به گزارش گروه جهاد و مقاومت مشرق، «ایستاده در غبار» نام دومین اثر محمد حسین مهدویان است که با موضوع دفاع مقدس ساخته است. شاید افراد اندکی باشند که سریال «آخرین روزهای زمستان» وی را ندیده یا وصف آن را از دیگران نشنیده باشند؛ سریالی که در آن این کارگردان جوان به شهید حسن باقری پرداخته است و با سبکی جدید و نو به روایت داستان این قهرمان دفاع مقدس می‌پردازد.

محمد حسین مهدویان این بار با «ایستاده در غبار» سعی کرده است به اسطوره‌ای دیگری در تاریخ دفاع مقدس بپردازد؛ قهرمانی که در تمام عرصه‌های ایستاد و ذره‌ای ترس وارد قلبش نشد.

«ایستاده در غبار» به بخشی از زندگینامه حاج احمد متوسلیان می‌پردازد و از صداهای واقعی که از وی باقی است، استفاده کرده که این موضوع باعث شده است مخاطبی که در سینما این فیلم را مشاهده می‌کند، تصور کند تصاویر که شاهد آن است، واقعی است.
حبیب والی نژاد تهیه‌کننده این فیلم اعلام کرده است، «ایستاده در غبار» نقطه آغاز است برای ساخت آثار دیگری درباره احمد متوسلیان و مؤسسه رسانه‌ای اوج از طرحها هنرمندان حمایت می‌کند.

***

    استخوان بندی «ایستاده در غبار» با روایت همرزمان احمد متوسلیان شکل گرفت

آقای مهدویان علاقه‌مندید در فیلمتان کدام قسمت از شخصیت حاج احمد متوسلیان در ذهن مخاطب شکل بگیرد؟

مهدویان: ساخت فیلم درباره احمد متوسلیان در «ایستاده در غبار» با ساخت سریال درباره حسن باقری بسیار تفاوت داشت؛ نوارها و کاستهایی که از احمد متوسلیان وجود داشت به اندازه نوار و کاستهای حسن باقری برانگیزانه نبود، بسیار سعی کردم آن ارتباط قلبی که با حسن باقری برقرار کردم با  حاج احمد متوسلیان هم برقرار کنم اما آنقدر سمپاتیک نبود، برای همین هم این فیلم مبتی بر این صداها شکل نگرفت، درست که در برخی از صحنه‌های فیلم از صدای اصلی حاج احمد استفاده شد اما استخوان‌بندی و شیرازه داستان با مصاحبه‌هایی که با هم رزمهای احمد متوسلیان شده بود، شکل گرفت، در صورتی که در آخرین روزهای زمستان بخش بسیاری از سریال با صوتهای خود حسن باقری شکل گرفته بود.

در «ایستاده در غبار» سعی شده با داستانهایی که از احمد متوسلیان گفته شده بود، فیلم جلو برود. یعنی در این فیلم ما حاج احمد را از طریق کنشهایش می‌شناسیم، نه حرفهایی که می‌زند، نمی‌خواهم بگویم که حرفهایی که می‌زند مؤثر نیست بلکه می‌خواهم بگویم قلبه با داستان دوستان و همرزمان حاج احمد از وی است.

در صوتهایی که ما از حسن باقری در اختیارمان بود صحنه‌های بسیار تکانده‌ای وجود داشت، ولی در مورد احمد متوسلیان صوتها به آنگونه نبود.در فیلم «ایستاده در غبار» در دو صحنه  از صدای احمد متوسلیان استفاده شده است که یکی اول فیلم است که در مسجد پاوه سخنرانی می‌کند و یکی هم صدایی که در آخرین روزهای زمستان استفاده کردیم، صحنه‌هایی که با حسن باقری سخن می‏‎گفت.

    احمد متوسلیان در سریال «آخرین روزهای زمستان» تعیین کنند بود

زمانی که آخرین روزهای زمستان را می‌ساختید، می‌دانستید که روزی فیلمی برای حاج احمد متوسلیان می‌سازید؟

مهدویان: بله، هرکسی فیلم «آخرین روزهای زمستان» را دیده باشد، حتماً توجه شده است که در قسمت هشتم سریال ما نشان دادیم که احمد متوسلیان یک شخصیت تعیین کننده است و شخصیت مهمی است، در اصل شخصیت دوم قسمت هشتم احمد متوسلیان است و جز کاراکترهای فرعی آخرین روزهای زمستان است که به  آن پرداخته شده است.

    سعی می‌کنم برنامه‌هایی را تولید کنم که برای مخاطبان باور پذیر باشد

در بعضی از فیلمها شخصیت برخی رزمندگان دفاع مقدس یک قداست دارند اما در ایستاده در غبار احمد متوسلیان را می‌بینید که قهرمانی است که پاهایش روی  زمین است، چه شد که این تصویر تغییر کرد؟

والی نژاد: من معمولاً کمتر حرف می‌زنم و کمتر جایی برای مصاحبه می‌روم، من دنبال این هستم که وظیفه و کارم را انجام دهم برای همین بیشتر سعی می‌کنم در سکوت کار خود را انجام دهم. بالاخره ما هم آن زمان در جنگ بودیم و این صحنه‌ها را از نزدیک دیده‌ایم. یک زمانی در گروه روایت فتح قرار بود که برای شهید همت فیلمی بسازیم، آقای دورمنش هم قبول کردند که کارگرانی آن را به عهد بگیرند، با گروهی کار تحقیقی این فیلم را برعهده گرفتیم و در نهایت تصویری از شهید همت روایت شده که تا به حال از وی به نمایش در نیامده بود و آن روایت از همسر شهید همت بود.

این فیلم با استقبال خوبی رو به رو شده و این موضوع برایم جالب بود از آن زمان تصمیم گرفتم آثاری را تهیه کنم که در مرحله اول برای مخاطبان باور پذیر باشد. البته ساخت برنامه‌ای که بتواند هم زیبایی داشته باشد و هم برای مخاطب باور پذیر باشد، بسیار سخت و دشوار است، چرا که هم وقت و هم انرژی بسیاری را می‌طلبد تا کار پیش برود.

 وقتی فیلنامه آقای مهدویان را مطالعه کردم برایم تازگی نداشت، چون آمادگی انجام دادن چنین کارهایی را برای احمد توسلیان از قبل داشتم، اما برایم بسیار جذاب بود که شروع کننده این مسیر جوانانی متولد دهه 60 هستند.

    تصویری که از احمد متوسلیان به نمایش درآوردم حاصل شناختم از وی بود

در نقاط عطفی که در داستانتان داشته‌‌اید، چه دیدگاهی را برای مخاطبانتان در نظر گرفته بودید؟

مهدویان: تصویری که از احمد متوسلیان در فیلم نشان دادم حاصل شناختی است با داستانهایی که از وی به آن رسیده‌ام، به هر حال وقتی می‌خواهید شخصی به برزگی احمد متوسلیان را به تصویر بکشید اول باید یک دید کلی از آن به نمایش بگذارید و بعد تصویر را به نمایش بگذارید که وقتی مخاطب می‌بیند برایش تازگی داشته باشد. یعنی مخاطب وقتی این صحنه‌ها را می‌بیند با یک پرسشگری رو به رو شود و آن تصاویر برایش جذاب باشد. آنچه که من از این داستان فهیدم برایم اصالت دارد، در واقع با همان سیاق هم صحنه‌هایی را انتخاب کردم که برای مخاطب جذابیت داشته باشد.

    ما شروع کننده راه ساخت آثار درباره احمد متوسلیان هستیم

آن قداستی که تا به حال در مورد بچه رزمندگان پیش آمده است، انگار که برای شخصیت احمد متوسلیان شکسته شده است، شما این را قبول دارید؟

والی نژاد: چند وقت پیش ما یک بحثی را آغاز کردیم و در آن گفتیم که ما آغاز کننده ساخت اثر در مورد احمد متوسلیان هستیم، این به معنای تمام کردن آن نیست، اما این که فیلم باشد که کاملاً در مورد احمد متوسلیان باشد تا به حال وجود نداشته است، خب این شروع اتفاق خوبی است، «ایستاده در غبار» می‌تواند شروع این باشد که در آینده فیلم، سریال، کتاب، مقاله و غیره درباره احمد متوسلیان ساخته شود.

    مردم از نحوه روایت دفاع مقدس راضی نیستند

در فیلم «ایستاده در غبار» قهرمان داستان به گونه‌ای به نمایش در آمده است که قابل لمس است و می‌شود خود را جای وی گذاشت چه کار کرده‌اید تا این قهرمان ملموس شکل بگیرد؟

مهدویان: ما هدفمان تقدس‌زدایی نبود، وقتی می‌گوییم تقدس زدایی یعنی تلاش می‌شود که ویژگیهای یک چیز را از آن بگیرد؛ نه ما در این فیلم به نحوی دنبال  واقعگرایی بوده‌ایم، واقعیت ما می‌خواستیم داستان یک انسان را به نمایش بگذاریم که ما سعی می کنیم آن را بفهمیم، ما در هنر کارمان باز آفرینی است، نه خود واقعیت، در رواتها می‌بینید که مطرح می‌شود مثلاً حاج احمد آدمی بود که بصیرت داشت، این چیزی است که مال آدم امروز است، واقعاً هم بود ولی این حرف، حرف 25 سال پیش نیست، این حاصل درک امروز حاج احمد است، این فهم متناسب با زندگی امروز است. مردم با واقعیت جنگ هیچ مشکلی ندارند، با نحوه ارائه و روایتگری آن مشکل پیدا کرده‌اند.

ساخت آثار در عرصه دفاع مقدس سختی خاص خودش را دارد چون رزمندگان که از دفاع مقدس باقی مانده‌اند احساس می‌کنند که باید از کیان چیزی حفاظت کنند، وقتی شما برای پژوهش درباره جنگ به سمت کتابهای تاریخی می‌روید اینها واکنش نشان می‌دادند، این موضوع برای من عادی است، ما در حال حاضر 10 سال است که فیلم می سازییم و در این 10 سال هر کدام از کارهایمان با واکنش مواجه شده است، شدیدترین آن در فیلم«ایستاده در غبار» بود که در واقع ما منتظر شروع واکنشها بودیم، خیلی طبیعی هم هست، اصلاً به نظر من جالب است، اگر این اتفاق نیفتد یعنی کار بی‌مایه و بی اثری انجام داده‌ایم.

    سعی کردم موقعیتهای مختلف شخصیت احمد متوسلیان را بکر بازسازی کنم

آقای حجازی‌فر در جایی خواندیم که وقتی فیلمنامه را در اختیارتان گذاشتند دیگر خودتان درباره آن تحقیق نکردید، این موضوع دلیل خاصی دارد؟

حجازی فر: این موضوع به علت خصلت خودم است، من وقتی راجع به موضوعی تحقیق می‌کنم خیلی زود تحت تاثیر قرار می‌گیرم، درباره این موضوع هم همین اتفاق افتاد، احساس کردم اگر خودم بخواهم درباره احمد متوسلیان تحقیق کنم به نحوی شیفته‌اش می‌شوم و به نفع وی ایفای نقش می‌کنم، درصورتی که موقیتهایی که از حاج احمد وجود داشت را من باید بکر می‌آفریدم، بخشی دیگر این موضوع به علت فیلمنامه بسیار کامل آقای مهدویان بود که شاید در کمتر فیلمنامه‌ای دیده می‌شود، تلاش کردم نقشی که مهدویان می‌خواست را بازی کنم، تمام فیلم به نحوی جلو رفت که تمام صحنه‌ها باور پذیر باشد، من خیلی اطلاعات بیرونی از احمد متوسلیان نگرفتم، فکر می‌کنم که به عنوان یک بازیگر توانستم بخشی از شخصیت احمد متوسلیان را به تصویر بکشم.

    بسیار خوشحالم که نقش یک قهرمان را ایفا کردم

آقای حجازی فر آشنایی شما با آقای مهدویان به واسطه تئاتر صورت گرفت؟

حجازی فر: نه آشنایی ما توسط ابراهیم امینی صورت گرفت، که مسئول انتخاب بازیگر این فیلم  بود، ابراهیم از من در تئاتر کاری دیده بود و با هم در یک دانشگاه بودیم، این شده ما با آقای مهدویان آشنا شدیم. بسیار خوشحالم که نقش یک قهرمان را ایفا کردم.