گروه بین‌الملل مشرق - حوادث دردناک اخیر در عربستان و به ویژه فاجعه خونین منا بی کفایتی و و سوء مدیریت آل سعود را بر همگان ثابت کرد و موجب واکنش های امت اسلامی و حتی جهانی علیه این رژیم پست شد. حال که کشته شدن عده کثیری از حاجیان با کشتار مردم یمن به دست رژیم جنایتکار عربستان همراه شده است، همه کشورهای اسلامی به اقدامات پلید این کشور علیه مسلمانان اعتراض خشمگینانه دارند و خواستار کوتاه شدن دستان به خون آغشته این رژیم از حرم امن الهی و محاکمه سران دولتی آن هستند.


در این میان مقصر خواندن حجاج به عدم انجام بهتر آموزش ‌ها و تعلیمات داده شده از سوی وزارت بهداشت عربستان واکنشی مضحکانه است که توجیهی بر عدم بی کفایتی و بی تدبیری آل سعود است.

جان باختگان فاجعه منا از کشورهای مختلف به این شرح است:
نیجریه: 600 کشته
 ایران: 228 کشته
مغرب: 87 کشته (منابع رسانه ای بدون تایید رسمی)
مالی : 30 کشته ( منبع: کنسولگری مالی در ریاض)
کامرون: 20 کشته
نیجر : 19 کشته ( منبع: اظهارات وزیر مشاور در کابینه نیجر)
هند: 18 کشته و13 زخمی( منبع: سخنگوی وزارت خارجه هند)
مصر: 14 کشته  و 31 زخمی
چاد : 11 کشته
سومالی: 8 کشته (منابع رسانه ای)
پاکستان : 8 کشته, 92 زخمی و 150 مفقودی ( منبع: وزارت امور دینی پاکستان)
سنگال: 5 کشته
تانزانیا: 4 کشته
ترکیه: 4 کشته و 18 مفقودی
الجزایر: 2 کشته
اندونزی: 3 کشته
کنیا: 3 کشته
هلند : 1 کشته
لبنان:3 کشته
بروندی: 1 کشته و 6 مفقودی ( کل حجاج از کشور بروندی 30 نفر هستند)
بنین: چند کشته ولی تعداد دقیق اعلام نشده است.
افغانستان :8 مفقود
و تعدادی کشته با هویت نامعلوم

با این حال، مقامات کشورمان می گویند که اطلاعات شان نشان می دهد که صدها نفر نیز مفقود شده اند که از سرنوشت شان خبری نیست. همچنین علاوه بر آمارهای فوق، منابع متعدد، آمارهای دیگری نیز می دهند که ضد و نقیض هستند. (1)
واکنش کشورهای مختلف امت اسلامی علیه این نوکر آمریکایی قابل توجه است و اشاره ای به این واکنش ها گویای حقیقت حوادث دردناک اخیر است.

«نوری مالکی»، نخست وزیر سابق عراق با تاثر شدید نسبت به کشته شدن حجاج در منا، چنین حادثه ای را ناشی از بی کفایتی آل سعود در سازماندهی حج قلمداد کرد. وی ضمن اشاره بر لزوم قرار گرفتن امور حج تحت مدیریت سازمان همکاری اسلامی، به دور نگه داشته شدن این فریضه از مواضع سیاسی تاکید کرد؛ چرا که همه مسلمین حق ادای آن را دارند. وی همچنین از اهمیت انجام اقدامات لازم در جهت جلوگیری از تکرار چنین فاجعه ای سخن به میان آورد.
نوری مالکی با توصیف انگیزه‌های سیاسی حاکمان عربستان در فریضه حج به عنوان نشانی از خودخواهی و خودپسندی رفتار آن ها، به عدم لیاقت عربستان در مدیریت این مناسبت‌ بزرگ اسلامی تاکید کرده است. عمار حکیم رییس مجلس اعلای اسلامی عراق نیز بازخواست عاملان این فاجعه را درخواست کرده است.

از سوی دیگر کمیسیون اوقاف و امور دینی پارلمان ملی عراق در واکنش به تکرار حوادث مرگبار سالانه در جریان آیین حج، خواهان مدیریت کشورهای اسلامی برای مناسک حج شده است. عضو برجسته این کمیسیون در بیانیه جداگانه ای تاکید کرد که دولت عربستان در اداره مناسک حج عاجز و ناتوان است و بایستی مدیریت مناسک حج با مشارکت کشورهای اسلامی باشد. وی از سازمان همکاری های کشورهای اسلامی خواست تا برای برپایی جلسه اضطراری جهت بررسی پرونده حج از همه اعضا دعوت به عمل آورد. (2)

آیت الله سیستانی مرجع عالی قدر شیعیان عراق نیز با دردناک توصیف کردن این حادثه، بر لزوم اتخاذ تدابیر لازم برای عدم تکرار چنین فاجعه ای تاکید فرموده اند.

شیخ حسن عبدالله مفتی «صور و جبل عامل» لبنان با حقیقی توصیف کردن این فاجعه، بر لزوم تشکیل جلسه‌ اضطراری سازمان همکاری اسلامی و صدور قطعنامه ‌ای در این خصوص تاکید کرده است. سید حسن نصرالله، دبیر کل حزب الله لبنان نیز ضمن مسئول خواندن عربستان در این حادثه، بر لزوم تحقیق در مورد این فاجعه با حضور نمایندگانی از کشورهایی که اتباع آن‌ ها کشته شده اند تاکید کرد. وی بر مطرح شدن دو موضوع اداره مراسم حج و تشکیل کمیته نظارت در سازمان همکاری ‌های اسلامی نیز تاکید کرد.

محمد عبدالسلام، سخنگوی جنبش انصارالله یمن در پی حادثه منا بر لزوم محاکمه نظام آل سعود به دست کشورهای عربی و اسلامی تاکید کرده است. در حال حاضر یمن زخم هایی از رژیم جنایت کار عربستان برداشته است و وحشی گری های آل سعود علیه مردم یمن به خوبی نمایان شده است.

محمد گورمز، رئیس امور دینی ترکیه در واکنش به حادثه تاسف انگیز رمی جمرات با تاکید بر وجود مشکل اساسی در مدیریت حج توسط عربستان، به ضرورت برگزاری نشست بین ‎المللی درباره تامین امور حج اشاره کرده است. همچنین شمار قابل توجهی از رسانه های ترکیه نیز بر بی کفایتی و اهمال سعودی ها در فاجعه منا تاکید کرده اند.

صلاح الدین دمیرتاش، رهبر حزب دموکراتیک خلق های ترکیه در واکنشی تند به فاجعه رمی جمرات گفت: اماکن مقدس ملک پدری سعودی ها نیست، بلکه ارزش های مقدس اسلامی است. وی در صفحه توئیتر خود نوشت: رخداد رمی جمرات یک فاجعه نیست، بلکه یک قتل عام است و ترکیه باید با لحنی تند سعودی ها را محکوم کند. رهبر حزب دموکراتیک خلق ها با عنوان این که ثروت سعودی ها بی حد و حساب است اما با این وجود مناسک حج را به عنوان یک درآمد گردشگری ارزیابی می کنند، گفت: چنین ذهنیتی مسئول قتل عام در منا است. وی با انتقاد از روابط نزدیک حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه با آل سعود گفت: آنان که برای مرگ پادشاه سعود در ترکیه عزای رسمی اعلام کردند، بعد از فاجعه منا از کرده خود خجالت زده هستند؟ (3)

محمدعلی شاهین معاون حزب عدالت و توسعه ترکیه هم با تاکید بر تعلق داشتن اماکن مقدس در خاک عربستان به همه مسلمانان، به سوء مدیریت آل سعود در برگزاری مناسک حج اشاره کرد.

این در حالیست که رئیس جمهور ترکیه با تمجید از عربستان سعودی در برگزاری مناسک حج، معرفی کردن عربستان به عنوان مسئول فاجعه منا را رد کرد. رجب طیب اردوغان گفت: هیچ کسی حق ندارد از تدابیر برگزاری حج انتقاد کند و من اطمینان دارم مقامات سعودی به طور کامل به وظایف خود عمل می کنند!

جوکو ویدودو، رئیس ‌جمهوری اندونزی با تاثر شدید از حادثه دلخراش صحرای منا، مدیریت سعودی ها را به چالش کشید و بر لزوم بهبود مدیریت حج برای جلوگیری از تکرار مجدد چنین حادثه ای تاکید کرد. وی سوء مدیریت آل سعود را دلیل اتفاق این حادثه دانست. دولت اندونزی پیش از این از عربستان به خاطر جان باختن 13 اندونزیایی به دلیل سقوط جرثقیل شاکی بود.

پیشنهاد تحقیق کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی در مورد حادثه منا از سوی نایب رییس مجمع مشورتی مردم اندونزی نیز مطرح شد. وی خاطر نشان کرده است که با تحقیق در مورد علت این فاجعه از تکرار چنین حوادثی جلوگیری به عمل آید.
رسانه های افغانستان بی کفایتی مقامات عربستان در اداره مناسک حج را عامل فاجعه منا توصیف کرده اند.

خبرگزاری "جمهور" افغانستان با اشاره به کشته شدن عده کثیری از زائران خانه خدا در سرزمین منا از بی مسئولیتی دولت عربستان در قبال حفظ جان و تامین امنیت حج گذاران به شدت انتقاد کرد. خبرگزاری "بخدی" افغانستان نیز در گزارشی از واقعه کشته شدن زائران در منا به عنوان یک "فاجعه " یاد کرد. این خبرگزاری با انتشار گزارشی درباره کشته شدگان حادثه منا نوشت، برخی از زائران افغانستان در عربستان با وخیم خواندن وضعیت در منا از چگونگی رسیدگی ماموران امداد و نجات به زخمی ها، به شدت انتقاد کردند.

این خبرگزاری افزود، به دلیل ضعف عربستان در مدیریت بحران، اجساد قربانیان، ساعت ها در منا به مراکز بهداشتی و درمانی منتقل نشده و بر کف خیابان مانده بود. (4)
با کشته شدن 7 مالزیایی و زخمی شدن 10 نفر در حادثه سقوط جرثقیل، روزنامه 'نیو استریت تایمز' مالزی با اشاره به سوال بیشتر مردم مالزی از ایمنی زائران مکه مکرمه، خواستار اهمیت دادن مقامات عربستان به ایمنی حجاج در طی انجام مناسک حج شد.
ابراهیم یعقوب، وزیر مسئول در امور مسلمانان سنگاپور ضمن اشاره به فاجعه منا در صفحه فیسبوک خود، با نزدیکان حجاج کشته شده ابراز همدردی کرد.
طلعت مسعود، ژنرال بازنشسته ارتش پاکستان، ورود عربستان در جنگ علیه مردم یمن را موجب عدم توجه کافی این کشور در امنیت حجاج دانسته است. شخصیت های پاکستانی همچنین به ضعف و عمل غیر مسوولانه آل سعود اشاره کرده اند.
طاهر حسین مشهدی، نماینده ارشد مجلس سنای پاکستان نیز عربستان را مسئول کشتار حجاج دانسته است و بر عدم توان عربستان در مدیریت حج و بر لزوم حضور کشورهای توانمند جهان اسلام در مدیریت آن تاکید کرده است.

این در حالیست که روزنامه پاكستاني اكسپرس تريبون مدعي است در حالي كه بازگشت حجاج از عربستان به اين كشور آغاز شده، تيم رسانه‌اي اين روزنامه خواستار پوشش گزارشي از حجاج اين كشور بود كه متوجه شد سازمان هواپيمايي كشوري پاكستان (CAA) پوشش رسانه‌اي براي ارائه اطلاعات دقيق از حادثه منا را تحريم كرده است. 

اين روزنامه پاكستاني مي‌نويسد: تحريم پوشش رسانه‌اي از حجاج اين كشور چه توجيهي دارد و دولت اسلام‌آباد از چه چيزي هراس دارد؟ آيا دولت اسلام‌آباد اطلاعات دقيق در مورد حادثه منا را از مردم پاكستان پنهان مي‌كند؟ آيا دولت اسلام‌آباد خواستار عدم رسيدگي مردم به اين كشور به واقعيت حادثه منا است؟

بوکولا ساراکی، رییس مجلس سنای نیجریه با اشاره به عدم کفایت آل سعود در حفظ امنیت جانی حجاج، از لزوم بازبینی تدابیر آن برای جلوگیری از تکرار مجدد چنین حادثه ای سخن به میان آورد.
برخی حجاج کنیایی به دنبال فاجعه منا به بی کفایتی آل سعود در مدیریت مراسم حج اشاره کردند.

سیریل رامافوسا، ‌رئیس جمهور آفریقای جنوبی ضمن تسلیت به خانواده های قربانیان حادثه منا، از پیگیری اطلاعات زوار کشورش در عربستان سخن به میان آورد.
وزیر خارجه هند از انجام همه اقدامات ممکن برای کمک به اتباع کشورش و حضور دو مقام این کشور در محل حادثه خبر داده است.
علاوه بر واکنش کشورهای اسلامی، شاهد واکنش جامعه جهانی علیه جنایت های وحشتناک آل سعود در حوادث اخیر هستیم.

مسعود شجره رییس کمیسیون حقوق بشر اسلامی انگلیس با اشاره به فاجعه مرگبار منا، سوء مدیریت آل سعودی را باعث کشته شدن حجاج اعلام کرده است. وی با یادآوری بی کفایتی این رژیم در اداره امور حج، از لزوم برکناری مقامات سعودی در سال های گذشته و بر عهده گرفتن امور حج توسط تشکیلاتی بین المللی سخن به میان آورده است. وی همچنین با تاکید بر اهمیت حج به عنوان یکی از ستون های دین اسلام و بی کفایتی و بی تدبیری سعودی ها تشکیل چنین تشکیلاتی بین المللی را ضروری خوانده است.

رسانه های غربی نیز گزارش های متعددی از حادثه اخیر منا منتشر کردند؛ شبکه های تلویزیونی سی.ان.ان، فرانس 24، یورونیوز، بی بی سی، خبرگزاری آمریکایی آسوشیتد پرس، روزنامه های سان فرانسیسکو کرونیکل، نیویورک دیلی نیوز، فیلیپین دیلی اینکوایرر، گلوب اند میل، کریسچین ساینس مانیتور، آروتز شاوا، مجله تایم و یو اس ای تودی از جمله رسانه هایی بودند که گزارش هایی از حادثه دلخراش منا انتشار دادند.

به گزارش روزنامه آمریکایی واشنگتن پست با کشته شدن عده کثیری از حجاج موجی از تألم و عزا بر دل جهانیان فرونشسته است. این روزنامه همچنین مقامات کشورهای عربستان را مورد انتقا قرار داده است.

همچنین «بان کی‌مون» دبیر کل سازمان ملل، «موگنس لیک کتافت» رئیس مجمع عمومی سازمان ملل، «پاپ فرانسیس» رهبر کاتولیک ‌های جهان، «ینس استولتنبرگ» دبیر کل ناتو، «ند پرایس» سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا، سخنگوي وزارت خارجه آمريكا، «دیوید کامرون» نخست‌وزیر انگلیس، «فرانسوا اولاند» رئیس ‌جمهوری فرانسه، «ولادیمیر پوتین» رئیس‌ جمهوری روسیه، «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، «مارتین شولز» رئیس پارلمان اروپایی، «دونالد توسک» رئیس شورای اروپا و شورای بین المللی حمایت از دادرسی عادلانه و حقوق بشر ضمن همدردی با خانواده های آسیب دیده، بر دردناک بودن حادثه منا تاکید کرده اند.

چنین واکنش هایی از سوی امت اسلامی و جامعه جهانی بیانگر حقایق حوادث اخیر و به ویژه فاجعه منا است؛ حقایقی که بی کفایتی آل سعود رمز مشترک این واکنش ها است و بر لزوم تغییر مدیریت حج و سپردن آن به دست کشورهای مسلمان تاکید شده است اما این سوال در ذهن هر انسان باانصافی بی پاسخ مانده است که تا کی مسلمانان شاهد بی کفایتی های رژیم جنایت کار آل سعود خواهند بود؟ حوادث اخیر عربستان اولین حادثه در نتیجه سلسله بی کفایتی های آل سعود نیست؛ بنابراین ضروری است که جامعه جهانی گامی عملی در جهت حل این معضل بردارد.

منابع:
http://www.iribnews.ir/default.aspx?aspxerrorpath=/NewsBody.aspx (1)
http://www.irna.ir/fa/News/81773961/ (2)
http://fa.shafaqna.com/news/19930 (3)
http://www.tasnimnews.com/Home/Single/872369?ref=tnews (4)