یک روز قبل از آنکه هیئت‌های نظارت نظرشان را در مورد صلاحیت داوطلبان نامزدی در انتخابات مجلس شورای اسلامی اعلام کنند، علی شکوری راد اعلام کرد که خبرها در این مورد برای اصلاح طلبان چندان مناسب نیست.

با انتشار خبرها از روز شنبه مشخص شد که چهره‌هایی از اصلاح‌طلبان معلوم الحال و حامی فتنه، لااقل در این مرحله نتوانسته اند مجوز حضور در این رقابت ها را دریافت کنند.

اکنون دو دیدگاه در مورد وضعیت نامزدهای این جناح وجود دارد. یک دیدگاه این است که وضعیت آنگونه که اصلاح طلبان می گویند نیست. به این معنا که جمعیت زیادی از افرادی که مجوز حضور یافته اند حتما در میانشان کسانی هستند که توانایی رقابت با پرچم اصلاح طلبی را داشته باشند. افرادی که از آنها به عنوان چهره سفید اصلاح طلب یاد می شود.

گفته می شود اصلاح طلبان با پیش بینی چنین رخدادی در مورد تایید صلاحیت ها از این افراد درخواست ثبت نام داشتند.

محمدنبی حبیبی بر این باور است که «تا آنجا که ما اطلاع داریم اصلاح طلبان خود را به اندازه کافی برای یک رقابت جدی با اصولگرایان آماده کرده اند و ردصلاحیت برخی از آنها مانع رقابت شان با اصولگرایان نخواهد شد.»[1]

در این میان یک دیدگاه دیگر وجود دارد که اصلاح طلبان چهره های شاخص خود را از دست داده اند. این ادعا اصلاحات در رسانه ها و روزنامه هایشان می‌گویند. آنها این آمار را در مورد 3 حزب خود منتشر کرده اند.

حزب اعتمادملی

رسول منتجب نیا، قائم مقام حزب اعتماد ملی با اشاره به اینکه در سراسر کشور 54 نفر از اعتماد ملی در انتخابات ثبت نام کرده اند، گفت: صلاحیت اکثر این افراد تایید نشده است. در تهران 14 نفر ثبت نام کرده اند که صلاحیت فقط یک نفر تایید شده است.[2]

حزب مردم سالاری

میرزا بابا مطهری نژاد، عضو شورای مرکزی مردم سالاری گفت: در تهران از حزب مردم سالاری 60 نفر در انتخابات ثبت نام کردند. البته از این 60 نفر تعدادی هستند که عضو حزب نبودند و تقاضا داشتند که مردم سالاری آنها را حمایت کند. از این تعداد کمتر از 10 نفر تایید شده اند.[3]

کارگزاران سازندگی

حسین مرعشی، سخنگوی کارگزاران نیز با بیان اینکه «از این حزب 100 نفر در انتخابات ثبت نام کرده اند» اظهار کرد که هیچ یک از اعضای حزب تایید نشده اند.[4]

آغاز فشار به شورای نگهبان

برخی بر این باورند که اصلاح طلبان با موج گسترده ثبت نام عناصری که می دانستند با مساله ردصلاحیت مواجه می شوند اهدافی از پیش تعیین شده داشتند. به این معنا که آنها از ابتدا می دانستند که به دلیل برخی مسائل مرتبط با فتنه 88 همچنان مشکلاتی برای ورود به ساختارهای رسمی قدرت مواجه هستند اما تلاش کردند از انتخابات هفتم اسفند یک بازی دو سر برد پدید آورند.

به این شکل که اگر حجم گسترده نامزدهای نشانه دار آنها بتوانند از فیلتر شورای نگهبان رد شوند، در واقع با حضوری حداکثری تلاش شان را برای کسب کرسی های سبز رنگ مجلس دهم به کار خواهند بست. اما اگر نامزدهای معین شده و برچسب‌دار، نتوانستند از شورای نگهبان مجوز حضور بگیرند، می توانند در سطح اجتماعی با مظلوم نمایی، اقدامات تبلیغی خود را پیش برده و دامنه رای اجتماعی (خاکستری) خود را از این طریق بیشتر کنند.

شکوری‌راد، محکوم فتنه 88 و همچنین دبیر کل حزب اتحاد ملت ایران اسلامی پرده از سناریوی اصلاح طلبان برای افزایش آمار ثبت‌نام کنندگان در انتخابات مجلس برداشت و در مصاحبه با ایلنا گفت: «تصمیم اولیه برای شرکت در انتخابات با در نظر گرفتن احتمال رد صلاحیت‌های گسترده بوده و ما خود را برای چنین شرایطی آماده کرده‌ایم. به همین خاطر بود که از تمام کسانی که فکر می‌کردیم می‌توانند کمکی در تشکیل یک مجلس کارآمد داشته باشند، دعوت کردیم برای نامزدی در انتخابات ثبت‌نام کنند تا با مشکل فقدان نامزد انتخاباتی پس از بررسی صلاحیت‌ها مواجه نشویم، لذا از کسانی که با قبول زحمت به این فراخوان پاسخ مثبت دادند تشکر می‌کنم. در این راستا ۱۲ هزار نفر یعنی بیش از دو برابر بارهای قبل برای حضور در انتخابات مجلس دهم ثبت‌نام کردند که پاسخ درخوری به آن فراخوان بود.»[5]

روزنامه کیهان در این مورد نوشت: « ثبت‌نام فله‌ای و بی‌سابقه و تلاش گسترده مدعیان اصلاحات برای ورود بهارستان در نشریات زنجیره‌ای نیز نمود داشت. زنجیره‌ای‌ها در تحلیل‌های خود تاکید داشتند که اصلاح‌طلبان سیاست سه لایه‌ای را برای ورود به مجلس آزمایش می‌کنند.

بر اساس این سیاست گزینه‌های متعددی از لایه‌های اول، دوم و سوم اصلاحات برای انتخابات ثبت‌نام خواهند کرد که در صورت رد صلاحیت احتمالی لایه‌های اول و دوم آنان با نامزدهای تائید شده لایه سوم بهارستان را از آن خود خواهند کرد.

آنان گمان می‌کردند که شورای نگهبان قادر نخواهد بود با لایه سوم نامزدهای مدعیان اصلاحات که سوابقی نیز در فتنه و ...داشته‌اند برخورد کرده و این افراد را رد صلاحیت کند و از این رو است که پس از رد و یا عدم احراز صلاحیت آنان برآشفته شده و بر ادعاهای قانون‌گرایی خود پشت پا زده و شورای نگهبان را مورد هجمه قرار داده‌اند.»[6]

انتخابات رقابتی نیست!

آنچه اکنون توسط رسانه های اصلاح طلب برای تصویرسازی از شرایط موجود انجام می‌شود القای این مسئله است که انتخابات پیش رو تک حزبی است و اساسا رقابتی در این مورد نمی توان متصور بود؛ حال آنکه از میان 12 هزار نامزدی که طبق اعلام سخنگوی شورای نگهبان 55 درصد آنها ردصلاحیت یا عدم احراز صلاحیت شده اند در مقایسه با آماری که اصلاح طلبان اعلام می کنند قسمت اعظم آنها کسانی هستند که یا اصولگرا هستند یا اینکه وضعیت فکری شان مشخص نیست و احتمالا بسیاری از آن‌ها هنوزر نمی دانند با تحریک اصلاح‌طلبان نامزد شده و اگر وارد مجلس شوند، در خط اصلاح‌طلبی حرکت خواهند کرد.

روزنامه جوان نوشت: « از ميان 150 نفر عناصر شاخصي كه به عنوان رد صلاحيت شده يا عدم احراز صلاحيت در رسانه‌هاي اين جريان از آنها نام برده شده، ضمن اينكه همه آنها اصلاح‌طلب نيستند، اما بخش عمده آنها كساني هستند كه در جريان فتنه گذشته محكوم شده و نقش آنها در افراطي‌‌گري‌هاي مجلس ششم و فتنه 88 غير‌قابل‌انكار و كتمان است، بدون آنكه از هزينه‌هايي كه بر نظام تحميل كرده‌اند، اندكي ندامت داشته باشند و اين نشان مي‌دهد كه آنها صرفاً با آگاهي از رد صلاحيت براي فضاسازي ثبت‌نام كرده بودند.[7]»

اصلاح‌طلبان دچار خطای تحلیلی شدند

البته این فقط اصولگرایان نیستند که اینگونه ماجرا را تحلیل می کنند. تابش نماینده اصلاح طلب مجلس و عباس عبدی تئوریسن و روزنامه نگار اصلاح طلب طی روزهای اخیر مصاحبه های داشتند که این دیدگاه را قوت بخشید.

تابش، نماینده اصلاح طلب مجلس در واکنش به مسائل مطرح شده در این مورد گفته است: « اطلاعات بنده در مورد رد صلاحیت ها مربوط به نمایندگان فعلی مجلس از گرایش های مختلف است، به همین دلیل معتقدم که نگاه معناداری در مورد ردصلاحیت ها در داخل گرایش مجلس وجود نداشته است؛ تایید و یا ردصلاحیت‌ها مربوط به نمایندگان فعلی با نگاه جناحی و گروهی نبوده و تقریباً رد و تایید صلاحیت‌ها به یک میزان بوده است، البته بیشتر بحث عدم احراز بوده است، نه رد صلاحیت.

تأیید و یا رد صلاحیت در بین جناح های اصولگرا، اصلاح طلب و یا اعتدالیون معنادار نیست به طوری که خیلی از دوستان ما تایید شدند یعنی بنده، آقای پزشکیان، امیری، محجوب و تاج گردون از اصلاح طلبان و اعتدالیون مجلس تایید شده ایم.»[8]

عباس عبدی چهره شاخص اصلاح طلبان در گفتگو با هفته نامه صدا به نکات قابل توجهی در خصوص ردصلاحیت شدگان اشاره کرده و گفت: «اصلاح طلبان در جریان انتخابات مجلس دچار یک خطای تحلیلی شدند. آنها به انتظار آنکه ردصلاحیت نشوند، یا کم ردصلاحیت شوند پا به عرصه میدان گذاشتند. بدون اینکه ابتدا به حل مشکل پیش آمده میان خودشان و حکومت که در سال 1388 نمود جدی یافت اقدام کرده باشند.

روزنامه نگار سال‌های پیش اصلاح طلبان با مقصر خواندن اصلاح طلبان در برطرف نکردن مشکل سال 88، اظهار کرد: اصلاح طلبان پیش از آغاز به فعالیت های انتخاباتی باید روشن می کردند که آیا می توانند یا ایا ممکن است که این شکاف حل شود یا خیر؟ و اگر نه، پس چه راهبردی را باید داشت.

وی در انتها افزود: به نظر می رسد آنها هیچ ابتکار عمل روشنی برای حل این مشکل نداشتند.»[9]

به نظر می رسد اکنون اصلاح طلبان یک تاکتیک ویژه برای روزهای پیش‌رو دارند. آنها مهمترین راهکارشان را تحریک حسن روحانی برای مقابله با نهادهای انقلابی، قرار دادند.

به یک معنا آنها با ایجاد این تصویر که شورای نگهبان عقبه سیاسی و حامیان رئیس جمهور را هدف گرفته، تلاش دارند تا با تحریک رئیس جمهور او را در مقابل تصمیمات شورای نگهبان قرار دهند و از طریق رسانه های زنجیره ای به تخریب این نهاد نظارتی بپردازند.

بر اساس اظهارات اتخاباتی چند روز اخیر روحانی، شاید بتوانیم به این نکته اشاره کنیم که وی تمایل دارد  پای خود را روی پوست خربزه‌ای اصلاح‌طلبی قرار دهد تا با سیاسی و هیجانی کردن افکار عمومی و فضای رسانه‌ای، از پاسخ به موضوعات و وعده‌های اقتصادی و معیشتی مردم فرار کند و از سوی دیگر، به بدنه اصلاح‌طلبی نشان دهد پیگیر مطالبه آن‌ها نیز هست.