گروه جهاد و مقاومت مشرق/ حمید محمدی محمدی: در سال‌های پایانی دهه 60، پارچه نوشته‌ای در مجلس ماه مبارک رمضان جامعه مداح تهران، روی دیوار شبستان مسجد حاج ابوالفتح نصب شده بود که شهدای این جامعه را معرفی می‌کرد. آن سال‌ها، تعداد شهدایی که ذاکران ائمه اطهار(س) به انقلاب و نظام اسلامی تقدیم کرده بودند، از 30 نفر تجاوز نمی‌کرد، اما تا پایان جنگ این تعداد از مرز 40 شهید هم گذشت.


مداحان و ذاکران اهل بیت (ع) همانطور که در نهضت مردم ایران از 15 خرداد 42 تا 22 بهمن 57، ملت مسلمان کشورمان را در راهپیمایی‌ها همراهی کردند، در سال‌های سخت و سرنوشت‌ساز هشت سال دفاع مقدس نیز با حضور در جبهه‌های جنگ و تقدیم فرزندان عزیزتر از جانشان در کنار آنان بودند.

ستایشگران اهل بیت (ع) هم خودشان در جبهه‌ها حاضر می‌شدند و هم فرزندانشان را به میدان رزم می‌فرستادند. حضور مداحان در جبهه، بیش‌تر برای تبلیغ و روحیه‌بخشی به رزمندگان اسلام بود، اما بعضی از آنها مانند مرحوم حاج نادعلی کربلایی (پدر سه شهید) و مرحوم حاج ولی‌الله سلیمانی (پدر شهید مسعود سلیمانی) از کسانی بودند که خودشان نیز در جمع رزمندگان، سلاح به دست می‌گرفتند و در حملات پیروزمند سپاه اسلام شرکت داشتند.

در این یادنوشته، مداحانی را که در جریان دفاع مقدس، چه خود نقش مستقیم داشته و چه نامشان در فهرست پدران شهید آمده است، به سه گروه تقسیم کرده‌ام؛ مداحان شهید، مداحان رزمنده و مداحانی که جوانان دلاورشان را به جنگ با دشمن فرستادند. البته اگر قرار باشد به آن دسته از رزمندگانی بپردازیم که به افتخار مداحی در جبهه نایل شدند و نوحه‌خوانی و توسل به ائمه طاهرین را از سنگرهای نبرد شروع کردند، مجال و فرصت دیگری می‌طلبد و حق مطلب درباره کسانی مانند حاج صادق آهنگران، حاج غلام کویتی‌پور و ... هرگز ادا نخواهد شد. چرا که خیلی از این افراد، قبل از اعزام به جبهه، مداح رسمی نبودند، اما در سال‌های پس از دفاع مقدس، همه آنها را به عنوان مداح جنگ می‌شناسند. درباره روش، اثرپذیری و تأثیرگذاری‌ این دسته از نوحه‌خوانان و ذاکرین بر جریان مداحی، تحقیق مفصلی از سوی محسن حسام مظاهری در کتاب «رسانه شیعه» شده است که شما را به خواندنش توصیه می‌کنم.

همیشه در سنگر دفاع از میهن اسلامی، افراد خوش‌صدا به مداحی و خواندن دعا مشغول بودند. خیلی از آنها قبل از اعزام به جبهه، مداح رسمی نبودند، اما با خواندن پرسوز و گداز چند بیت شعر، همه آنها را به عنوان مداح جنگ می‌شناختند. تعداد این افراد، آنقدر زیاد است که درباره روش، اثرپذیری و تأثیرگذاری‌شان بر جریان مداحی، تحقیق مفصلی از سوی محسن حسام مظاهری در کتاب «رسانه شیعه» شده است.اما مداحان شهید ـ که مداحی، پیشوند نامشان بوده است ـ در فهرست ما به 2 نفر اطلاق می‌شود؛ یکی از آنها شهید غلامعلی جندقی (رجبی) و دیگری شهید قاسم گودرزی است که اولی در جبهه و دومی در جریان یک عملیات ترور در خیابان پیروزی تهران به شهادت می‌رسد.


شهید غلامعلی رجبی فرزند حاج حسن جندقی از اساتید برجسته اخلاق و عرفان زمان خود بود و این پدر اهتمام ویژه‌ای به تربیت فرزندان خود داشت. غلامعلی، نوای گرم و لحن سوزناکی داشت که رزمندگان تیپ سیدالشهدا(ع) هرگز آن را از یاد نخواهند برد. البته او قبل از شروع جنگ، در غرب تهران هم مداحی می‌کرد و هم دعاخوان هیئت‌های مختلف بود که از راز و نیازها و عرفه‌خوانی‌های او، خاطراتی از استاد حسین انصاریان، حاج منصور ارضی و حاج محسن طاهری نقل شده است. از شهید غلامعلی رجبی، که در آخرین روزهای دفاع مقدس و در عملیات مرصاد به شهادت رسید،شعرهایی هم به یادگار مانده است.


اما شهید قاسم گودرزی که در فهرست شهدای ترور است، متولد 1319 بود و از کارمندان مذهبی و مومن به شمار می‌رفت. او در 15 دی ماه 1360 در خیابان پیروزی تهران از سوی منافقین، مورد سوء قصد قرار گرفت و به شهادت رسید. گودرزی هم از کسانی بود که مداحی برای او شغل و حرفه محسوب نمی‌شد، اما شعرهای فراوانی در سینه داشت. اکنون یکی از کوچه‌های خیابان دهم فروردین در نزدیکی محل ترور این شهید به نام او مزین است.

مداحانی در لباس رزم

در میان اهالی مدح و ذکر که خودشان در کارزار جنگ با دشمن بعثی حضور پیدا کردند، نام دو مداح بیش از بقیه درخشش دارد. این دو نه تنها خودشان در جبهه‌ها حاضر می‌شدند و سلاح به دست می‌گرفتند، بلکه فرزندانشان را هم به انقلاب تقدیم کردند. حاج نادعلی کربلایی و حاج ولی‌الله سلیمانی، اولی در غرب تهران و دومی در شرق تهران، مداحان نام‌آشنایی بودند. حاج نادعلی، سه فرزند خود را تقدیم کرده بود و سلیمانی، مداح خوش‌لهجه آذری، مسعودش را.

تصاویر حاج نادعلی در فاو، شلمچه و مناطق دیگر جنوب، نشان می‌دهد که کربلایی، با آن سن و سال بالا و ریش سفید، رزمنده جسور و جنگجوی شجاعی بوده است. شهادت حسین، مجید و محسن، سه فرزند او، هیچگاه این مداح و شاعر دلسوخته را از پای نینداخت و او در سال‌های پس از جنگ درگذشت.


حضور رهبر معظم انقلاب در منزل حاج نادعلی کربلایی، از دیگر افتخارات این ذاکر بااخلاص و مداح پیشکسوت بود؛ هرچند که او در ساعات عصرگاهی به روضه رفته بود و آقا را در خانه‌اش دیدار نکرد و اتفاقاً همیشه از حسرت این دیدار روی منبر زیاد می‌گفت.

حاج ولی‌الله سلیمانی اما در كنار فرزندان رزمنده‌اش (قدرت‌الله، اسدالله و محمد) در قالب كاروان‌هاي روحانيون و مبلغان بارها به جبهه‌هاي نبرد اعزام شده بود. او سال‌ها چشم‌ انتظار پیکر فرزندش بود. جنازه اسدالله (مسعود) چند سال پیش تفحص شد و با تشییع باشکوه مداحان و مردم به خانه ابدی رفت. این در حالی بود که پدر مداح او، حکایت مفقودی مسعود را در جبهه و هنگام عملیاتی شنیده بود که خودش هم در آن حاضر بود. این مداح قدیمی، اوایل ماه مبارک رمضان سال 92 درگذشت.


حیف است وقتی از مداحان رزمنده صحبت می‌کنیم، از حاج علی‌اصغر نیکدل، رزمنده هشت سال دفاع مقدس و ذاکر پیشکسوتی که این روزها به خاطر بیماری، بینایی‌اش را از دست داده است، یادی نکنیم.

پدر شهیدی که شعر مولا علی (ع) یادگارش بود
در میان مداحان غرب تهران که افتخار داشتن دو فرزند شهید را داشت، حاج اسماعیل ولیخانی، شاعر و ذاکر اهل بیت (ع) بود که به «طالع» تخلص می‌کرد. او از شاعران معروف روزگار خود بود و شعرهای شاخصی از او در حافظه مداحان است. یکی از آن شعرها، مرثیه معروف «مناجات علی از سوی نخلستان نمی‌آید» است. دو فرزند این شاعر که به عضویت گروه پارتیزانی شهید چمران در آمده بودند، مفقود شدند. سرانجام، داغ فقدان محمدحسن و غلامرضا، طالع را در 22 تیرماه 74 از پا انداخت و این مداح سینه‌ سوخته به اربابش حسین (ع) پیوست.

از پدران شهیدی که اهل شعر و ادبیات بودند، می‌توان نامی هم از حاج احمد صالح، پدر خلبان مجید صالح برد که هرچند در یک سانحه هوایی و در جریان یک پرواز مسافری درگذشت، اما مداحان به خاطر سوز و گداز پدرش و امتناع او از خواندن روضه علی اکبر(ع)، مجید را هم «شهید» قلمداد کردند.

اغلب پدران شهید، دیگر در میان ما نیستند و در قطعه پدران و مادران شهدا در بستر سرد خاک آرمیده‌اند. مرحوم حاج سیدعلی‌اکبر سجادیان، پدر شهید مصطفی سجادیان، مرحوم حاج ابوالفضل کیانی، پدر شهید مجید کیانی، مرحوم حاج تقی متبحری، پدر شهید ضیاءالدین متبحری، مرحوم تقی ادریسی، پدر شهید داوود ادریسی، حاج محمدتقی فارسی، پدر شهید محمود فارسی و ... از آن جمله‌اند.


تعداد دیگری هم از آنها هستند که در بستر بیماری، سال‌هاست با پیری و سالمندی دست و پنجه نرم می‌کنند که از آن جمله می‌توان به حاج حسین خدامی، پدر شهید مهدی خدامی و حاج آقا برقعی، پدر شهید سیدداوود برقعی اشاره کرد.

 
شهیدی از روزهای خونین انقلاب
در میان شهدایی که جامعه مداح تقدیم انقلاب کرده است، نمی‌توان بر نام شهیدی که در روزهای پیروزی انقلاب در جنوب تهران و به وسیله شلیک هلیکوپترهای رژیم پهلوی به شهادت رسید، قلم قرمز کشید. شهید احمد تاری ـ که اینک خیابانی در حوالی میدان خراسان به نام اوست. او برادر مداح و شاعر ارزنده اهل بیت (ع) یعنی حاج محمود تاری است. این شهید در روزهای خونین بهمن 57 هدف گلوله ارتش شاهنشاه قرار گرفت و به شهادت رسید.
شهید سیدحسین موسوی نیز برادر یکی از مداحان پیشکسوت به نام حاج سیدعلی اصغر موسوی، مدیر جامعه مداح شرق تهران است که در جبهه‌های نبرد دعوت حق را لبیک گفته است.


پدری که یار و یاور نواب بود
در میان مداحان پدر شهید، نام یک مرشد و ذاکر پیشکسوت، درخشش ویژه‌ای دارد و آن، مرشدرجب رضایی است که نواب صفوی به خاطر اشتغال او به شغل شریف نانوایی، وی را «شاطرالعلما» خوانده است. شهید حسن رضایی، یکی از چند پسر اوست که در سال‌های دفاع مقدس به شهادت رسید. البته از این مداح، دو ذاکر به یادگار مانده است؛ حاج مهدی و حاج حسین رضایی که اولی، دست‌اندرکار خانه مداحان و جامعه مداح تهران نیز هست.

مرشد رجب که در سال‌های خفقان به نواب صفوی در منزلش پناه داده بود، در سحرگاه بیستم ماه مبارک رمضان در سال 72 از دنیا رفت.

شهید محمدرضا ملاحیدر، شهید محمدعلی فرهادپور، شهید علی‌اکبر طرازانی، شهید علی‌اصغر ذاکری، شهید غلامحسین حاج‌امیری، شهید حسن نیکوقدم، شهید سیدحسن موسوی، شهید باقر نی‌طباء، شهید احمد یاری، شهید محمد فخاران، شهید مصطفی توکلی، شهید سیدعلی‌‌اکبر شهربانی، شهید حسن رحمانی، شهید مسعود سلطانی، شهید علی‌اصغر کیانی، شهید مرتضی کاظمی، شهید علی فصیح‌گفتار، شهید سعید ذاکری، شهید صدری، شهید مصطفی جعفری، شهید محمدعلی فراهانی، شهید حسین مصطفایی و شهید محمود طالبی، دیگر شهدای جامعه مداح تهران را تشکیل می‌دهند.
* منبع: عقیق