سرویس دفاع و امنیت مشرق _ در دهمین سال از انقلاب مردم یمن و نهمین سال آغاز جنگ در این کشور با تجاوز ائتلافی از کشورهای عربی قرار داریم؛ در این مدت میدان نبرد در خاک یمن فراز و نشیب‌های زیادی به خود دید و علی رغم برتری یکطرفه تکنولوژیک، تجهیزاتی و اقتصادی متجاوزین به این کشور، انصارالله و گروه های مردمی یمن با همراهی بخشی از ارتش این کشور که به مردم خود وفادار ماندند موفق به حفظ مناطق راهبردی از جمله صنعا پایتخت یمن شده و در نهایت مزدوران تحت امر عربستان و امارات متحده عربی را وادار به آتش بس و پذیرش صلح با شروط انصارالله کردند.

در سلسله گزارشات زیر قصد داریم به معرفی مهمترین تجهیزات بومی طراحی شده توسط متخصصین یمنی و عملکرد آنها در میدان نبرد بپردازیم.

آغاز تحول در دفاع هوایی انصارالله

سالهای ابتدایی جنگ یمن و بمباران های سنگین نیروی هوایی ائتلاف دوران سختی را برای مردم و رزمندگان یمنی رقم زد؛ علی رغم شجاعت بالای نیروهای انصارالله و پیروزی های پیاپی در نبرد زمینی، در عرصه مقابله با تجاوزات هوایی ائتلاف سعودی دست آنها خالی به نظر می رسید اما این روند به تدریج تغییر کرد.

متخصصان و طراحان یمنی دست به ایجاد یک شبکه پدافندی بومی با استفاده از تجهیزات به جای مانده از ارتش سابق یمن و ساخت برخی تسلیحات کارگاهی بومی زدند؛ آنها موشک های هوا به هوا متعلق به جنگنده های نیروی هوایی را به سامانه زمین به هوا تبدیل کردند که خانواده موشک های ثاقب مشهورترین آنها محسوب می شوند؛ همچنین تعدادی سیستم پدافندی زمین به هوا خریداری شده از شوروی سابق نیز در انبارها موجود اما در وضعیت غیر عملیاتی بودند.

مهمترین و پرتعدادترین این موشک ها سامانه پدافندی سام۶ بود که به زودی تبدیل به ستون فقرات پدافند هوایی انصارالله می شد.

از سام۶ تا فاطر۱؛ موشک قدیمی تبدیل به کابوس نیروی هوایی ائتلاف عربی و امریکا شد

سامانه پدافندی SA-۶ یکی از مشهورترین موشک های پدافندی ساخت شوروی در دهه ۱۹۶۰ میلادی است که در چندین جنگ بزرگ شرکت داشته و در ارتش کشورهای مختلف خدمت کرده است؛ در دهه ۱۹۹۰ میلادی ارتش سابق یمن تعداد زیادی از این موشک های پدافندی برد و ارتفاع متوسط را از شوروی خریداری کرده یا تحت کمک های نظامی بلاعوض دریافت کرد.

سامانه پدافندی سام۶ دارای موشک ۳M۹ برد ۲۴ کیلومتر و حداکثر ارتفاع عمل ۱۴ کیلومتری است که در جنگ یوم کیپور در سال ۱۹۷۳ تعدادی زیادی از جنگنده های اسرائیلی شکار این سامانه شدند، همچنین ارتش بعث عراق نیز در دوران جنگ تحمیلی و جنگ کویت استفاده گسترده ای از این سامانه داشت.

مشخصات عمومی موشک ۳M۹:
وزن: ۵۹۹ کیلوگرم
طول: ۵۸۰۰ میلی‌متر
سر جنگی: ترکش شونده شدید الانفجار
وزن سر جنگی: ۵۹ کیلوگرم
قطر: ۳۳۵ میلی متر
برد: ۲۴ کیلومتر
حداکثر ارتفاع: ۱۴ کیلومتر
حداکثر سرعت: ۲/۸ ماخ
ورود به خدمت: از ۱۹۶۷ میلادی
ساخت: شوروی سابق

با گذشت ۳ سال از جنگ داخلی یمن، متخصصین یمنی این سامانه پدافندی را که در اصل یک سیستم موشکی راداری محسوب می شود تبدیل به سامانه پسیو با سنسورهای حرارت یاب و اپتیکی کردند تا آن را از گزند جنگ الکترونیک یا موشک های ضد رادار دشمن سعودی محافظت کنند؛ نخستین شلیک موفق و تایید شده سامانه جدید که فاطر۱ نامگذاری شده بود در تاریخ ۶ ژوئن ۲۰۱۹ انجام شد.

یک فروند پهپاد شناسایی رزمی MQ-۹ امریکایی بر فراز شهر صنعا پایتخت یمن توسط سامانه پدافندی فاطر۱ هدف قرار گرفته و سرنگون شد.

ارتش امریکا نیز در بیانیه رسمی خود استفاده از سامانه پدافندی سام۶ (فاطر۱) در این عملیات را تایید کرد.

در سالهای بعد با افزایش تعداد سامانه های پدافندی عملیاتی انصارالله، شکار پهپادهای جاسوسی و بالگردهای رزمی ائتلاف عربی نیز افزایش یافت؛ تعداد زیادی پهپاد تهاجمی ریپر و پریدیتور امریکایی، وینگ لونگ سعودی و اماراتی و در مواردی بالگردهای آپاچی توسط پدافند هوایی یمن سرنگون شدند که برخی از این شکارها نیز توسط سامانه فاطر۱ صورت گرفته بود.

آخرین و مشهورترین مورد از شکار هواگرد توسط سامانه پدافندی فاطر۱ به ۸ نوامبر ۲۰۲۳ میلادی بازمی گردد.

در حالی که ارتش امریکا در حال نظارت بر سواحل یمن و کسب اطلاعات با استفاده از پهپاد شناسایی رزمی MQ-۹ ریپر در سواحل استان الحدیده یمن بود، یگان پدافندی انصارالله اقدام به سرنگونی پهپاد امریکایی کرد.

سرنگونی MQ-۹ امریکایی توسط فاطر۱

بنابر اعلام منابع وابسته به انصارالله این عملیات توسط سامانه پدافندی فاطر۱ رقم خورده بود تا دومین شکار رسمی پهپاد "ریپر" امریکایی در کارنامه این سامانه ثبت شود.