به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، تیراندازی های اخیر در دالاس آمریکا، اگرچه بازتاب فراوانی در رسانه های دنیا داشت، اما برخی اتفاقات رخ داده در آن، به علت کشته شدن چندین پلیس، در حاشیه قرار گرفت که از جمله آن، روش جدید در امریکا برای کشتن نفر اصلی قتل چند پلیس بود.

بر این اساس، پلیس این شهر با استفاده از یک ربات مجهز به مواد منفجره، مظنون اصلی را از پای درآورد که استفاده از ربات به عنوان یک سلاح برای از بین بردن یک انسان توسط پلیس، به نوعی برای اولین بار رخ داده و به نوعی می توان آن را آغازگر عصری خطرناک و حساس در نیروهای پلیسی کشورها دانست.

از ترمیناتور تا پرنده های قاتل در خاورمیانه

شاید برای بسیاری که در سالهای قبل فیلم ترمیناتور درباره بروز جنگ بین انسان ها و ربات ها را تماشا می کردند، واژه ربات های مسلح یک بحث کامل فانتزی و تخیلی بود. اما به سرعت و در کمتر از دو دهه از زمان اکران اولین فیلم ترمیناتور به سال 1984 میلادی ربات های قاتل تبدیل به بخشی از اسامی روزمره برای جامعه بشری شدند.

بعد از وقوع حوادث یازدهم سپتامبر 2001 و تهاجم نظامی آمریکا به افغانستان و عراق، استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین به سرعت سیر صعودی گرفته و در سالهای اخیر مسئول کشتن بسیاری از مردم بی گناه در کشورهایی مثل پاکستان، عراق، افغانستان، یمن و سوریه بوده است.


داستان جنگ افزارهای بدون سرنشین اما به آسمان محصور نشده و گونه های دریایی و زمینی این ربات های رزمی نیز در سالهای اخیر به سرعت در حال ورود به خدمت در ارتش های جهان هستند. در ابتدا و سالهای قبل تر، استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین و یا برخی از گونه های زمینی و یا دریایی برای عملیات صرفا شناسایی استفاده می شد.

اما با گذشت زمان و مشخص شدن پتانسیل های بالای این سامانه ها، خصوصا در بخش هزینه و عدم به خطر افتادن جان نیروهای خودی، بحث مسلح سازی و استفاده رزمی از این سیستم ها نیز مطرح شده و به سرعت اجرا شد.

مسلح شدن و استفاده رزمی از سامانه های بدون سرنشین یک گام مهم در تغییر فضای نبرد در 15 سال اخیر بوده است اما باز می توان گفت با توجه به این که در اکثر این سامانه ها همیشه یک کاربر واقعی برای تصمیم نهایی خصوصا در بحث استفاده از جنگ افزار وجود دارد، نوعی از درک انسانی برای جلوگیری از فجایع قابل لمس خواهد بود اما قدم بعدی که حذف کامل انسان در سامانه های بدون سرنشین بود، باعث ترس بسیاری از کارشناسان و رسانه ها شده است.

ربات ها خودمختار می شوند

موضوع جدید در برخی نیروهای مسلح غربی، بحث بعدی تعریف قابلیت عملیات به صورت خودمختار برای این سامانه های بدون سرنشین است. نمونه ای مثل پهپاد X-47B ساخت آمریکا از جمله این سامانه ها به شمار می آید که می تواند هم به صورت کنترل از راه دور و هم به صورت خودمختار به انجام ماموریت بپردازد. اما پر واضح است که دیر یا زود نسل سامانه های بدون سرنشین کاملا مستقل و خودمختاری وارد کار خواهند شد که بدون هیچ دخالت انسانی به اجرای ماموریت و البته نابودی اهداف می پردازند که اکنون ارتش آمریکا در حال کار روی آنهاست.


اما مشکل درباره این سامانه ها چیست؟ در یک سامانه بدون سرنشین حتی در مدل های کنترل از راه دور توسط عامل انسانی احتمال هک و نفوذ به دورن سامانه کنترل و یا از دست دادن سیگنال و هدایت سیستم همیشه وجود دارد. در سامانه های خودمختار نیز این مسئله به شکل جدی تر وجود دارد و کامپیوتر موجود در این سامانه بر اساس یک سری از اطلاعات ذخیره شده یا دریافتی تصمیم می گیرد.

هر کسی با کمترین دانش رایانه ای به خوبی می داند که امکان نفوذ به هر سیستم کامپیوتری وجود دارد. امکان سرقت اطلاعات، از بین بردن اطلاعات، وارد کرد ویروس یا یک بد افزار و یا تغییر دستورات همه از جمله اتفاقاتی است که ممکن است برای این گونه سامانه ها رخ بدهد.

برای یک ربات، گروهی از سربازان خودی در کسری از ثانیه قابلیت تبدیل به سربازان دشمن را داشته و در این شرایط این ماشین ها بدون هدر دادن وقت، به هدفی که تصور می کنند دشمن است، حمله خواهند کرد. این عدم وجود فکر بشری و توان استدلال انسانی و نگاه به تمام حوادث به صورت اطلاعاتی بر پایه 0 و 1 دلیل اصلی این مشکل به حساب می آید.

در دریا نیز با این ماجرا به صورت تقریبی رو به رو هستیم. در حال حاضر رژیم صهیونیستی شناورهای کوچک بدون سرنشین رزمی Protector را ساخته و به خدمت گرفته است. همانطور که در بالا به آن نیز اشاره شد در بخش زمین و دریا سامانه های بدون سرنشین نوظهورتر هستند و از عمر کمتری نسبت به همکاران پرنده خود برخودار هستند.


 Protector قابلیت شناسایی و در صورت لزوم درگیری با اهداف شناور را داشته و البته از جمله انواع کنترل از راه دور به حساب می آید، اما همانطور که در بالا هم اشاره شد این تنها آغاز راه است و در نمونه های دریایی نیز گونه های خودمختار ساخته شده اند که از این میان می توان به ربات ضد زیردریایی مدل ACTUV ساخت آمریکا نیز اشاره کرد.

ورود ربات ها به زندگی شهری

تا به اینجا بحث ربات های رزمی محدود به میدان رزم بوده و در نیروهای پلیسی و امنیتی گونه های مسلح این سامانه ها حضور نداشتند. سیستم های بدون سرنشین در نیروهای پلیسی، امنیتی و مرزبانی اکثرا گونه های شناسایی هستند که برای عملیات های مختلف در حوزه های شناسایی، کنترل، تعقیب و مراقبت از جمله در کشور ما نیز مورد استفاده قرار می گیرند.

اما حادثه چند روز پیش در دالاس آمریکا صفحه جدیدی را در تاریخ سامانه های بدون سرنشین باز کرد. پلیس شهر دالاس اعلام کرد که پس از بی نتیجه ماندن مذاکرات با ضارب به جهت به خطر نینداختن جان تعداد بیشتری از افسران و یا مردم عادی، یک ربات مخصوص خنثی سازی بمب را به مواد منفجره مجهز کرده و این ربات این مواد را تا نزدیکی شخص مورد نظر منتقل و سپس از راه دور ماده منفجره فعال شده و ضارب کشته شده است.


در نگاه اول آنچه در این حادثه رخ داده است یک حرکت عاقلانه برای کاهش تلفات نیروهای پلیس و مردم عادی به حساب می آید که به نوعی برای اولین بار نیز صورت گرفته است اما نکته ظریف ماجرا اینجاست که در حدود 2 الی 3 دهه پیش نیز سامانه های بدون سرنشین مخصوص ارتش ها نیز با همین توجیه و به منظور از بین برد ریسک برای نیروهای شناسایی وارد کار، سپس مسلح شده و در حال حاضر نیز به سمت خودمختاری می روند.

با این اوصاف کاملا عاقلانه است اگر بخواهیم تصور کنیم که ظرف یک یا دو دهه آینده، با ربات های خودمختار با توان کشتن انسان ها در شهرها رو به رو خواهیم شد که برای آن نیز، استدلال های لازم در مواقع ضرورت ایجاد یا توزیع خواهد شد و در حالی که تا هفته های قبل، ربات های قاتل صرفا در اختیار ارتش بودند، اکنون این موضوع به پلیس نیز تعمیم پیدا کرده است و مشخص نیست، آینده چه سرنوشتی برای انسانهای بی دفاع رقم خواهد زد.