به گزارش مشرق، دکتر محمد صادق کوشکی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در مورد سابقه حضور استعمار پیر انگلیس در ایران گفت: شاید اولین ارتباط کشورمان با استعمار انگلیس به دوران صفویه و شاه عباس برگردد که انگلیسی ها تعدادی از مأمورین شان مانند برادران شرلی را به عنوان تاجر و بازرگان در بخش های مختلف سیاسی و حتی به نوعی جاسوس در کسوت بازرگان به ایران فرستادند.
وی افزود: می دانید برادران شرلی در مسائل داخلی ایران البته به اسم مشاوره و پیشنهاد، دخالتشان را آغاز کردند تا زمان قاجار که این دخالت ها به اوج خود رسید. معمولاً سفارت انگلیس برای خودش به نوعی شأن حاکم در برقراری رابطه با ایران پیدا می کند. در دوران پهلوی و روی کار آمدن سلسله پهلوی چنانکه خود محمدرضا پهلوی در کتابش اشاره می کند که پدرم را انگلیسی ها آوردند و همان ها او را از سلطنت کنار گذاشتند؛ یعنی به اعتراف صریح محمدرضا پهلوی، انگلیسی ها در تأسیس سلسله پهلوی و در طی دوران حکومت آنها و همچنین در تحویل قدرت از رضاخان به فرزندش محمدرضا، نقشی مستقیم داشتند و شاید دیگر آخرین دخالت رسمی آنها به عنوان یک ابر قدرت در ایران بحث کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ باشد که با همکاری آمریکایی ها، سرنوشت کشورمان را به نفع خود رقم زدند.
این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: از آن به بعد انگلیسی ها به نوعی پیرو و تابع سیاست های آمریکا در کشور ما بودند چه قبل و چه بعد از انقلاب. در بعد از انقلاب آن نقشی که سفارت آمریکا می بایستی در کشورمان ایفا کند و معمولاً در کشورهای دیگر اجرا می کند، یعنی دخالت صریح و آشکار در امور کشورهای میزبان، آن نقش را در کشور ما برای اینکه سفارت آمریکا وجود ندارد، انگلیسی ها ایفا می کنند.
کوشکی بیان کرد: ما در مقاطع مختلف شاهد اظهار نظر و یا حتی دخالت عملی و علنی سفارت انگلیس در امور داخلی خودمان بوده ایم؛ شبیه آنچه که در سال ۸۸ شاهد بودیم. به طور خلاصه می توان گفت بعد از پیروزی انقلاب، سفارت انگلیس در ایران دارد نقشی را ایفا می کند که سفارت آمریکا در سایر کشورها ایفا می کند.
وی در مورد این سوال که شیوه های جدید استعمار انگلیس در پشت پرده مسائل جهانی چیست، گفت: انگلیسی ها چه آن زمان که قدرت برتر دریایی و ابر قدرت شناخته شده جهانی بودند از قرن ۱۷ تا ۱۹ حتی اوایل قرن ۲۰ و چه الان که در سایه آمریکا و به عنوان یکی از متحدین اصلی آمریکا عمل می کنند، لااقل در کشور ما همیشه از موضع برتر به مسائل نگاه کرده اند و خودشان را صرفاً کشوری که سفارتخانه دارد و دیپلمات به کشور ما اعزام کرده تلقی نمی کنند. دیپلمات های انگلیسی خودشان را مالک و صاحب کشور ما می دانند. سفارتخانه انگلیس خود را در مقام سیاست گذار و حاکم می گیرد و تلاش کرده از این موضع برتر، در کشور ما دخالت کند.
استاد دانشگاه تهران ادامه داد: البته در کشورهای دیگر جهان هم در آن مقاطع ۲۰۰ تا ۲۵۰ ساله که انگلیسی ها قدرت بلامنازع جهانی بودند چنین رفتاری داشتند و حتی شاهدیم که انگلیسی ها با آمریکایی ها که به نوعی زاده و دست پرورده خودشان هستند به گونه ای رفتار کردند که آمریکایی ها برای مسئله استقلال مجبور می شوند با انگلیسی ها بجنگند و جنگ های استقلال به راه بیفتد. یعنی نگاه استعماری انگلیس حتی در سرزمین و قاره آمریکا هم وجود داشت و کسانی که خود را آمریکایی نام نهادند مجبور شدند برای گرفتن استقلال با انگلیس بجنگند.
وی افزود: می دانید برادران شرلی در مسائل داخلی ایران البته به اسم مشاوره و پیشنهاد، دخالتشان را آغاز کردند تا زمان قاجار که این دخالت ها به اوج خود رسید. معمولاً سفارت انگلیس برای خودش به نوعی شأن حاکم در برقراری رابطه با ایران پیدا می کند. در دوران پهلوی و روی کار آمدن سلسله پهلوی چنانکه خود محمدرضا پهلوی در کتابش اشاره می کند که پدرم را انگلیسی ها آوردند و همان ها او را از سلطنت کنار گذاشتند؛ یعنی به اعتراف صریح محمدرضا پهلوی، انگلیسی ها در تأسیس سلسله پهلوی و در طی دوران حکومت آنها و همچنین در تحویل قدرت از رضاخان به فرزندش محمدرضا، نقشی مستقیم داشتند و شاید دیگر آخرین دخالت رسمی آنها به عنوان یک ابر قدرت در ایران بحث کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ باشد که با همکاری آمریکایی ها، سرنوشت کشورمان را به نفع خود رقم زدند.
این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: از آن به بعد انگلیسی ها به نوعی پیرو و تابع سیاست های آمریکا در کشور ما بودند چه قبل و چه بعد از انقلاب. در بعد از انقلاب آن نقشی که سفارت آمریکا می بایستی در کشورمان ایفا کند و معمولاً در کشورهای دیگر اجرا می کند، یعنی دخالت صریح و آشکار در امور کشورهای میزبان، آن نقش را در کشور ما برای اینکه سفارت آمریکا وجود ندارد، انگلیسی ها ایفا می کنند.
کوشکی بیان کرد: ما در مقاطع مختلف شاهد اظهار نظر و یا حتی دخالت عملی و علنی سفارت انگلیس در امور داخلی خودمان بوده ایم؛ شبیه آنچه که در سال ۸۸ شاهد بودیم. به طور خلاصه می توان گفت بعد از پیروزی انقلاب، سفارت انگلیس در ایران دارد نقشی را ایفا می کند که سفارت آمریکا در سایر کشورها ایفا می کند.
وی در مورد این سوال که شیوه های جدید استعمار انگلیس در پشت پرده مسائل جهانی چیست، گفت: انگلیسی ها چه آن زمان که قدرت برتر دریایی و ابر قدرت شناخته شده جهانی بودند از قرن ۱۷ تا ۱۹ حتی اوایل قرن ۲۰ و چه الان که در سایه آمریکا و به عنوان یکی از متحدین اصلی آمریکا عمل می کنند، لااقل در کشور ما همیشه از موضع برتر به مسائل نگاه کرده اند و خودشان را صرفاً کشوری که سفارتخانه دارد و دیپلمات به کشور ما اعزام کرده تلقی نمی کنند. دیپلمات های انگلیسی خودشان را مالک و صاحب کشور ما می دانند. سفارتخانه انگلیس خود را در مقام سیاست گذار و حاکم می گیرد و تلاش کرده از این موضع برتر، در کشور ما دخالت کند.
استاد دانشگاه تهران ادامه داد: البته در کشورهای دیگر جهان هم در آن مقاطع ۲۰۰ تا ۲۵۰ ساله که انگلیسی ها قدرت بلامنازع جهانی بودند چنین رفتاری داشتند و حتی شاهدیم که انگلیسی ها با آمریکایی ها که به نوعی زاده و دست پرورده خودشان هستند به گونه ای رفتار کردند که آمریکایی ها برای مسئله استقلال مجبور می شوند با انگلیسی ها بجنگند و جنگ های استقلال به راه بیفتد. یعنی نگاه استعماری انگلیس حتی در سرزمین و قاره آمریکا هم وجود داشت و کسانی که خود را آمریکایی نام نهادند مجبور شدند برای گرفتن استقلال با انگلیس بجنگند.
