به گزارش مشرق، در حالی که درست سه ماه از آغاز مسمومیت‌های سریالی در مدارس دخترانه قم می‌گذرد، هنوز علت این پدیده اعلام نشده و نگرانی والدین از سلامت فرزندان، بسیاری از مدارس دخترانه این شهر را به حالت نیمه‌تعطیل کشانده است.

نخستین حادثه، نهم آذرماه امسال در هنرستان دولتی «نور» در قم رخ داد و به مسمومیت ۱۸ دانش‌آموز دختر منجر شد که همگی با حضور عوامل اورژانس به مراکز درمانی منتقل شدند. از آن روز تا کنون، شبیه این حادثه در چند مدرسه دخترانه دیگر قم نیز رخ داده و در شهرهای بروجرد، اردبیل، کرمانشاه، تهران و چند شهر دیگر نیز مواردی مشاهده شده است.

دکتر «رابرت بارتلومیو» Robert Bartholomew جامعه‌شناس پزشکی آمریکایی، شنبه چهارم مارس(۱۳ اسفند) در مقاله خود با عنوان «روان‌شناسی و راز دختران دانش‌آموز «مسموم شده» (Psychology and the Mystery of the "Poisoned" Schoolgirls) که در تارنمای psychologytoday منتشر شده، این پرسش را مطرح می‌کند: در میان گزارش‌ها درباره «مسمومیت‌های دسته‌جمعی» دانش‌آموزان ایرانی، آیا تاریخ تکرار می‌شود؟

وی در این گزارش می‌نویسد: در یک مدرسه دخترانه، یک دختر مسلمان جوان نفس نفس می‌زند، سپس بیهوش می‌شود _ به سرعت چند نفر دیگر به دنبال آن می‌آیند. به‌زودی ده‌ها دختر به یک بیمارستان محلی منتقل می‌شوند که به نظر می‌رسد مسمومیت عمدی ناشی از گاز مضر است. علائم شامل سردرد، حالت تهوع، سرگیجه و از دست دادن هوشیاری است.

وی می‌افزاید: برای نخستین‌بار در افغانستان در سال ۲۰۰۹ موارد مسمومیت‌های دسته‌جمعی دانش‌آموزان ناشی از گاز گزارش شد. دانش‌آموزان در برخی مدارس اسلامی دخترانهِ افغانستان در این مسمومیت دچار سردرد، حالت تهوع، درد شکم، و تاری دید شدند؛ برخی غش کرده و از حال رفتند و به بیمارستان منتقل شدند. آیا این بخش اخیر در ایران است؟ اما موضوع به این کشور ختم نشد و در سال ۱۹۸۳ رخداد مشابهی در کرانه باختری به وقوع پیوست.

بارتلومیو در این گزارش مدعی شده، بروز حوادث مشابه در ایران، افغانستان و کرانه باختری شگفت‌انگیز است. در سال گذشته میلادی، اعتراض‌های زنان در ایران به حجاب سبب بروز اضطراب طولانی‌مدت در جامعه ایران شده است. پس از آن، در نوامبر ۲۰۲۲(آبان ۱۴۰۱)، موجی از گزارش‌ها در مورد مسمومیت‌های دختران مدرسه‌ای آغاز شد که نزدیک به ۱۲ حادثه جداگانه بود.

وی می‌نویسد: این «حملات» در رسانه‌ها با واژه‌هایی مانند «مرموز» و «غیرقابل توضیح» توصیف شده است. یک نظریه عامیانه رایج معتقد است، دختران به دلیل سرپیچی از تلاش‌ها برای مجبورکردن آنها به پوشیدن روسری خود در انظار عمومی مجازات می‌شوند.

براساس این گزراش، مقام‌های ایران باوجود معاینه‌های متعدد بیمارستانی از جمله آزمایش خون، هنوز کسی را دستگیر نکرده و نتوانسته‌اند یک عامل شیمیایی را در این زمینه شناسایی کنند.

مسمومیت در افغانستان

طبق گزارش این جامعه‌شناس آمریکایی: «بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۶، ده‌ها مکتب در حداقل هفت ولایت در سراسر افغانستان تحت تأثیر حوادثی قرار گرفتند که در آن زمان به طور گسترده به عنوان مسمومیت‌های دسته‌جمعی گزارش شده بود.

وی ادامه می‌دهد: در سال ۲۰۱۶، مشاور یکی از اعضای دولت افغانستان در مورد شیوع بیماری در ولایت هرات بودم و در این موضوع، به این نتیجه رسیدیم که، دختران از بیماری روانی انباشته‌شده رنج می‌بردند. در افغانستان، دختران به دلیل مخالفت با طالبان، به مدارس می‌رفتند و ترس از انتقام را برانگیختند اما سخنگویان طالبان همواره دست داشتن آنها را در این موضوع رد کرده‌اند. با وجود ابتلای هزاران دختر به این بیماری شایع، هیچ‌کدام فوت نکردند؛ تقریباً همه به سرعت بهبود یافتند و هیچ سمی در هوا، آب یا غذا شناسایی نشد.

این جامعه‌شناس آمریکایی با بیان اینکه تاکنون در حوادث ایران با وجود نزدیک به هزار قربانی، هیچ سمی شناسایی نشده است، می‌افزاید: نه فقط به این نتیجه رسیدیم که دختران در هرات افغانستان از بیماری روان‌زا رنج می‌برند بلکه یک مطالعه جداگانه توسط سازمان بهداشت جهانی که شیوع بیماری‌های مشابه را در ۲۲ مدرسه در سراسر این کشور بررسی کرده بود، پس از تجزیه و تحلیل خون، ادرار و آب نیز به همین نتیجه رسید.

در سال ۲۰۱۳، نیز فاش شد که تحقیقات منتشرنشده جداگانه توسط سازمان ملل متحد و نیروی بین‌المللی کمکی امنیتی_نظامی چند ملیتی ناظر بر امنیت افغانستان در سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۴، هر دو به یک نتیجه رسیدند.

مسمومیت دختران دانش‌آموز فلسطینی

طبق این گزارش «در ماه مارس تا آوریل ۱۹۸۳، گزارش‌هایی از مسمومیت دختران مدرسه‌ای منتشر شد که براساس آن نزدیک به هزار دانش‌آموز دختر فلسطینی در منطقه اشغالی کرانه باختری توسط اسرائیل در این بیماری دچار سردرد، سرگیجه، تاری دید، درد معده و ضعف شدند. بسیاری از آنها هوشیاری خود را از دست دادند.

این موضوع در سراسر جهان خبرساز شد و به اتهام‌های نگران‌کننده در مورد مسمومیت‌های دسته‌جمعی علیه اسرائیل منجر شد. این ترس شایعه‌هایی را برانگیخت که عوامل اسرائیلی یا افراط‌گرایانِ غیرنظامی، این دختران را مسموم کرده‌اند. حادثه اولیه که باعث شیوع این بیماری شد در یک مدرسه رخ داد و بعداً به بویی که از یک سرویس بهداشتی می‌آمد ردیابی شد.

با این وجود، در دو تحقیق جداگانه منتشر شده در The Lancet به این نتیجه رسیدند که این بیماری روانی است. براساس تحقیقات دیگری که در ژورنال آمریکایی روانشناسی منتشر شد، گزارش روزنامه اسرائیلی که در آن روزنامه‌نگار به اشتباه در مورد برخی از قربانیان که نابینا شده بودند(مطلبی نوشته بود)، سهم عمده‌ای در این شیوع داشته است.

این مقاله ادامه می دهد در تاریخ معاصر موارد مستند عدیده ای وجود داشته که حوادث به ظاهر تروریسم دولتی ، در اصل ریشه روانی داشته است.

مسمومیت ها در ایران همزمان شده با بوی ناآشنایی که دلیل اول این بیماری‌های روانی در قرن گذشته است.

وی نوشته است: در تاریخ اخیر، چندین مورد مستند وجود داشته است که در آن حوادث آشکار تروریسم دولتی با منشأ روانی تغییر داده شده است.

دختران مصری

براین اساس، گزارش دیگری مربوط به مسمومیت دختران دانش آموز مسلمان در سال ۱۹۹۳ در مصر منتشر شد که در این مورد حدود ۱۵۰۰ دانش آموز در سنین ۹ تا ۱۶ سال مسموم شده و دچار حالت تهوع، سردرد و غش شدند و پیامد آن ۳۲ مدرسه تعطیل شدند. درخلال این حوادث، شایعاتی منتشر شد مبنی بر اینکه این دختران توسط ماموران اسرائیلی هدف قرار گرفتند تا آنها را عقیم کنند.

چرا ایران، چرا حالا؟

این جامعه شناس آمریکایی گزارش خود را با یک جمله و یک سوال به پایان رساند: در تمام این موارد، دختران جوان مسلمان که تحت فشارهای فوق‌العاده و بدون فرصت جبران بودند، در پس‌زمینه‌ای از آشفتگی‌های سیاسی، درگیر حادثه ای مرموز شدند که به یک گاز سمی نسبت داده شده است.چه چیزی محتمل است؟: اینکه دانش‌آموزان پس از سه ماه و نیم هدف حملات شیمیایی بوده‌اند که هیچ مدرکی برای آن وجود ندارد یا اینکه آنها از علائم روان‌زایی ناشی از استرس رنج می‌برند - وضعیتی که مستند شده است.

وی در ادامه می نویسد: بدون هیچ شواهدی از یک عامل سمی، بدون مرگ و تقریباً همه قربانیان به سرعت بهبود می یابند، گزارش های "مسمومیت" باید با احتیاط مورد بررسی قرار گیرند.