گروه اقتصادی مشرق- آشنایی با شرح خدمات و عملکرد متولیان بازرگانی کشاورزی در کشورهای پیشرو به این سؤال پاسخ می‌دهد که نقش دولت و وزارت جهاد کشاورزی در رونق بخشی به تولید داخل چیست؟ یکی از مهم‌ترین موانع توسعه کشاورزی ایران، ناهماهنگی بین بخش‌های بازرگانی کشاورزی با بخش تولید است.

به همین جهت در سلسله گزارش هایی به بررسی تجارب موفق مدیریت دولتی در حوزه بازرگانی کشاورزی پرداخته ایم که طی چند گزارش منتشر میشود. شایان ذکر است، اولین گزارش با عنوان «از هر 12 شغل در آمریکا یکی کشاورزی است» منتشر شد.

در این  گزارش که در ادامه گزارش های قبلی با همکاری مرکز مطالعات راهبردی غذا و کشاورزی دانشگاه تهران تهیه‌شده به بررسی وظایف دیگر آژانس بازاریابی کشاورزی آمریکا خواهیم پرداخت.


•    آژانس بازاریابی کشاورزی، ضامن کیفیت محصولات

یکی دیگر از فعالیت‌های مهم آژانس بازاریابی کشاورزی آمریکا حصول اطمینان از کیفیت محصولات تولیدی است. این دستگاه دولتی با فراهم نمودن خدمات استانداردسازی (Standardization) و درجه‌بندی (Grading) امکان رقابت را برای تولیدکنندگان فراهم می‌آورند.

استانداردهای کیفیت بر اساس شاخصه‌های قابل‌اندازه‌گیری طرح می‌شود که ارزش و میزان سودمندی محصول را توصیف می‌کند. برای مثال استاندارد گوشت گاو بر اساس شاخصه‌هایی همچون میزان توزیع چربی درون بافت آن، میزان قرمزی، قوام و استحکام گوشت و سن حیوان برای هر درجه تعیین می‌شود.

استانداردهای تعیین‌شده برای هر محصول تولیدی، دامنه‌ای از کیفیت یک محصول را تعیین می‌کند و شماره درجه‌بندی‌ها با نوع کالا تغییر می‌کند. برای گوشت گاو 8 درجه‌بندی، مرغ و تخم‌مرغ سه درجه‌بندی و بیش از 312 درجه‌بندی برای میوه، سبزی و محصولات خاص (Specialty Crops) وجود دارد. دام زنده، لاشه، تخم‌مرغ، ماکیان نیز از مواردی است که سازمان بازاریابی کشاورزی آمریکا زیرمجموعه وزارت کشاورزی وظیفه استانداردسازی آن را به عهده دارد.


علائم درجه‌بندی استفاده گستره‌ای دارد و می‌تواند خریدوفروش را آسان‌تر نماید.

مصرف‌کنندگان نیز به‌اندازه کسانی که در بازاریابی تولیدات کشاورزی فعالیت می‌کنند، از کارایی و سهولت دسترسی به این استانداردها بهره‌مند می‌شوند.

از سایر محصولاتی که درجه‌بندی می‌شوند نیز می‌توان به پنبه، میوه و سبزی‌ها تازه و فراوری‌شده، ماکیان و تخم‌مرغ، گوشت و دام زنده، محصولات لبنی و تنباکو اشاره کرد.

این درجه‌بندی‌ها و گواهی‌ها موجب شده تا تولیدات کشاورزی آمریکا هرساله به ارزش 150 میلیارد دلار با ضمانت کیفی مناسب به دست مصرف‌کننده در داخل و خارج کشور و به بیش از 100 کشور دنیا برسد.

استفاده گسترده از این استانداردها و درجه‌بندی نشان می‌دهد که آن‌ها ابزار ارزشمندی برای بازاریابی محصولات کشاورزی هستند. لازم به ذکر است که خدمات فوق به‌صورت داوطلبانه ارائه می‌شود و هر تولیدکننده‌ای بسته به نیاز خود از این خدمت استفاده نماید.


•تجمیع سرمایه‌ها برای حل مشکلات تجاری‌سازی و توسعه کشاورزی

این قسمت شامل برنامه‌هایی است که کنگره بنا به درخواست متقاضیان به این سازمان محول کرده است.

این برنامه‌ها به ذی‌نفعان یک حوزه خاص _به‌طور مثال تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات لبنی_ امکان می‌دهد تا با تجمیع سرمایه‌هایشان در یک چهارچوب مشخص، برنامه‌ای تحقیقاتی- ترویجی را به‌صورت هماهنگ توسعه دهند.

هدف تجمیع سرمایه‌‌ها در بخش تحقیقات، افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و کسب‌وکارهایی است که محصولات غذایی را تولید و به فروش می‌رسانند.

این برنامه‌ها به کشاورزان، مرتع‌داران و دیگر ذینفعان امکان می‌دهد بازارهای محصولاتشان را بهبود و توسعه دهند. در این کمیته‌ها تولیدکنندگان یک محصول خاص گرد هم می‌آیند و تجربیات خود را در باهم به اشتراک می‌گذارند.

 سازمان بازاریابی کشاورزی (AMS) بیش از 20 کمیته تحقیقات و ترویج را سرپرستی می‌کند. این برنامه‌ها چهارچوبی برای یکپارچه‌سازی منابع ایجاد می‌کند تا بازارهای موجود تقویت شوند، بازارهای جدید رشد پیدا کنند و فعالیت‌های تحقیقاتی مهم هدایت یابند.

سازمان بازاریابی کشاورزی وظیفه ایجاد نظارت، تضمین مسئولیت‌های مالیاتی، ایجاد اطمینان از رفتارهای منصفانه ذینفعان شرکت‌کننده در برنامه را بر عهده دارد.

•  بازارهای محلی راه‌حل کوتاه‌کردن زنجیره‌های واسطه‌گری

بازارهای محلی (Farmers market) فروش محصولات غذایی و کشاورزی یکی از ظرفیت‌های مهم حوزه بازاریابی کشاورزی است.

آژانس بازاریابی کشاورزی ذیل وزارت کشاورزی آمریکا با فراهم نمودن امکان تماس تولیدکننده و خریدار، امکان حذف دلال و واسطه را فراهم کرده است.

با حذف شدن واسطه زنجیره کوتاه شده و حاشیه سود تولیدکننده خرد مقیاس افزایش‌یافته و وضعیت اقتصادی آن‌ها بهبود می‌یابد. آژانس بازاریابی کشاورزی تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان را در بیش از 8 هزار بازار محلی به‌طور مستقیم به هم متصل می‌کند. هر شهروند در ایالات‌متحده می‌تواند با مراجعه به سایت وزارت کشاورزی این کشور، محل و مشخصات دقیق این مراکز فروش را شناسایی کند.

محل این بازارها نیز توسط دولت فراهم می‌شود مثل پارک‌ها و سایر اماکن عمومی که امکان خرید فروش در آن‌ها وجود داشته باشد.

تولیدکنندگان نیز در سراسر آمریکا می‌توانند با عضویت دریکی از این مراکز محلی، محصولات خود را بی‌واسطه عرضه نمایند. نکته مهم اینکه فضای باز محل برگزاری بازار محلی به گونه‌ای است که اجازه سرقفلی گرفتن را غیر ممکن کرده و تولیدکنندکان کددار فرصتی برابر برای عرضه تولیدات خود دارند.

یکی دیگر از خدمات ویژه آژانس بازایابی آمریکا، ارائه گزارش‌های تحلیلی اقتصادی در مورد انتقال محصولات کشاورزی از مزرعه تا بازارهای مصرف است.

بخش خدمات حمل‌ونقل آژانس بازاریابی کشاورزی ذیل وزارت کشاورزی آمریکا مرجع تخصصی این گزارش‌های محسوب می‌شود. این بخش از طریق ارائه اطلاعات و گزارش‌های بازار، تحلیل های اقتصادی، گزارش‌های اختلالات در حمل‌ونقل، کمک های فنی، دسترسی به ذی‌نفعان و پاسخ به استعلامات به سیاست‌گذاران و تصمیم گیران خدمات ارائه می دهد.

برای مثال دو تن از نمایندگان کنگره چندی پیش از سازمان بازاریابی کشاورزی درخواست داشتند تا گزارشی از تأثیرات اختلالات ریلی در سال 2013و 2014 بر کشاورزان و مباشرین حمل‌ونقل تهیه نمایند. نتایج اولیه این گزارش نشان داد که چگونه هزینه‌های حمل‌ونقل بر قیمت محصولات تأثیر می‌گذارد.

این نتایج بیان داشت به دلیل مشکلات ذخیره‌سازی و محدودیت در انتقال محصولات دانه‌ای (Grain Crops) در ایالات غربی و میانی مینه‌سوتا، مونتانا و داکوتای شمالی قیمت این محصولات افت چشمگیری پیدا می‌کند و موجب بروز خسارات به کشاورزان می‌شود.

همان‌طور که در شکل زیر مشاهده می‌کنید، ایالات آمریکا در انتقال محصولات دانه‌ای توسط خطوط حمل‌ونقل ریلی سهم متفاوتی دارند.

این نقشه در گزارش مذکور توسط سازمان بازاریابی وزارت کشاورزی برای کنگره آمریکا ترسیم شده است و نقشه‌هایی از این‌دست به سیاست‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیمات مناسبی اتخاذ کنند.



در گزارش های آینده، فعالیت‌های دیگر AMS  منتشر و دیگر کشورها مورد بررسی قرار می‌گیرد.................