سرویس جهان مشرق- تیراندازی اواسط ماه ژوئن در باشگاه شبانه هم‌جنس‌بازان در اورلاندوی آمریکا خیلی زود به علت مسلمان بودن عامل آن، به اسلام و اسلام‌گرایی نسبت داده شد، در حالی که بسیاری از کارشناسان و همین‌طور شواهد موجود، عوامل متعدد دیگری را برای این حادثه بیان می‌کنند. عقاید اسلام‌گرایی افراطی، ناکافی بودن قوانین حمل سلاح، و انتقام‌جویی از سال‌ها بمباران افغانستان توسط آمریکا تنها بخشی از انگیزه‌هایی است که تا کنون به «عمر متین» شهروند اصالتاً افغانستانی متولد آمریکا نسبت داده شده است.

یکی از کارشناسانی که به عواملی فراتر از موارد بالا اشاره کرده، «اریک والبرگ» نویسنده و کارشناس کانادایی مسائل خاورمیانه و آسیای مرکزی است. والبرگ که به عنوان مشاور سازمان ملل مدتی را در شوروی سابق و روسیه نیز زندگی کرده، سیاست‌های رونالد ریگان در افغانستان برای مقابله با روسیه و همین‌طور انحطاط فرهنگی در جامعه آمریکا را عوامل مهم دیگری می‌داند که در شکل‌گیری کشتار اورلاندو نقش داشته‌اند.

نکته‌ای که والبرگ در مقاله مفصل خود در همین‌باره و مصاحبه‌اش با مشرق بر آن تأکید دارد این است که بر خلاف آن‌چه رسانه‌ها می‌گویند، «حادثه اورلاندو هیچ ارتباطی به اسلام ندارد، بلکه تمام تقصیر آن گردن سیاست‌های دولت آمریکاست.» آن‌چه در ادامه می‌خوانید، متن مصاحبه خبرنگار سرویس جهان مشرق با این کارشناس کانادایی است که علاوه بر مقالات متعدد، سه کتاب درباره اسلام، امپریالیسم و مقابله با امپریالیسم نوشته است.

ترامپ برای بهره‌برداری سیاسی و اثبات ادعاهای اسلام‌هراسانه خود، انگیزه عمر متین از کشتار مردم را عقاید اسلام‌گرایانه او دانسته است. به نظر شما آیا واقعاً می‌توان اسلام را مقصر حادثه اورلاندو دانست؟

نکته‌ای که درباره حادثه اورلاندو باید به آن توجه داشت، نحوه پوشش رسانه‌ای این حادثه است. همه رسانه‌های جریان اصلی وقتی درباره اورلاندو توضیح می‌دهند و می‌خواهند ضارب را توصیف کنند، می‌گویند یک «مسلمان» به یک باشگاه شبانه حمله کرده است، بنابراین مردم هم به طور خودکار می‌گویند: «آهان؛ چون مسلمان بوده این کار را کرده.» این در حالی است که اگر یک غیرمسلمان اقدام به تیراندازی به دیگران بکند، حتی اگر سیاه‌پوست یا چینی باشد، هرگز هویت او را «سیاه‌پوست» یا «چینی» معرفی نمی‌کنند؛ فقط می‌گویند یک «نفر» تیراندازی کرده است. این اوج دشمنی غربی‌ها و به خصوص آمریکایی‌ها را با اسلام نشان می‌دهد.

من نمی‌توانم با قطعیت بگویم که انگیزه متین از تیراندازی چه بوده، اما آن‌چه می‌دانیم این است که وی اگرچه مسلمان بوده، اما در آمریکا به دنیا آمده و در همین کشور هم تربیت و بزرگ شده بود. اگر کسی می‌خواهد درباره عمر متین و انگیزه‌اش از قتل‌عام مردم قضاوت کند، باید هویت او را «آمریکایی» معرفی کند، نه مسلمان. باید ببینید شیوه تربیت او چگونه بوده و تحت تأثیر چه عواملی در طول زندگی خود قرار گرفته است.

مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر زندگی یک آمریکایی مانند عمر متین، فرهنگ حاکم بر جامعه این کشور است. از یک سو فرهنگ رو به انحطاط آمریکا روی او تأثیرگذار بوده و از سوی دیگر، تقابل میان این فرهنگ با سنت‌های بومی افغانستان که خانواده‌اش او را با آن‌ها بزرگ کرده بودند. عامل مهم دیگر هم ممکن است اتفاقاتی بوده باشد که در زندگی شخصی او رخ داده است. بنابراین نمی‌توان گفت اسلام یا مسلمان بودن متین، عامل اصلی تصمیم او به کشتار مردم بوده است.

به نظر شما اصالت افغانستانی متین چه ارتباطی با انگیزه او در تیراندازی اورلاندو داشته است؟

سیاست‌های رونالد ریگان در قبال افغانستان را باید یکی از دلایل مهمی دانست که موجب شده تا متین تصمیم بگیرد دست به این جنایت بزند. ریگان در زمان ریاست‌جمهوری خود تصمیم گرفت برای مقابله با نفوذ شوروی در افغانستان، از اعضای «مجاهدین» استفاده کند که بسیاری از آن‌ها تروریست‌های واقعی بودند. البته برخی از نیروهای مجاهدین هم واقعاً افراد خوبی بودند و تلاش می‌کردند تا کشورشان را آزاد کنند. با این حال، این افراد توسط ریگان فریب خوردند و عملاً ابزار بازی سیاسی آمریکا علیه شوروی شدند.

بنابراین متأسفانه باید گفت جنبش‌های اسلامی در افغانستان توسط دولت ریگان منحرف شدند. نتیجه این شد که افغانستان با معضل گسترده تروریسم درگیر شد و وقتی شوروی از این کشور خارج شد، جنگ داخلی هم‌چنان در افغانستان باقی ماند. تروریست‌های بی‌شماری در افغانستان باقی ماندند که توسط آمریکا آموزش دیده و تجهیز شده بودند. 11 سپتامبر هم نتیجه همین سیاست‌ها بود. دلیل این‌که خانواده عمر متین هم مانند ده‌ها هزار افغان دیگر به آمریکا مهاجرت کردند، همین معضل تروریسم و جنگ داخلی در افغانستان بود. البته قطعاً همه این مهاجران تروریست نبودند، اما به هر حال نفرت از دولت آمریکا در دلشان وجود داشت. همین نفرت را هم باید دلیل مهمی برای حادثه اورلاندو دانست این حادثه هیچ ارتباطی به اسلام ندارد.

یکی از بازماندگان حادثه اورلاندو می‌گوید عمر متین در حالی که او را در کنار چندین نفر دیگر گروگان گرفته بوده، با مرکز فوریت‌های آمریکا تماس گرفته و صراحتاً گفته که این کار را می‌کند چون می‌خواهد آمریکا به بمباران کشورش یعنی افغانستان پایان بدهد. از آن‌جایی که آمریکا جنگ افغانستان را به بهانه 11 سپتامبر آغاز کرد، آیا می‌توان اورلاندو را یکی از پس‌لرزه‌های 11 سپتامبر دانست؟

مسلماً می‌توان گفت که بمباران افغانستان هم بخشی از انگیزه‌های متین بوده است. باید بگویم من به شکل عجیب و غریبی، برای متین احترام قائل هستم و با او هم‌دردی می‌کنم. وی مغلوب تضادهایی شده بود که زندگی‌اش را پر کرده بودند: انحطاط فرهنگی که در آن زندگی می‌کرد و از سویی می‌دید که سردمداران همین فرهنگ به میهن آباء و اجدادی‌اش حمله می‌کنند.

نکته دیگری که مهم است و باید به آن توجه کنیم این است که متین یک باشگاه هم‌جنس‌بازان را هدف قرار داد. این نشان می‌دهد که چه اندازه از این فرهنگ رو به زوال خشمگین شده بود. بنابراین تنها بمباران افغانستان انگیزه او نبوده است. اگر این‌گونه بود، لزوماً یک باشگاه هم‌جنس‌بازان را برای محل جنایتش انتخاب نمی‌کرد. به نظر من این جنبه از جنایت یا تراژدی رخ داده، جای تفکر دارد و باید بررسی کرد و دید چرا آمریکا اکنون به کشوری «غیرانسانی» برای زندگی تبدیل شده است.

«لورتا لینچ» دادستان کل آمریکا در دیدار با خانواده‌های قربانیان تیراندازی گفته از آن‌جایی که هم‌جنس‌بازان قربانی این حادثه شده‌اند، راه مقابله با وقوع اورلاندوهای بیش‌تر در آینده، این است که بیش‌تر به هم عشق بورزیم. به نظر شما عشق کافی است یا گام‌های جدی‌تری هم باید برداشته شود؟

به نظر من راه جلوگیری از حوادثی مانند اورلاندو در آینده، از بین بردن دلایل وقوع این حوادث است. دلیل اصلی تیراندازی‌هایی مانند اورلاندو، سیاست خارجی جنگ‌طلبانه آمریکاست که همه مردم دنیا را از واشنگتن متنفر کرده است. بنابراین اگر می‌خواهند مانع از تکرار این حوادث شوند، باید سیاست خارجی خود را اصلاح کنند. این حوادث راه‌حل ساده‌ای [مانند عشق ورزیدن] ندارد، چون الآن تبدیل به بخشی از فرهنگ آمریکایی‌ها شده است. هر روزی که در آمریکا می‌گذرد، شاهد دست‌کم یک حادثه هستیم که در آن یک ضارب به مردم عادی حمله می‌کند، هرچند در همه آن‌ها نفر کشته نمی‌شوند. با این حال، تیراندازی‌هایی مانند اورلاندو تا زمانی که آمریکا وضعیت امروز خود را تغییر ندهد، ادامه خواهند داشت.

موضوع دیگری را هم این‌جا باید اشاره کنم. این «تجارت» [و نه جنبش] آزادی هم‌جنس‌گرایان بیش از اندازه ادامه پیدا کرده و به آن بها داده‌اند. دارد سبکی از زندگی را [به جامعه] تحمیل می‌کند که اکثریت مردم دوست ندارند با آن مواجه شوند. اگر این افراد واقعاً می‌خواهند مسالمت‌آمیز زندگی کنند، باید بی‌سروصدا زندگی کنند. نباید دیسکوهای هم‌جنس‌گرایی داشته باشند و نیمه شب شیوه زندگی عجیب و نامتعارف زندگی خود را فریاد بزنند، چون این کارشان مردم را آزار می‌دهد.

به نظر شما حادثه اورلاندو در انتخابات به کدام نامزد کمک خواهد کرد؟ ترامپ یا کلینتون؟

شاید نتوان پاسخی دقیق به این سؤال داد. درباره کلینتون [فضاسازی‌ها و] بدبینی‌های زیادی وجود دارد، اما او خود را به عنوان نامزد طرف‌دار حقوق هم‌جنس‌بازان معرفی کرده و در بیانیه‌هایش به صراحت گفته که از حقوق این افراد دفاع می‌کند. از سوی دیگر، ترامپ هم به نظر من در رسانه‌ها به درستی معرفی نشده است. من اعتقاد ندارم که ترامپ واقعاً متعصب است. به نظرم او نظریه‌های دیوانه‌واری دارد، اما فکر می‌کنم نهایتاً به خودش خواهد آمد. تا جایی که می‌دانم، دیگر درباره ممنوع کردن ورود مهاجران مسلمان به آمریکا به آن شدت تبلیغ نمی‌کند و دیواری هم که می‌گفت در مرز با مکزیک خواهد ساخت، اکنون در کمپین تبلیغاتی‌اش به حاشیه رفته است.

من امیدوارم اکثریت مردم آمریکا به ترامپ رأی بدهند و او هم در آینده این‌قدر «دیوانه‌بازی» در نیاورد. البته می‌دانم که سیاست خارجی ترامپ به طور کلی سیاست خارجی خوبی نیست، اما معتقدم سیاست خارجی کلینتون هم تعریفی ندارد. آن‌چه معتقدم در ترامپ وجود دارد و آمریکا الآن به آن نیاز دارد این است که ترامپ آدمی به نظر می‌رسد که شهامت آن را دارد که اگر اشتباه کرد، عذرخواهی کند و بگوید که اشتباه کرده است و رفتارش را تغییر خواهد داد.

در پاسخ به سؤال شما باید بگویم شاید بتوان گفت هیچ‌یک از دو نامزد از این حادثه سود نمی‌برند. با این حال، به نظر من باید دید کدام‌یک می‌تواند از این حادثه برداشت درست و منطقی داشته باشد و هوشیارانه با آن برخورد کند؛ و من معتقدم کلینتون توانایی انجام این کار را ندارد. امیدوارم ترامپ بتواند هوشمندانه با این مسئله برخورد کند و [با توقف سیاست حمایت از هم‌جنس‌بازان در آمریکا] مانع از تکرار اورلاندوهای دیگر در آینده شود، چون تا زمانی که مقامات آمریکایی حمایت از هم‌جنس‌بازان را در دستورکار خود دارند، عملاً دارند به عقاید 98 درصد از مردم اهانت می‌کنند.

با این حساب، اگر شما می‌توانستید در انتخابات آمریکا شرکت کنید، به ترامپ رأی می‌دادید؟

نه. من به نامزد حزب سبز رأی می‌دادم [«جیل استاین» پیروز انتخابات درون‌حزبی حزب سبز شده است]. البته اگر برنی سندرز نامزد می‌شد به او رأی می‌دادم، اما در حال حاضر هیچ‌کدام از نامزدهای دو حزب اصلی را قبول ندارم و [در صورت شرکت در انتخابات] به هیچ‌یک از آن‌ها رأی نمی‌دادم. حزب سبز الآن یک نامزد دارد و به نظر من الآن مردم آمریکا باید نامزدی را انتخاب کنند که به دنبال صلح باشد. نامزد حزب سبز هم‌چنین بهترین گزینه برای آشتی با مسلمانان هم هست، چون به دنبال صلح است.