌های هنگفت احتمالی دوری کند؟
حوثی‌ها که طی سال‌های گذشته چند سایت اقتصادی و نظامی راهبردی را در داخل خاک عربستان با موشکهای بالستیک و موشکهای بالدار هدف قرار داده‌اند، تا به اینجای کار در قالب حملات تلافی‌جویانه خود از هدف قرار دادن امارات خودداری کرده بودند. اماراتی‌ها بازیگر نقش دوم و شریک کلیدی در تهاجم ائتلاف عربی به یمن هستند، تهاجمی که محمد بن سلمان ولیعهد عربستان در ماه مارس ۲۰۱۵ علیه یمن صورت داد و در قالب آن وعده داد که «به عنوان فاتح» وارد صنعای تحت کنترل حوثی‌ها خواهد شد.
چرا انصارالله یمن تاکنون به امارات حمله نکرده بود؟
این گزارش عنوان کرد: در پاسخ به این سؤال که چرا در خصوص تلافی‌جویی علیه امارات تاکنون سهل‌انگاری شده بود، منابع نزدیک به حوثی‌ها چند دلیل در این باره مطرح نمودند:
نخست اینکه، انصارالله تمایلی نداشت علاوه بر نبرد داخلی با «شورای انتقالی جنوب» که از حمایت امارات برخوردار است و حزب اصلاح و ارتش الشریعه که از حمایت عربستان برخوردارند، همزمان در دو جبهه نبرد ــ با عربستان و امارات ــ مشغول شود.
دوم اینکه، حوثی‌ها به یک توافق ضمنی و نانوشته با امارات دست یافته بودند که می‌توان آن را اینگونه خلاصه نمود: «ما جنوب را به شما واگذار کردیم، پس شما هم شمال را به ما واگذار کنید و مداخله سیاسی یا نظامی در آنجا نداشته باشید ... تا ایمن بمانید.»
ایران مایل به حفظ موازنه محتاطانه با امارات است
سوم اینکه، ایران، متحد انصارالله، مایل به حفظ موازنه محتاطانه با امارات است ــ به ویژه با امیرنشین دوبی که یک مسیر تجاری بسیار مهم جهت کاستن از شدت تحریم‌های آمریکا ضد ایران به شمار می‌رود و طبق برآوردها بیش از ۱۴ میلیارد دلار از مبادلات تجاری سالیانه میان امارات و ایران را به خود اختصاص داده است.
چهارم اینکه، امارات در سال ۲۰۱۹ در پی افزایش شدید تعداد تلفات در میان سربازانش که طبق برآوردها بالغ بر ۱۵۰ کشته و صدها زخمی بود، ناگهان تصمیم گرفت نیروهای رسمی خود را به تدریج از یمن خارج کند.
از جمله برجسته‌ترین این زخمی‌ها زاید بن حمدان فرزند شیخ حمدان به زاید وزیر امور خارجه سابق و فرماندار منطقه شمال و همچنین داماد محمد بن زاید ولیعهد ابوظبی و حاکم بالفعل امارات بود. حمدان فلج و ویلچرنشین شد.
دلایل تغییر محاسبات انصارالله
در ادامه این گزارش آمده است: بازگشت قاطع امارات به صحنه جنگ یمن طی ماه‌های اخیر از طریق عوامل نیابتی‌اش، به ویژه در آوردگاه‌های مهم شبوه، مأرب، و البیضا موجب تغییر محاسبات انصارالله شده است. «گردان‌های هیولا» ــ تحت هدایت ژنرال طارق عفش خواهرزاده علی عبدالله صالح رئیس‌جمهور فقید یمن ــ که از حمایت امارات برخوردارند، به همراه دیگر جناح‌های جنوبی همه معادلات میدانی را بر هم زدند و مانع پیشروی نیروهای انصارالله در این جبهه‌های کلیدی شدند.
بواسطه همین تشدید منازعه از طرف امارات طی هفته‌های اخیر، انصارالله کنترل خود بر استان نفت‌خیز شبوه را تا حدودی از دست داد و تلفات جانی زیادی در میان نیروهایش متحمل شد. در نتیجه، ورق به نفع قوای تحت حمایت عربستان موسوم به ارتش شریعه برگشت و از شدت و حدت محاصره این نیروها در مأرب کاسته شد. عربستان در آنجا در آستانه شکست بود.
حمله به امارات فقط یک هشدار بود
عبدالباری عطون مدعی شد: پس از چند روز تردید که طی آن رایزنی‌هایی در تهران، بیروت، و در میان سران طایفه‌ای یمن صورت گرفتند، انصارالله تصمیم گرفت پیام محکمی برای امارات ارسال کند. انصارالله در این راستا عمق خاک امارات را بمباران کرد، اما عامدانه از شدت و حدت آن کاست تا پیام هشداری برای ابوظبی بفرستد. پیام مزبور بنا بر گفته منابع حوثی فوق‌الذکر این بود: «شما عهدشکنی کردید... اگر برگردید، ما هم برمی‌گردیم و آنکه هشدار می‌دهد، (از ارائه توضیحات بیشتر) معذور است.»
پاسخ نظامی امارات خیلی زود اتفاق افتاد. ظرف کمتر از ۲۴ ساعت، منزل عبدالله قاسم الجنید ژنرال بازنشسته و رئیس کالج هوایی یمن در قلب صنعا ــ که محل سکونت سه خانواده بود ــ در معرض بمباران هوایی قرار گرفت که در اثر آن برای نخستین بار طی سال‌های اخیر حدود ۲۳ غیرنظامی کشته و ده‌ها نفر زخمی شدند.
دو گزینه پیش روی امارات
در بخش دیگری از این گزارش عنوان شده است: ادر پی تحولات اخیر، امارات دو گزینه در برابر خود می‌بیند. گزینه اول اینکه «توافق آتش‌بس» سال ۲۰۱۹ با حوثی‌ها را احیا کند و به موجب آن به عوامل نیابتی خود دستور دهد تا فوراً از جبهه‌های جنگ در شبوه، مأرب، و البیضا عقب‌نشینی کنند و در گام اول به پایگاه‌های سابق خود در ساحل غربی، جنوب حدیده، و در نزدیکی باب‌المندب بازگردند.
گزینه دوم اینکه عوامل نیابتی خود را به سمت خطوط قرمز جغرافیایی انصارالله روانه کند و بار دیگر به صورت تمام و عیار در جنگ یمن شرکت کند و بدین طریق موقعیت نظامی تضعیف‌شده متحدش عربستان را تقویت کند. اینها همان تصمیماتی هستند که امارات و عربستان در قالب توافقی که در جریان بازدید محمد بن سلمان ولیعهد عربستان از ابوظبی قبل از اجلاس خلیج فارس در ماه دسامبر گذشته منعقد گردید، به اجرا گذاشتند.
معلوم نیست رهبران امارات کدام یک از این دو گزینه را انتخاب کنند. مورد اول گزینه سخت و دشواری است، زیرا مستلزم آن است که امارات از ائتلاف تحت رهبری عربستان خارج شود، تنش‌ها با عربستان را افزایش دهد، و بی‌خیال جاه‌طلبی‌های نظامی متحدانش در جنوب یمن شود ــ اما این امر مانع هرگونه حمله جدید حوثی‌ها به عمق خاک امارات خواهد شد.
گزینه دوم شاید بسیار پرهزینه‌تر باشد، چرا که حوثی‌ها احتمالاً به بمباران امارات در قالب حملات تلافی‌جویانه قوی‌تر ادامه خواهند داد و زیرساخت‌های نفتی و گردشگری این کشور، به ویژه فرودگاه‌ها و تأسیسات شرکت ملی نفت ابوظبی که برای امارات به منزله آرامکوی عربستان است را هدف قرار خواهند داد.
جنگ یمن وارد مرحله جدیدی شد
اقدام انصارالله در خصوص بمباران امارات با استفاده از پهپاد و موشک اگرچه قابل انتظار بود، اما یک تحول جدید و خطرناک به شمار می‌رفت. این امر تمام قواعد درگیری را دستخوش تغییر کرد و جنگ یمن را در مرحله جدیدی قرار داد که در آن پیش‌بینی تحولات امری بس سخت و دشوار است.
اسرائیل حدود ۱۶۰۰ کیلومتر از صنعا فاصله دارد ــ که تقریباً به اندازه فاصله میان ابوظبی و پایتخت یمن است. کمک تل‌آویو به امارات جهت تحقیق درباره قابلیت‌های تهاجمی انصارالله در حالی است که اسرائیل بطور فزاینده‌ای بیم آن را دارد که مبادا مقصد بعدی موشکهای بالستیک و پهپادهای مسلح حوثی‌ها باشد. این مؤلفه جدید چگونه می‌تواند جهت‌گیری کشورهای ائتلاف عربی دخیل در جنگ و به ویژه امارات را تحت تأثیر قرار دهد؟
پایگاه کریدل در پایان تصریح کرد: این بمباران بی‌سابقه در عمق خاک امارات منجر به تسریع روند جستجوی راه‌حل به منظور پایان دادن به جنگ یمن و یا تشدید منازعه، گسترش دامنه آن، و کشیده شدن دیگر طرفین منطقه‌ای به آن جنگ خواهد شد. تازه‌واردان جدید ممکن است کشورها و بازوهای محور مقاومت، جهادگرایانی از گوشه و کنار دنیا، روسیه، چین، و حضور فعال‌تر کشورهای غربی عضو ناتو را شامل شوند ــ درست شبیه همان اتفاقی که در سوریه افتاد. در هر صورت، غافلگیری‌های سال نو میلادی زودتر از آنچه تصور می‌کردیم اتفاق افتادند.
۱۱:۳۲ - ۱۴۰۰/۱۱/۲۷
