سرویس سیاست مشرق- مهلت پیش ثبت‌نام یک‌هفته‌ای انتخابات مجلس روز یکشنبه به پایان رسید، اما دراین‌بین این سؤال مهم وجود داشت که چه چهره‌های شاخص و جریان سازی از میان جناح‌ها و احزاب سیاسی مختلف در انتخابات پیشروی مجلس ثبت‌نام کرده‌اند.

پاسخ به این سؤال وقتی جالب می‌شد که بدانیم برخی احزاب اصلاح‌طلب که انتخابات سال ۹۸ مجلس را از دست دادند و آن را تحریم خاموش کردند و پس‌ازآن نیز در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ نیز حضور چراغ خاموش داشتند با چه تدبیری به انتخابات آینده چشم دوخته‌اند و سؤال مهم‌تر آنکه اصلاح‌طلبان علی‌رغم اختلافاتی که بر سر انتخاب آذر منصوری به‌عنوان رئیس جبهه اصلاحات به آن دچار شدند آیا حاضر شده‌اند در انتخابات پیشروی مجلس مشارکت کنند؟

گفته‌شده است که مسئله شرکت یا عدم شرکت در انتخابات پیشرو اصلاح‌طلبان را دو شقه کرده است، برخی از احزاب ازجمله کارگزاران سازندگی، حزب اعتماد ملی، ندای ایرانیان، اعتدال و توسعه که جناح‌های میانه‌روتر در میان اصلاح‌طلبان هستند، به‌صورت واضح مخالف تحریم انتخابات هستند و به شکل‌های مختلف این را اعلام می‌کنند که قصد تحریم انتخابات را ندارند.

دو شقه سیاسی و سرگیجه تحلیلی در محفل خاتمی

راهبرد شرکت در انتخابات میان اصلاح‌طلبان، طرفداران قابل‌توجهی نیز دارد.

شنیده‌شده است که محمد شریعتمداری، وزیر کار دولت روحانی به بسیاری از مدیرانی که با او همکاری داشته‌اند توصیه کرده که در پیش ثبت‌نام انتخابات، نام‌نویسی کنند. با اتمام زمان پیش ثبت‌نام انتخابات، برخی چهره‌های میانه‌روی اصلاح‌طلب و نزدیک به‌اعتدال همچون محمدباقر نوبخت، علیرضا محجوب، مسعود پزشکیان و علی مطهری در انتخابات مجلس یازدهم پیش ثبت‌نام کرده‌اند و به نظر می‌رسد اعتدالیون و احزاب میانه‌روی اصلاحات، قصد دارند در انتخابات مجلس دوازدهم، نقش‌آفرینی مؤثری داشته باشند؛ دادن یک لیست واحد با حمایت حسن روحانی و علی لاریجانی راهبرد این جریان در انتخابات پیش رو است.

در آن‌سوی معادله، چپ‌های رادیکال در جبهه اصلاحات با محوریت حزب اتحاد ملت قرار دارند. افراد این طیف که آذر منصوری، دبیر کل غیرقانونی جبهه اصلاحات ازجمله آن‌ها به شمار می‌رود، با بهانه‌هایی خاص از تحریم و عدم شرکت در انتخابات آتی صحبت می‌کنند. درحالی‌که ماهیت جبهه اصلاحات انجام فعالیت انتخاباتی است، جناح تندرو در این تشکیلات سیاسی آن را از خاصیت انداخته و تمایل دارند با یک جهش فازی جبهه اصلاحات را تبدیل به حزب برانداز کنند!

محسن میردامادی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با اعتماد با اشاره به این‌که حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات به کاهش سرمایه اجتماعی آنان منجر شده، گفته است: عدم شرکت در انتخابات گزینه مطلوبی برای یک حزب سیاسی نیست، اما در مواقعی تنها گزینه روی میز است و عملاً گزینه دیگری وجود ندارد، هرکسی می‌تواند خودش تصمیم بگیرد که در انتخابات شرکت بکند یا خیر!

درحالی‌که جبهه اصلاحات در انتخابات آتی دوتکه شده است، آخرین سخنان خاتمی به‌عنوان لیدر تشکیلاتی و فکری اصلاح‌طلبان قابل‌تأمل است.

خاتمی در جلسه با هیئت‌رئیسه جبهه اصلاحات و هم‌زمان با پایان زمان پیش ثبت‌نام انتخابات، سعی کرد در برابر دو قطب متضاد در جبهه اصلاحات موضعی میانه گرفته تا به تدبیری بتواند اختلافات سیاسی میان این دو طیف را به حداقل برساند. خاتمی در این جلسه گفته است که اصلاح‌طلبان و بسیاری از مردم حق‌دارند و می‌خواهند در انتخابات شرکت کنند اما باید روزنه‌ای وجود داشته باشد که بتوان شرکت کرد!

مواضع پدرخوانده جبهه اصلاحات نشان از گنگی اصلاح‌طلبان در مواجهه با مسئله انتخابات دارد. اصلاح‌طلبان در حالی انتخابات را تحریم خواهند کرد که بسیاری از اعضای ارشد و میانی آن در آن ثبت‌نام کرده‌اند و پیش‌بینی می‌شود که طیف قابل‌توجهی از آنان نیز از سوی شورای نگهبان تائید صلاحیت خواهند شد.

خالص‌سازی اصلاح‌طلبان/ جبهه اصلاحات الک خواهد شد!

وضعیت نامتوازن سیاسی در جبهه اصلاحات ممکن است منجر به انحلال آن در روزهای آینده شود، البته این اولین بار نیست که فشار سیاسی درونی و بالا رفتن آنتالپی باعث شده است که اصلاح‌طلبان زیر میز بازی بزنند. تبدیل شورای هماهنگی جبهه اصلاحات (همان جبهه دوم خرداد) به شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان (شعسا) و سپس عبور مجدد از این طرح به دلیل زیاده‌خواهی برخی از اعضا و تشکیل جبهه اصلاحات (ناسا) نشان از دگردیسی‌های متوالی و تاریخی اصلاح‌طلبان درگذشته دارد.

نگاهی به محتوای تولیدشده در رسانه‌های اصلاح‌طلب نشان می‌دهد که جبهه اصلاحات به دلیل اختلافات عمیق به مرز فروپاشی رسیده و تاریخ‌مصرف آن رو به پایان است. برخی اصلاح‌طلبان رادیکال معتقدند که جبهه اصلاحات باید الک شده و «اصلاح‌طلبان ناب» در آن باقی بمانند و سایر احزاب، گروه‌ها و اشخاصی که با برند اصلاح‌طلبی فعال هستند برای خود در ساختاری متفاوت از اصلاح‌طلبی جایابی کنند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که جبهه اصلاحات ایران ضمن تأکید بر مبنا قرار گرفتن بیانیه ۱۵ ماده‌ای سید محمد خاتمی بر ضرورت تعمیق این بیانیه به‌عنوان گفتمان جدید جریان اصلاحات تأکیددارند. تاملی بر مطالب تولیدشده از سوی اصلاح‌طلبان بیانگر آن است که آنان در چرایی مبنا قرار دادن بیانیه ۱۵ ماده‌ای خاتمی به‌عنوان گفتمان جدید جریان اصلاحات به‌صراحت تأکید می‌کنند که این بیانیه اصول کلی‌ای جدیدی را برای «اصلاح‌طلبی خالص» بیان کرده است.

اصلاح‌طلبان می‌کوشند تا با اعلام رسمی پایان یافتن گفتمان و شیوه اصلاح‌طلبی دوم خرداد، بیانیه ۱۵ ماده‌ای خاتمی را اساس و بنیان بازاندیشی در گفتمان جدید اصلاحات قرار دهند و آن را در بستر اغتشاشات سال گذشته (با کد امنیتی مهسا) معنا دهی نمایند. به اعتقاد اصلاح‌طلبان ساختاری یا همان اصلاح‌طلبان رادیکال بیانیه‌ای که به اسم بیانیه ۱۵ ماده‌ای خاتمی منتشرشده دارای صراحت، شفافیت در مواجهه با مشکلات موجود کشور است، در حقیقت این بیانیه یک سند مادر برای تنظیم برنامه‌ها و طرح‌های اصلاح‌طلبان در مواجهه با وضعیت موجود است!

به اعتقاد اصلاح‌طلبان ساختاری تمسک به این بیانیه، جناح چپ را از حالت گیجی فعلی رهایی داده و در بلندمدت برای اصلاح‌طلبان کادرسازی خواهد کرد. از بستر این سازوکار جدید اصلاح‌طلبی ناب متولدشده و افسران جنگ خیابانی جانشین اصلاح‌طلبان بروکراتی خواهد شد که منافع خود را در ساختار سیاسی کنونی تأمین می‌کنند.

سعید حجاریان در یادداشتی درباره این خالص سازی نوشته است:

واقعیت آن است که اصلاحات نیاز به مهره استخوان‌دار دارد. ما نیاز به لیدری داریم مانند الگوی ناطق نوری که با جنباندن ریش و عمامه خط بدهد، در انتهای این یادداشت آمده است: یادمان باشد که از صدر تا ذیل سیاست اصلاح‌طلبان احتیاج به آدم‌های بزرگ دارد با کوتوله‌های سیاسی نمی‌توان نفس کشید!

اما عبور از جبهه اصلاحات و خالص‌سازی جناح چپ به این سادگی‌ها نیست و نیاز به یک تاکتیک خاص دارد. شنیده‌شده است که گروهک نهضت آزادی که در سال‌های اخیر در میان اصلاح‌طلبان نفوذ اساسی کرده است، مسئول الک کردن تشکیلاتی جبهه اصلاحات خواهد بود، خط‌شکنی این فرقه سیاسی انحرافی ر تحریم علنی انتخابات آتی نشانه‌ای روشن بر این تحولات در آینده است.

دو عضو گروهک نهضت آزادی که روابط عمیقی با جبهه اصلاحات داشته و تئوریسین تشکیلاتی آن محسوب می‌شوند در روزهای اخیر به اصلاح‌طلبان پیشنهاد داده‌اند که در ابتدا نهضت آزادی جو را شکسته و انتخابات را تحریم کند و پس‌ازاین جبهه اصلاحات نیز وارد عمل شده و بیانیه تحریم انتخابات را منتشر کند. این دو عضو نهضت آزادی روابط خاصی نیز با سفارت انگلیس در تهران داشته و به‌واسطه یک شرکت تجاری با سفیر انگلیس دادوستد خاصی نیز دارند!

گروهک نهضت آزادی ضمن تعریف راهبرد اصلاحات جامعه‌محور به‌عنوان راهبردی انتخاباتی این گروهک تحریم انتخابات را مورد تأکید قرار داده است. برخی از چهره‌های این گروهک بابیان اشاره به تأکید اصلاح‌طلبان به اصلاحات جامعه‌محور تأکیددارند که بعد از ۴۰ سال برخی از اشخاص و گروه‌های سیاسی با نهضت آزادی هماهنگ شده‌اند.

اعضای این گروهک غیرقانونی بابیان اینکه اصلاحات قدرت‌مدار و انتخابات‌محور دیگر کاربردی ندارد، عدم مشارکت در انتخابات را مورد تأکید قرار داده و تصریح می‌کنند ما نمی‌خواهیم تنور انتخابات را برای کسانی که در راستای منافع ملی عمل نمی‌کنند گرم‌کنیم.

محمد توسلی رئیس گروهک غیرقانونی نهضت آزادی به وب‌سایت انصاف نیوز گفته است:

با توجه به تجربه فرآیندی که پس از سال ۹۶ با آن مواجهیم و در انتخابات پیشرو نیز شرایط به همین منوال خواهد بود، مواضع ما در این انتخابات نیز همان اصلاحات جامعه‌محور یعنی عدم حضور و عدم مشارکت است؛ اما از فرصت انتخابات برای آگاهی‌بخشی و نقد دیدگاه و عملکرد نگاهی در حاکمیت که به حقوق شهروندی و حاکمیت ملت باور ندارد استفاده می‌کنیم و ضرورت اصلاحات ساختاری لازم برای برگزاری انتخابات آزاد، سالم و رقابتی را مطرح خواهیم کرد.

گروهک نهضت آزادی درعین‌حال تصریح می‌کنند که این گروهک از فرصت انتخابات برای آگاهی‌بخشی و نقد دیدگاه و عملکرد نگاهی در حاکمیت که به حقوق شهروندی و حاکمیت ملت باور ندارد استفاده کرده و ضرورت اصلاحات ساختاری لازم برای برگزاری انتخابات آزاد، سالم و رقابتی را مطرح خواهند کرد.

نهضت آزادی‌ها همچنین با تأکید بر آگاهی بخشی در جامعه در فرصت انتخاباتی مدعی هستند که امروز تمام داده‌های حاصل از مطالعات جامعه‌شناسان و صاحب‌نظران منتشرشده نشان می‌دهند بیش از ۸۰ درصد جامعهٔ ما آگاه شده‌اند و ریشهٔ اصلی مشکلات را دریافت کرده‌اند؛ و چون آگاه شده‌اند دیگر خلاف آگاهی‌شان عمل نخواهند کرد.

به باور گروهک نهضت آزادی، این آگاهی جامعه یک سرمایهٔ اجتماعی است که باید سازمان پیدا کند و توانمند شود تا با توازن قوا در راستای براندازی به وظایف خود عمل کند، عضو نفوذی گروهک نهضت آزادی در جبهه اصلاحات گفته است که پایمان را لای در گذاشته‌ایم تا بسته نشود، این باز و بسته شدن در بستگی به اتمسفر سیاسی کشور در آینده دارد!