به گزارش مشرق، اکثریت قریب به‌اتفاق مردم برای اینکه احساس بهتری نسبت به‌ظاهر خود داشته باشند، دست به جراحی زیبایی می‌زنند. در این میان، کلینیک‌های زیبایی اغلب جنبه مثبت جراحی زیبایی را در تصاویر قبل و بعد عمل نشان می‌دهند، اما در رابطه با تأثیراتی که جراحی زیبایی ممکن است بر روی سلامت روان داشته باشد کمتر صحبت می‌شود. ازاین‌رو، دکتر حسین ابراهیمی مقدم، متخصص روانشناسی و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران به ارائه نکات مهمی در رابطه با چگونگی تأثیر جراحی‌های زیبایی بر سلامت روان می‌پردازد.
عمل‌های زیبایی همیشه اثرات روانی مثبتی ندارد
ابراهیمی مقدم می‌گوید:«جراحی زیبایی برای فردی که در اثر یک تصادف رانندگی یا یک جراحت خیلی بزرگ در هنگام کار با دستگاه یا موارد این‌چنینی دچار مشکل یا آسیب جدی شده، قابل توجیه است؛ زیرا عیوبِ ظاهریِ نمایان می‌تواند در کارایی، زیبایی و حتی آینده فرد در بحث ازدواج نیز تأثیر بگذارد لذا ما به این افراد توصیه می‌کنیم عمل زیبایی انجام دهند اما متأسفانه عمدتاً کسانی که عمل جراحی زیبایی انجام می‌دهند، کسانی هستند که یا دچار کمبود اعتمادبه‌نفس‌اند یا به دنبال تائید گرفتن از دیگران هستند.»
این روانشناس در رابطه با تأثیر عمل‌های زیبایی بر سلامت روان می‌گوید: «خیلی از مواقع چنانچه فرد پس از عمل زیبایی مورد تأیید دیگران قرار نگیرد، ساختار فکری و روانی‌اش به‌شدت به هم می‌ریزد و افکار و ذهنیتش دچار مشکل می‌شود. بنابراین گاهی عمل جراحی زیبایی به‌جای اینکه حال فرد را بهتر کند، بر سلامت روان تأثیر منفی گذاشته و منجر به بدتر شدن حال فرد می‌شود.»
عمل‌های زیبایی می‌تواند باعث افسردگی شود
به گفته ابراهیمی مقدم، بروز افسردگی پس از جراحی زیبایی بسیار بیشتر از آن چیزی است که مردم تصور می‌کنند. این در حالی است که اغلب پزشکان زیبایی "خطرات و عوارض جراحی" را از بیمارانشان پنهان می‌کنند.
این روانشناس عوامل مختلفی را باعث افسردگی پس از عمل‌های زیبایی می‌داند و می‌گوید: «عمل‌های زیبایی خواه یک عمل کوچک سرپایی باشد مثل تزریق زیرپوستی و خواه یک عمل جراحی بزرگ‌تر باشد مثل عمل بینی، درهرصورت عمل به‌حساب می‌آید و اثرات بیهوشی، داروهای ضد درد، محدودیت‌های فیزیکی دوران نقاهت و کبودی و بخیه‌های قابل‌رؤیت ظاهری نیز می‌تواند باعث ایجاد استرس و اضطراب در فرد شود.»
او ادامه می‌دهد: «گاهی فکر و خیال‌های قبل از عمل جراحی مثل‌اینکه "نکنه عمل زیبایی خوبی نداشته باشم، نکنه بیهوشی‌ام خوب انجام نشه، نکنه پزشکم به‌اندازه کافی حاذق نباشه و..." باعث می‌شود تا فرد دچار اضطراب شود. اضطراب و استرس‌های شدید قبل و بعد از جراحی می‌تواند فرد را در آینده درگیر اختلالات دیگری کند زیرا ما اضطراب را به‌عنوان "اُم الأمراض اختلال‌های روانی" به شمار می‌آوریم. بنابراین، اضطراب خیلی زیاد احتمال ابتلا به بیماری‌های دیگر مثل وسواس را بالا می‌برد.»
این روانشناس بابیان اینکه خود این اضطراب‌ها می‌تواند ناشی از اختلالاتی مثل اختلال وسواس باشد، می‌گوید: «خیلی از این افراد نسبت به‌ظاهر خودشان وسواس دارند و برای برطرف کردن آن مسئله دست به عمل جراحی زیبایی می‌زنند که نه‌تنها باعث بهتر شدن حالشان نمی‌شود بلکه اضطرابشان بیشتر می‌شود و آن اضطراب، وسواس را بیشتر می‌کند. این افراد در یک سیکل معیوبی قرار می‌گیرند که می‌تواند تأثیر منفی خیلی زیادی برایشان داشته باشد؛ بنابراین، یک عمل زیبایی لزوماً همیشه اثرات مثبت ندارد و خیلی از مواقع این افراد دچار مشکلات روان‌شناختی می‌شوند.»
ناکامی‌های بعد از عمل زیبایی بر اعتمادبه‌نفس فرد تأثیر منفی می‌گذارد
به گفته ابراهیمی مقدم، گاهی افراد بعد از عمل جراحی دچار ناکامی می‌شوند؛ مثلاً فرد به آن چیزی که می‌خواسته نرسیده، هزینه و زمانش را هدر داده و در پاره‌ای از موارد مورد تمسخر دیگران قرارگرفته است. او می‌گوید: «بر اساس نظریه‌ای که دانشمندان دانشگاه ییل مطرح کردند، یکی از واکنش‌هایی که افراد در هنگام مواجهه با ناکامی به آن دچار می‌شوند، افسردگی است. درواقع، مواجهه با ناکامی منجر به پرخاشگری می‌شود و زمانی که پرخاشگری به درون ریخته می‌شود، افسردگی را در پی دارد لذا می‌بینیم که گاهی برخی افراد در پی ناکامی برای داشتن یک زندگی بهتر، شادتر و با اعتمادبه‌نفس بیشتر دچار افسردگی می‌شوند و خود این افسردگی نیز منجر به گوشه‌نشینی فرد می‌شود.»
او ادامه می‌دهد: «گوشه‌نشین شدن کمبود مهارت‌های اجتماعی، نداشتن ارتباط‌های سالم و زیر سؤال بردن خود را در پی دارد؛ این عوامل بالطبع باعث کم شدن میزان موفقیت‌های فرد می‌شود و کم شدن میزان موفقیت‌ها منجر به پایین آمدن اعتمادبه‌نفس می‌شود؛ بنابراین، خیلی مواقع فرد برای افزایش اعتمادبه‌نفس خود به‌غلط دست به عمل جراحی زیبایی می‌زند و در این مسیر هزینه، زمان و سختی عمل جراحی و عوارض آن را تحمل می‌کند و درنهایت به آنچه مدنظرش بوده، نمی‌رسد؛ همین مسئله باعث می‌شود تا اعتمادبه‌نفس و مشکلات روانی فرد بعد از عمل زیبایی بدتر شود.»
عمل‌های زیبایی باید تحت نظر روانشناس انجام شود
ابراهیمی مقدم با اشاره به وضعیت عمل‌های زیبایی در کشورهای توسعه‌یافته می‌گوید: «در اکثر کشورهای جهان اول یا کشورهای توسعه‌یافته عمل جراحی زیبایی کار راحتی نیست. به‌عبارت‌دیگر، هنگامی‌که فرد می‌خواهد عملی را انجام دهد حتماً باید از پرسه‌های خاصی عبور کند و اتفاقاً یکی از کسانی که می‌بایست زیر برگه را امضا کند و اجازه به انجام عمل جراحی دهد، یک روانشناس است.»
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: «در کشورهای توسعه‌یافته حتماً باید یک روانشناس بالینی بررسی کند و ببیند که آیا فرد ازنظر زیبایی‌شناسی و حالات درونی واقعاً نیاز به عمل جراحی زیبایی دارد یا خیر. اینکه صرفاً پزشک در ارتباط با عمل جراحی زیبایی یک سری انتفاع‌هایی را در پی داشته باشد و فرد را تشویق به عمل زیبایی کند، معمولاً در کشورهای پیشرفته اتفاق نمی‌افتد.»
او تأکید می‌کند: «فارغ از اینکه قیمت تمام‌شده جراحی زیبایی در کشور ما پایین‌تر از کشورهای اروپایی است اما نظارت خاصی بر روی عمل‌های زیبایی در ایران وجود ندارد؛ به همین خاطر است که تهران را به‌عنوان پایتخت عمل جراحی زیبایی بینی در دنیا نام‌گذاری کردند و این‌یک نام‌گذاری شرم‌آور است.»
ابراهیمی مقدم تصریح می‌کند: «امروز متأسفانه ما شاهد از بین رفتن چهره اصیل ایرانی و شبیه شدن چهره‌ها به همدیگر هستیم و این اصلاً چیز خوبی نیست. علاوه بر این، بر اساس ساختار ژنتیکی، عمل جراحی می‌تواند عملکرد و کارکرد بدن را دچار مشکل کند مثل کمبود اکسیژن که می‌تواند مشکلات خاص خودش را داشته باشد. بنابراین در کشورهای توسعه‌یافته، عمل جراحی باید تحت نظر و با مجوز روانشناس انجام پذیرفت و چنانچه دلیلی بر انجام عمل زیبایی پیدا نشود، ممکن است تمایل به جراحی زیبایی به‌عنوان یک اختلال مثل اختلال وسواس، خود زشت پنداری و مسائلی از این قبیل شناخته شود و در این صورت فرد باید برای درمان اختلال اقدام نماید.»
قبل از عمل زیبایی، وسواس نسبت به ظاهرتان را درمان کنید
ابراهیمی مقدم حساس شدن بر روی اجزای بدن را نشانه اختلال خودشت پنداری می‌داند و می‌گوید: «گاهی برخی افراد نسبت به یک جزء که اصلاً در معرض دید نیست، انقدر حساس می‌شوند که تمام فکرشان درگیر این مسئله می‌شود؛ مثلاً همه‌ی ما به‌طور طبیعی ممکن است خال‌هایی داشته باشیم که از تجمع ملاتونین در بدن ما شکل پیدا می‌کند و مشکلی هم برایمان به وجود نمی‌آورد اما گاهی می‌بینیم که افراد روی خال بسیار ریزی که در اجزای پنهانِ بدنشان مثل شکم و کمر وجود دارد، حساس می‌شوند. لذا این افراد تا زمانیکه مسئله روان‌شناختی -که می‌تواند یک تعارض ناخودآگاه و ناکامی‌های دوران قبل‌تر باشد- را حل نکنند، نمی‌توانند مشکل اختلال خودشت پنداری را رفع نمایند.»
این استاد دانشگاه اظهار می‌کند: «خیلی از مواقع، افراد بعد از عمل جراحی زیبایی حتی اگر احساس رضایت هم بکنند که این امر محتمل نیست، ممکن است بعد از مدتی روی عضو دیگری از بدن سرگرم شوند.»
او در پایان توصیه می‌کند: «افراد هر زمان فکر عمل‌های زیبایی به سراغشان آمد حتماً باید با یک روانشناس متخصص مشورت کنند. اگر واقعاً نیاز به عمل جراحی وجود داشته باشد مطمئن باشید که فرد روانشناس این را به شما خواهد گفت. اگر هم نیازی به عمل وجود نداشته باشد و تمایل به انجام عمل‌های زیبایی متعدد و مکرر ناشی از یک اختلال مثل اختلال وسواس، خودشت پنداری و... باشد، آن مشکل باید تحت نظر متخصص برطرف شود تا مشکلات بعدی اتفاق نیفتد و حالتان روزبه‌روز بهتر شود.»
۱۱:۴۳ - ۱۴۰۲/۰۷/۱۹
