به گزارش مشرق، اندیشکده آمریکایی «شورای روابط خارجی» در گفتوگویی با «سوزان مالونی» عضو ارشد اندیشکده بروکینگز به بررسی مذاکرات هسته‌ای ایران پرداخت. آمریکا و متحدان مذاکره‌کننده‌اش همچنان باید بر تفاوت‌هایی بنیادین با ایران، در خصوص برنامه هسته‌ای بحث‌برانگیز این کشور، فائق آیند؛ اما به قول «سوزان مالونی» رسیدن به توافق جامع با ایران قبل از ۲۰ جولای محتمل است. او معتقد است که «مسئله مهمی که درباره مذاکرات مطرح است، جدول زمانی گریز هسته‌ای است». «همه این موارد در این پرسش خلاصه می‌شود که درصورتی‌که ایران بخواهد به سمت توانمندی تسلیحاتی هسته‌ای پیش برود، این کشور در چه بازه زمانی به آن دست خواهد یافت- چه آشکارا با شکستن توافق و چه مخفیانه، وقتی‌که جامعه جهانی می‌پندارد که ایران همچنان مقید به توافق است». درعین‌حال او از این نگران است که برخی در ایران، بحران جاری عراق را همچون برگ برنده‌ای در مذاکرات هسته‌ای ببینند.
در ادامه گفت‌وگوی اندیشکده شورای روابط خارجی با سوزان مالونی آمده است:
- مذاکراتی که ماه‌ها میان ۱+۵ و ایران در خصوص برنامه هسته‌ای این کشور ادامه داشته است، اکنون به نظر می‌رسد که به‌گونه‌ای به نتیجه‌گیری نزدیک می‌شود. این مذاکرات دوباره در ۲ جولای ادامه خواهد یافت و احتمال داده می‌شود که تا ۲۰ جولای خاتمه یابد؛ هرچند این مذاکرات می‌تواند تا شش ماه دیگر تمدید شود. آیا شما فکر می‌کنید تا قبل از این زمان نتیجه‌ای حاصل خواهد شد؟
■ توافق جامع با ایران تا ۲۰ جولای ■
ما در نقطه‌ای حساس قرار داریم و برآورد من این است که ما تا ۲۰ جولای به توافقی جامع با ایران درباره موضوع هسته‌ای این کشور خواهیم رسید. اما باید دید که مذاکره‌کنندگان چگونه به تفاوت‌های بنیادین موجود خواهند پرداخت. و همه به مسئله غنی‌سازی در ایران، پذیرش آن از سوی جامعه جهانی و نگرانی‌ها پیرامون حرکت ایران به سمت سلاح هسته‌ای، برمی‌گردد، که مذاکرات را بغرنج کرده است.
- به‌عبارت‌دیگر، مسئله این است که چگونه تعداد زیادی سانتریفیوژ همچنان می‌توانند در ایران باقی ماند؟
در این مرحله نقاط موردبحث فراوانی وجود دارد، اما مسئله سانتریفیوژها مسئله‌ای است که دو طرف حساسیت زیادی نسبت به آن دارند.
- ایران، روی کاغذ، نوزده هزار سانتریفیوژ دارد؟
بله اما کمتر از نیمی از آن‌ها عملیاتی هستند. اما مسئله جدول زمانی گریز هسته‌ای، تعداد سانتریفیوژهایی که می‌توانند عملیاتی بمانند، سطح و نوع سانتریفیوژها و میزانی که ایران می‌توانند سانتریفیوژ بسازد و تحقیقات پیرامون آن را توسعه دهد، است.
■چالش‌های اصلی پیش روی حصول توافق تا ۲۰ جولای ■
همه این موارد در این پرسش خلاصه می‌شود که درصورتی‌که ایران بخواهد به سمت توانمندی تسلیحاتی هسته‌ای پیش برود، این کشور در چه بازه زمانی به آن دست خواهد یافت- چه آشکارا با شکستن توافق و چه مخفیانه، وقتی‌که جهان می‌پندارد که ایران همچنان مقید به توافق است. این آخرین مسئله‌ای است که مذاکره‌کنندگان آمریکایی و متحدان آن‌ها در ۱+۵ تلاش می‌کند تا آن را حل کنند. به‌طور خلاصه آن‌ها به دنبال ایجاد سیستمی هستند که از طریق آن، جهان بتواند تا حدی نسبت به آنچه ایران در خصوص برنامه هسته‌ای‌اش انجام می‌دهد اطمینان یابد، و هر تلاشی برای حرکت ایران به سمت سلاح هسته‌ای را ردیابی کند.
- و شما اطمینان دارید که توافق تا ۲۰ جولای به دست خواهد آمد؟
من مطمئنم که توافق تا این زمان حاصل خواهد شد، به‌خصوص به این دلیل که ایرانی‌ها سرمایه‌گذاری زیادی در این زمینه انجام داده‌اند. آن‌ها بلافاصله پس از انتخاب «حسن روحانی»، با انتخاب تیمی که اجازه تصمیم‌گیری درباره مسائلی که اغلب برای ایران حساس و حیاتی بود، و پس‌ازآن با موافقت با توافق موقتی که به ایرانی‌ها رفع محدود تحریم‌ها را می‌داد و در عوض امتیازات مهمی در خصوص برنامه هسته‌ای این کشور می‌گرفت، به سمت مذاکره آمدند.
■ اشتیاق دولت «اوباما» به حصول توافق با ایران تا ۲۰ جولای■
همچنین دولت «اوباما» و متحدانش در ۱+۵ نیز سرمایه‌گذاری زیادی برای رسیدن به راه‌حلی دیپلماتیک درباره این موضوع انجام داده‌اند. یقیناً هیچ‌کس در واشنگتن خواهان جنگ دیگری در خاورمیانه نیست، اما من گمان می‌کنم که ایرانی‌ها به دلیل نیاز اقتصادی به رفع تحریم‌ها به توافق تشنه‌تر هستند.
- آیا در حال حاضر ایران امتیازاتی در خصوص رآکتور اراک و برخی مناطق دیگر داده است؟
بله به نظر می‌رسد طرفین فرمولی برای حل‌وفصل طرح رآکتور آب‌سنگین اراک و همین‌طور تجهیزات زیرزمینی فردو یافته‌اند. البته این ممکن است به مذاق کسانی که نگران تلاش‌های ایران درزمینهٔ تسلیحات هسته‌ای هستند، نباشد، اما یقیناً بهتر از کنترل نکردن این تجهیزات یا رها کردن آن‌ها در وضعیت فعلی است. اما زمینه‌ای که به نظر می‌رسد هنوز درباره آن فاصله زیادی بین طرفین وجود دارد تعداد سانتریفیوژها و اندازه و سطح برنامه هسته‌ای ایران است.
■ گمان نمی‌کنم ما به عادی‌سازی روابط ایران و آمریکا نزدیک شده باشیم■
- از سیاست سخن بگوییم. آیا توافق در خصوص مسئله هسته‌ای مسیری برای عادی‌سازی روابط ایران و آمریکا خواهد گشود؟
گمان نمی‌کنم ما به عادی‌سازی روابط ایران و آمریکا نزدیک شده باشیم. این به‌خصوص به این دلیل است که هیچ‌کدام از طرفین منفعت سیاسی حتمی برای تغییر بافتار روابط فی‌مابین ندارند. یک توافق هسته‌ای، یک توافق کنترل تسلیحاتی بسیار مهم خواهد بود، اما تغییری در منافع متضاد دو کشور و نبرد میان ایدئولوژی جمهوری اسلامی با آمریکا و غرب ایجاد نمی‌کند. آنچه ما در توافق هسته‌ای به دنبال آن می‌گردیم بسیار مهم است و گام مهمی روبه‌جلو خواهد بود. این توافق به‌ناچار کانال‌هایی برای گفتگوی بیشتر درباره مسائل دیگر باز می‌کند، اما از اظهارات «آیت‌الله خامنه‌ای» رهبر معظم ایران، و دیگران رهبران ارشد ایران، کاملاً واضح است که زمینه برای گرم شدن روابط میان ایران و آمریکا- حداقل در زمان حاضر- وجود ندارد.
■ ایران علاقه‌ای به تغییر روابط با آمریکا ندارد ■
ایران کشوری است که پیوسته در نوسان است. اگر ما بتوانیم به توافق بر سر مسئله هسته‌ای دست‌یابیم، هر چیزی در آینده ممکن خواهد بود. اما گمان نمی‌کنم این امر حتمی باشد و گمان نمی‌کنم ایرانی‌ها که در این برهه به دنبال تغییر درروند ارتباط خود با آمریکا باشند.
- در حال حاضر داعش تهاجم خود را به عراق آغاز کرده است، «جان کری» وزیر امور خارجه گفته است که می‌خواهد به دنبال راه‌حلی دیپلماتیک با ایران باشد. و برخی مذاکرات با ایرانی‌ها در جریان است، ولی نتیجه‌ای از آن‌ها حاصل نشده است، درست است؟
دستگاه امنیتی ایران علاقه‌ای به مذاکره با آمریکا ندارد. این بدین معناست که به‌ناچار با عمیق‌تر شدن دخالت آمریکا در عراق و تلاش اساسی ایران برای افزایش قدرت دولت «نوری مالکی» برای مبارزه با مهاجمین، کانالی حداقلی میان تهران و واشنگتن بازخواهد شد که از طریق آن درباره تلاش‌هایی که به‌موازات یکدیگر انجام می‌دهند، گفتگو کنند.
منافع ایران و آمریکا در عراق یکسان نیست ولی مقداری همپوشانی در این خصوص، هم در بی‌علاقگی آن‌ها به مشاهده تصرف مناطق بیشتری توسط داعش و گره‌های تکفیری دیگر، و همچنین تمایل آن‌ها برای بازگشت ثبات به عراق و حفظ تمامیت ارضی این کشور، وجود دارد.
■حوادث عراق به نفع موضع ایران در مسئله هسته‌ای است■
- من حدس می‌زنم که ما تنها باید آنچه ایران انجام می‌دهد را تماشا کنیم.
بخش قابل‌توجه این قضیه برای من زمان‌بندی تمام این‌هاست. لحظه دشواری در مسئله هسته‌ای فرارسیده است. من نگران این هستم که برخی تندروهای ایرانی ممکن است شرایط عراق را همچون اهرمی دیگر برای تثبیت موضع خود در مسئله هسته‌ای نگاه کنند، درحالی‌که درواقع ارتباط پنهان یا آشکاری میان این دو موضوع وجود ندارد. اگر من در تهران نشسته بودم، با توجه به حوادثی که در عراق در جریان است، امید بیشتری به رفع تحریم‌ها و قدرت ایران برای احیای خود حتی بیرون از مسئله هسته‌ای داشتم.
■نگاه دولت و مردم آمریکا به توافق هسته‌ای با ایران ■
و البته با توجه به برگزاری انتخابات کنگره آمریکا در سال جاری، پاییز امسال درصورتی‌که توافقی تا جولای حاصل نشود، همراه با اعتراضات زیادی خواهد بود.
در سخنانی که با مسئولین دولت «اوباما» داشتم، من گونه‌ای خاص از قدرت گرایی را بین آن‌ها مشاهده کردم، که اگر به توافق برسند مورد انتقاد قرار میگیرند و اگر نرسند نیز چنین خواهد بود. همچنین احساسی وجود دارد که آنچه دولت درصدد انجام آن است بهترین نتیجه ممکن برای مشکلی طولانی و پیچیده است. بدین ترتیب اراده و عزمی برای حرکت به سمت جلو، بی‌توجه به چالش آفرینی و واکنشی که ممکن است در کنگره شاهد آن باشیم، وجود دارد.
همچنین این باور در بین مسئولین آمریکایی وجود دارد که تلاش‌ها برای رسیدن به توافقی برای بحران هسته‌ای ایران همراه با ترجیح مردم آمریکاست، که از درگیری نظامی بیشتر در خاورمیانه ابا دارند.
منبع: اشراف
