وی افزود: این بصیرت سیاسی برگرفته از «حافظا لدینه» است لذا توقع از کسی که در مقام مرجع دینی قرار دارد این است که در عرصه‌های سیاسی و بحران‌هایی که در برابر دین قرار می‌گیرد تدبیری می‌اندیشد و اینکه چگونه مقام معظم رهبری به عنوان یک مرجع دینی وارد این عرصه دیپلماسی می‌شود و پیشنهاد دیپلماسی را می‌دهد توقعی است که ما از هر مرجع دینی در هر مقطعی از تاریخ داشتیم بنابراین نباید این توقع را داشت که مرجع دینی وارد عرصه سیاست نشود.
* رهبری دو سال قبل وضعیت امروز جهان اسلام را پیش‌بینی می‌کردند/اقدام سه جریان علیه جریان تشیع و مقاومت
زمانی به دو سال پیش و زمان صدور آن حکم اشاره و تصریح کرد: اما آن چشم‌اندازی که ایشان دو سال پیش دیدند در حالی بود که این پدیده تکفیر و شیعه‌کشی و شیعه‌ستیزی که با این وسعت امروز خودش را نشان می‌دهد در 2 سال قبل و هنگام صدور حکم عینیت بیرونی نداشت اما المومن ینظر بنورالله یک انسان مومن حقایق عالم را به نور خدا می‌بیند و پیش از آنکه این پدیده به اوج خود برسد رهبری این حدس را می‌زدند.
وی با طرح این سوال که چگونه این حدس زده می‌شد، افزود: به دلیل بذرهای تفرقه که 2-3 جریان شیعه‌ستیز با هم همدست شده بودند؛ یک استعمار غرب به رهبری آمریکا که علیه انقلاب اسلامی و اندیشه مقاومت نسبت به پخش شایعات علیه تشیع و بد نام کردن تشیع نزد جامعه اهل سنت وارد شده بودند؛ دوم جریان وهابیت و ارتجاع عرب که به دلیل منافع منطقه‌ای خودشان وارد مبارزه شده بودند و اسرائیل به عنوان یک جریان غاصب از جریان مقاومتی که در منطقه به وجود آمده و آبشخورش ایران اسلامی است به شدت ناراحت بود لذا این سه دستگاه وارد شده بودند و علیه اندیشه تشیع سمپاشی داشتند لذا پیش‌بینی می‌شد اگر ما اقدامی انجام ندهیم این سمپاشی اثر خودش را خواهد گذاشت و موجب سوق‌دادن بخشی از اهل‌سنت بسیط توسط استعمار و وهابیت علیه شیعه می‌شود که آنچه پیش‌بینی می‌شد جامه عمل پوشید و الان شاهد این هستیم.
معاون بین‌الملل حوزه‌های علمیه ادامه داد: راه‌حل اما فعال شدن مجمع تقریب بود که از یک حالت تبلیغ مذهبی صرف به یک عنصر فعال در عرصه دیپلماسی سیاسی و وحدتی تبدیل شود که این پیشنهاد مقام معظم رهبری بود و مجمع تقریب وارد میدان شد و البته با آنچه که بایست برسد و مورد انتظار مقام معظم رهبری است هنوز فاصله طولانی تا آنجا داریم و چشم‌اندازی که داریم این است که باید مجمع تقریب به جایی برسد که مدیریت حل بحران‌های بین شیعه و سنی را در تمام کشورهای اسلامی به عهده بگیرد و به دست بگیرد اما هنوز به آن اندازه نرسیدیم و در آغاز راهیم.
* مجمع تقریب باید آنچنان فعال باشد که مرتبا با صاحبان اندیشه اسلامی از هر مذهبی در ارتباط باشند
حجت‌الاسلام زمانی در ادامه در پاسخ به این سوال که میزان موفقیت مجمع تقریب چقدر بوده است، گفت: شاهد چندین اقدام بودیم که مجمع تقریب انجام داده است از جملهحضور در تعدادی از همایش‌های بین‌المللی، کنفرانسی بین‌المللی وحدت اسلامی را با دعوت بسیاری از متفکران جهان اسلام تشکیل داده، برایتوجیه و تعدیل ذهنیت برخی علمای جهان اسلام تیم‌هایی از متفکران شیعه و سنی را به چندین کشور از جمله میانمار، سودان، عربستان، لبنان و پاکستان اعزام کرده اما به اعتقاد من با آنچه که انتظار رهبری بود هنوز فاصله زیادی داریم.
وی افزود: حضور نمایندگان و تیم‌های اعزامی مجمع تقریبدر تمام کشورها باید آنچنان فعال باشد که با تمام تئوریسین‌ها و صاحبان اندیشه جامعه جهانی اسلام از هر مذهبی دوست و صمیمی باشند و مرتب با اینها اجلاس و گفت‌وگو داشته باشند؛ کاری که دشمنان ما انجام می‌دهند؛ شما ببینید آمریکا به مجرد اینکه در 5 کشور بیداری اسلامی رخ می‌دهد در هر 5 کشور حضور دیپلماسی فعال فرهنگی و سیاسی دارد و با تمام جریان‌های متضاد یک کشور نشست دارد.
رایزن سابق ایران در مصر، در این راستا به مصر اشاره کرد و اظهار داشت: در مصر نمایندگان آمریکا هم با اخوان جلسه داشتند و با آنها چفت شدند و قول همکاری دادند هم با جریان السیسی نشستند هم با احزاب کوچکتر نشستند حتی با شیعیان نشستند و به آنها نیز قول حمایت و همکاری دادند هرچند قول‌های آنها کاذب است و ما معتقد به چنین چیزی نیستیم اما مهم این است که دیپلماسی آنها فعال شد.
وی افزود: من در مصر شاهد این بودم که یک خانم ایرانی که در آمریکا تحصیلات دکترای خودش را می‌گذارند در قاهره به دیدن من آمد و راجع به رساله دکتری‌اش از من مشورت خواست گفتم موضوع رساله شما چیست گفت «بررسی شیعیان در قاهره و مصر» و گفت که دانشگاه آمریکا این را به من داده است و دانشگاه آمریکایی در قاهره میزبان من در اینجاست؛ این دیپلماسی فرهنگی است که آمریکا دارد که از یک ایرانی و شیعه به عنوان یک نیرو استفاده می‌کند که شیعیان مصر را بشناسد و مدیریت را به عهده بگیرد لذا مجمع تقریب نباید هراسی داشته باشد و آستین همت را بالا بزند و تیم‌های نمایندگی خودش اعم از عناصر فرهنگی شیعه و عناصر اهل‌سنت معتدل که فراوان در کشورهای دیگر داریم را به کشورهای مختلف اعزام کند و حضور مستمر داشته باشند و متاسفانه هنوز در مجمع به این نرسیده‌اند.
* تغییراتی در ساختار مجمع تقریب صورت گرفته اما کفایت نمی‌کند
حجت‌الاسلام زمانی در ادامه به ساختار مجمع تقریب اشاره کرد و با بیان اینکه ساختار فعلی همان ساختار گذشته با کمی تغییرات است، تاکید کرد: آیت‌الله اراکی سعی کردند برخی تغییرات را ایجاد کنند مثلا از حوزه هنر و ساخت فیلم بین‌المللی استفاده کنند و از تاسیس سازمان‌های مردم نهادی از علمای جهان اسلام با عنوان «گروه مساعی حمیده جهان اسلام» استفاده کردند و از تعدادی از علمای شیعه و سنی عضوگیری کردند که سازمان جدیدی برای فعالیت بود.
وی با بیان اینکه آِیت‌الله اراکی ابتکار عمل‌هایی را انجام داده است، افزود: اما به اعتقاد من اینها کفایت نمی‌کند و لازم است تغییرات دیگری در این ساختار صورت بگیرد تا توان دیپلماسی وحدت را در جهان داشته باشد؛ به اعتقاد من وضعیت و ساختار موجود کفایت نمی‌کند.
* ضرورت بکارگیری بیش از پیش از متفکران انقلابی اهل‌سنت در مجمع تقریب
معاون سابق مجمع تقریب به برخی از تغییرات ضروری در این مجمع اشاره و تاکید کرد: یکی از این تغییرات که خوب است انجام شود، بکارگیری متفکران معتدل و انقلابی اهل‌سنت بیش از اندازه فعلی هم از داخل ایران و هم از خارج ایران در کشورهای متعدد اسلامی است.
وی افزود: نکته دوم بهره‌گیری از ابراز و شیوه‌های نوین تبلیغاتی است که در عالم امروز دارند از آنها استفاده می‌کنند؛ به عنوان نمونه در هند آیین هندو موسسه‌ای را تاسیس کرد که یک مرکز تبلیغی است اما از هنر معماری و هنر نمایشنامه و تجسمی استفاده کرده که آنقدر زیبا آموزه‌های خودش را در قالب هنر ارائه داده که انسان لذت می‌برد و پیروان هر دین و آیینی بهره می‌شوند لذا مجمع تقریب هم می‌تواند از این روش‌های نوین تبلیغاتی استفاده کند و سازمان تبلیغات و صداوسیما و نهادهای داخلی هم می‌توانند از این روش‌ها استفاده کنند.
زمانی نکته سوم را فعال‌سازی طرح اعزام گروه‌های و پیک‌های فرهنگی و فرهیختگان جهان اسلام عنوان کرد و ادامه داد: پیشنهاد چهارم تاسیس نمایندگی‌هایی در کشورهای مختلف دنیاست که البته منظور من ساختمان و هزینه‌های زیاد نیست که چند کارمند همان اول بگیرند بلکه حداقل یک نفر هم شده به عنوان نماینده مجمع تقریب در هر کشور منصوب شود و شبانه‌روز مشغول اجرای طرح‌ها و برنامه‌های مرکز باشد.
* بودجه مجمع تقریب اندک است و کفایت ماموریت آن را نمی‌کند
وی نکته پنجم را بودجه عنوان کرد و بیان اینکه بودجه فعلی مجمع اندک است و کفایت نمی‌کند، از دولت و مجلس خواست از مجمع تقریب در این زمینه پشتیبانی کنند.
نکته ششم از نگاه حجت‌الاسلام زمانی به کارگیری نیروهای خلاق درون پیکره مجمع تقریب بود که گفت: تعدادی که الان هستند کفایت نمی‌کند و باید از نیروهای خلاق و مبتکری که طراح طرح‌های نوین باشند استفاده شود لذا این عناصر می‌تواند تحولی در ساختار مجمع ایجاد کند و بتواند خواسته رهبری را در جهان اسلام محقق کند و الا وضعیت فعلی قادر به انجام کامل خواسته مقام معظم رهبری نیست.
* اقدامات قابل تقدیر مجمع تقریب شتاب لازم را ندارد
معاون بین‌الملل حوزه‌های علمیه در ادامه این گفت‌وگو درباره میزان سرعت و چابکی عملکرد مجمع تقریب گفت: کاری که مجمع انجام می‌دهد اگرچه قابل تقدیر است اما شتاب لازم را ندارد و دو عنصر لازم است که در مجمع تقریب اضافه شود که یکی شتاب در کارها است.
وی افزود: مثلا در برخی از کارها چون برگزاری دوره‌های توجیهی برای روحانیون و متفکران و فرهنگیان شیعه و اهل‌سنت که اندیشه تقریب را عرضه می‌کنند شاهد هستیم که مجمع بسیار کند است یعنی شش ماه و یکسال طول می‌کشد تا یک دوره یک هفته‌ای برگزار کنند در حالی که لازم است که هر ماهی حداقل باید یک دوره برگزار شود.
* تیم‌های فرهیخته مجمع تقریب باید با شجاعت کامل با صاحبان فتاوای تکفیری صحبت کنند
زمانی عنصر دوم را شجاعت دانست و تاکید کرد: در اقدامات دیپلماسی وحدت ما الان باید شاهد این باشیم که یک تیم چند نفره فرهیختگان مجمع تقریب بروند با سران داعش و با علمای وهابی، با القاعده و لیدرهای فکری القاعده، با مفتیانی که فتوای کفر شیعه و جهاد علیه شیعه را دادند صحبت کنند؛ من نمی‌گویم کسانی که فراری‌اند و نمی‌شود پیدا کرد اما اکثر اینها قابل دسترسی‌اند.
وی با بیان اینکه در همه کشورها از جمله در پاکستان، هند، عربستان، عراق و سوریه الان کسانی را داریم که فتوای تکفیری صادر می‌کنند، افزود: نمایندگان مجمع تقریب باید بروند اینها را پیدا کنند و علی‌رغم مشکلات امنیتی که ممکن است برای آنها داشته باشد ولی این شجاعت را باید داشته باشند و با اینها صحبت کنند.
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: بنده اعتقاد دارم که همه لیدرهای اندیشه تندروی جهان اسلام انسان و مسلمان هستند و دارای اندیشه‌اند و بعضی از آنها مزدورند و صحبت اندیشه‌ای با آنها نتیجه ندارد؛ اعتقاد ندارم که همه اینها مزدورند بلکه معتقدم آنها دچار یک جهالت و کژاندیشی شده‌اند و اینها قابل نصیحت و گفت‌وگو هستند لذانباید در جهان اسلام و گروه‌های تندروی جهان اسلام یک نفر از لیدرهای فکری گروه‌های تندرو باقی مانده باشد که پیک‌های فرهنگی و دیپلماسی وحدت با آنها جلسه نداشته باشد.
* اعضای شورای عالی تقریب فقط نباید در تهران باشند و به سمینارهای رسمی اکتفا کنند/خاطره حضور در دفتر بن باز
وی افزود: الان در عربستان کسانی هستند که مرتب دستور می‌دهند سخنرانی می‌کنند و علیه شیعه فریاد می‌زنند که نمایندگان تقریب باید با شجاعت با اینها جلسات متعدد می‌گذاشتند و در منزل‌های اینها بروند، بنشینند؛ این جهاد است جهاد فقط این نیست که در جبهه تیر مستقیم بخورد متفکران مجمع تقریب و خود آیت‌الله اراکی و اعضای شورای عالی تقریب که فقط نباید در تهران باشند و نباید به سمینارهای رسمی اکتفا کنند هر کدام بلند شوند و بروند بنا بر حدیث امیر مومنین در «عقر دارهم» باید به عمق خانه دشمن رفت بر فرضی که احتمال شهادت بدهند اگر موضوع حل شود دو نفر هم احیانا به شهادت برسند هم افتخار آنهاست هم افتخار جهان اسلام اما به نظر من این شجاعت هنوز خودش را در مجمع تقریب نشان نداده است.
زمانی با بیان اینکه تجریه‌هایی در این زمینه وجود دارد، اظهار داشت: دوستان من و خودم جایی رفتیم که احتمال بازگشت نمی‌دادیم اما وقتی رفتیم مورد استقبال آنها قرار گرفتیم؛ در خانه مفتی عربستان جلسه گرفتیم و آنها سپس تشکر کردند و گفتند ما اینها را نمی‌دانستیم.
وی افزود: ورود شیعه به دفتر آقای بن‌باز ممنوع بود اما رفتیم، نشستیم، صحبت کردیم؛ جلسه اول که تمام شد گفت خواهش می‌کنم جلسه دوم باز هم بیایید؛ در جلسه دوم گفت برای ضیافت اینجا باشید و شدیم مهمانش و هم سفره او شدیم و در جلسه سوم اذعان کرد که برخی حرف‌ها که گفتید من خبر نداشتم و حرف شما منطقی است لذا اینها انسان‌اند نباید که همه را مزدور فرض کنیم که پیغمبر اکرم(ص) از همان بت‌پرستان قریش که حافظان منافع بت بودند انسان‌هایی را به سرداران اسلام تبدیل کرد که در خدمت پیغمبر(ص) جنگیدند و به شهادت رسیدند و به اعتقاد من یک کار جهادی در مجمع تقریب لازم است انجام شود و وارد این عرصه شود.
معاون بین‌الملل حوزه‌های علمیه در پاسخ به این سوال که دستگاه‌های دیگر چه وظایفی در قبال دستور مقام معظم رهبری درباره دیپلماسی وحدت دارند، گفت: مجمع تقریب بدون سازمان‌های همکار و به تنهایی اصلا قادر به تحقق دستور رهبری نیست و شرط موفقیت مجمع تقریب و تحقق امر رهبری همراهی جدی و همدلی همه نهادهای همکار است.
* مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) باید با جریان‌های تندروی شیعی گفت‌وگو کند
وی در این این زمینه به مجمع جهانی اهل بیت اشاره کرد و افزود: این مجمع در کنار عرضه اندیشه تشیع و مکتب اهل‌بیت(ع) می‌تواند تندروی شیعه را محکوم کند و بزداید.
زمانی تاکید کرد: ما الان شاهد جریان‌های تندی مثل جریان شیرازی‌ها و مثل شبکه‌های اهل بیت و فدک و... هستیم که اینها آتش معرکه بین شیعه و سنی را دارند شعله‌ورتر می‌کنند و بنزین روی شعله‌ای که به وجود می‌آید می‌ریزند و مجمع جهانی اهل بیت باید بلند شود و عالمان شیعی را بفرستاد تا با اینها صحبت کنند و اینها را متقاعد کند که از کارهای تفرقه‌انگیز دست بردارند.
وی افزود: در درون کشور ما نیز همین جریان‌های تند در تهران، قم، مشهد، اصفهان دارند کار می‌کنند؛ جریان‌های تندرویی داریم که علیه مقدسات اهل‌سنت سخنرانی‌ها و مداحی‌هایی انجام می‌دهند که اصالت مذهبی و دینی ندارد و برگرفته از مکتب اهل‌بیت(ع) نیست و مجمع جهانی اهل بیت(ع) باید فعال شود و با همه اینها صحبت کند؛ من احساس می‌کنم رهبری تنها دارد می‌سوزد در طول این سال‌ها و دارد نصیحت می‌کند اما بقیه جریان‌ها کمتر وارد همراهی و همدلی می‌شوند و گروه‌های تندرو را باید توجیه و قانع کرد.
* برخی اصول تقریبی در صداوسیما رعایت نمی‌شود
معاون سابق مجمع تقریب مذاهب اسلامی، به نقش صداوسیما اشاره و تصریح کرد:صداوسیما باید نقش داشته باشد کمک کرده و کمک‌های خوبی داشته ولی کافی نیست بیش از این می‌تواند نقش‌آفرین باشد و گرچه گاهی از دستش در می‌رود و در برنامه‌های تلویزیون دیده می‌شود مداحی حرف تندی می‌زند؛ باید اینها کنترل شود.
وی به نقش دستگاه‌های آموزشی نیز اشاره کرد و افزود: دانشگاه‌های ما می‌توانند مواد آموزشی قرار دهند؛ چرا دو واحد درسی برای وحدت امت اسلامی نباشد چرا در متن‌های کتاب‌های آموزش و پرورش ما سخنی از وحدت نیست؟ اگر هم پیدا شود خیلی کمرنگ است؛ چرا یک کتاب درسی در مدارس نباید به عنوان وحدت و تقریب باشد و اینها اشکالاتی است که آموزش و پرورش باید در دستور کار قرار دهد.
زمانی به نقش رسانه‌ها نیز اشاره کرد و گفت: روزنامه‌ها و مجلات باید وظیفه خود بدانند که اندیشه تقریب را به تناسب منتشر کنند نه فقط در هفته وحدت؛ چرا در بقیه سال سخنی از وحدت نگویند.
وی با بیان اینکه مجری وحدت فقط مجمع تقریب نیست، افزود: اگر بخواهم عمیق‌تر بگویم، بین مسئولان اعم از رسانه‌ها و دستگاه‌های فرهنگی و غیرفرهنگی اگر بتوانند قدمی برای پیشگیری از ریختن خون مسلمانان و شیعیان بردارند اما بی‌توجهی کنند گناهی است که اگر با توجه باشد مواخذه الهی خواهد داشت لذا خوب است مجمع تقریب دعوت بکند و جلساتی داشته باشد و همه نهادهای همکار کشور از جمله اصحاب رسانه و آن منشور تقریب را عرضه کند.
زمانی ادامه داد: به یاد دارم زمانی که معاون امور ایران مجمع تقریب بودم 15 سال قبل با صداوسیما و معاونت برون‌مرزی صحبت کردیم که اگر اجازه دهید ضوابطی را پیشنهاد بدهیم که این ضوابط را به مسئولان شبکه‌ها و مجریان ابلاغ کنید و ما نوشتیم و به عنوان منشور تقریب در رسانه ملی ابلاغ شد که مورد توجه قرار نمی‌گیرد و مجمع خوب است که این نشست‌ها را با اصحاب رسانه و مسئولان دستگاه‌های فرهنگی و اجرایی داشته باشد و ضوابط تقریبی خود و دیپلماسی وحدت را به آنها اعلام کند.
