به گزارش مشرق، مهدی فضائلی- جریان بیداری دانشجویی اگرچه بدلیل محدود بودن به محیط دانشگاه و فقدان نفوذ و امتداد اجتماعی نه در کشور ما و نه در کشورهای دیگر،خالق انقلاب نبوده است اما با حضور فعال و اثربخش خود،نقش تعیین کننده و غیر قابل انکاری در گسترش و پیشبرد انقلاب ها داشته است.
اینکه بیداری دانشجویی طی حدود چهار دهه پس از انقلاب اسلامی،چه روندی را پیموده و آیا سیر آن صعودی و تکاملی بوده و یا نزولی و قهقرایی از پرسش های مهمی است که ارزیابی های مختلفی از آن وجود دارد.
البته پاسخ به این پرسش از زوایای مختلف،پاسخ های متفاوتی دارد لیکن رهبر حکیم انقلاب اسلامی را که باید در صدر شخصیت های مرتبط با دانشگاه و دانشجو بخصوص پس از پیروزی انقلاب دانست،به صراحت دانشجویان انقلابی این دوره را از دانشجویان انقلابی اول انقلاب با کیفیت تر میدانند و فرموده‌اند:"کیفیت دانشجوی انقلابی امروز نسبت به کیفیت دانشجوی انقلابی آن روز(ابتدای انقلاب)خیلی بالاتر است."
اما از منظری دیگر، یعنی از بعد عملیاتی و نقش آفرینی،به نظر نویسنده که حضور فعال در جریان بیداری دانشجویی از نیمه دهه شصت تا اوائل دهه هفتاد را از افتخارات خود میداند،جریان دانشجویی ضعیف شده و اثربخشی آن کاهش یافته است!
شاید عده ای این ادعا را براحتی نپذیرند و برای اثبات آن استدلال بخواهند اما به نظر می رسد نگاهی اجمالی به صحنه دانشگاه از سویی و صحنه تحرکات سیاسی و اجتماعی در سطح کشور از سوی دیگر،این ادعا را براحتی قابل پذیرش می کند چرا که اثری از یک حرکت جریان ساز و موج افرین و پیشتازانه مشاهده نمی شود.
البته روشن است که از تلاش ها و برگزاری جلسات و نشست های دانشجویی بی اطلاع نیستم .همچنین بدیهی است که منظورم از حرکت های جریان ساز،برخی رفتارهای افراطی دهه شصت و هفتاد نیست!
بلکه منظورم صراحتا" این است که جریان بیداری دانشجویی،در شرایطی بسر میبرد که کسی روی آن حساب ویژه ای باز نمی کند و در تحلیل ها نه کسی امید چندانی به آن دارد و نه نگرانی قابل ملاحظه ای از آن!
با نگاهی اجمالی،دو عامل بیرونی و درونی را می توان در بوجود آمدن این شرایط،موثر و مقصر دانست!
عامل بیرونی مهم،رفتار دولت های پس از جنگ،بخصوص دولت های مشهور به سازندگی و اصلاحات بوده است!
چرا که یکی دانشگاه را غیر سیاسی میخواست تا جاییکه رهبر فرزانه و حکیم انقلاب اسلامی در 72/8/12 به صراحت فرمودند:"خدا لعنت کند آن دست هایی را که تلاش کرده‌اند و میکنند که قشر جوان و دانشگاه ما را غیر سیاسی کنند." و آن دیگری،مسیر افراط پیمود تا جاییکه دانشجو را سیاست باز و مقابل نظام و مورد طمع دشمن قرار داد!
نقطه مشترک آن دو جریان مخرب برون دانشگاهی،خارج کردن دانشگاه و دانشجو از آن جایی بود که باید باشد؛یکی از راه تفریط و دیگری از راه افراط!
اما از منظر درون تشکیلاتی، شاید بتوان علت عمده این سیر نزولی را در دو نکته خلاصه کرد.نخست افول آرمانگرایی و گرایش به کسب قدرت و دیگر تغییر فرآیند سیاستگذاری و کنش از پایین و داخل مجموعه دانشجویی به بیرون و از بالا!
به عبارت دیگر کارکرد بیداری دانشجویی از یک جنبش اجتماعی به جنبش سیاسی تغییر کرد و همین تغییر،موجبات افول آنرا فراهم آورد.
متاسفانه بخش هایی از جریان دانشجویی،ابزار دست جریان های سیاسی بیرون دانشگاه شدند و با ایفای نقش پیاده نظام،به حیثیت و اعتبار بیداری دانشجویی چوب حراج زدند. بخش مهمی از رخوت و بی رمقی سال های اخیر این جنبش را باید محصول و نتیجه افراط گرایی ادواری از جنبش دانشجویی، بخصوص در اواخر دهه هفتاد و در وقایعی مثل 18 تیر 78 جستجو کرد!
ضد استکبار،ضد اختناق و استبداد،ضد فساد و اشرافیگری و عدالت خواهی از اهم ویژگی های بیداری دانشجویی است که از روحیه آرمانخواهی آن نشات میگیرد و متاسفانه طی سال های گذشته شاهد روند نزولی آن بوده‌ایم.
البته این سیر نزولی نه تماما" به معنای استحاله و تمام شدن آرمانگرایی،بلکه عمدتا" بمعنای کاهش و افت قابل توجه مطالبه گری در این حوزه هاست هر چند بخش هایی از جریان دانشجویی که البته من آن بخش ها را اصیل نمی دانم،مع الاسف به تبع مستحیل شدن الگو های برون دانشگاهی خود، دچار استحاله هم شده‌اند!
این افت خسارت بار،قدرت گفتمان سازی را که از اهم نقش ها و کارویژه های بیداری دانشجویی است نیز تقریبا" متوقف کرده است.
امروز بیداری دانشجویی نیازمند درک صحیح موقعیت خود و آغاز دوباره برای احیای نقش آفرینی،پیشتاز بودن و مطالبه گری و گفتمان سازی است.
بیداری دانشجویی نیازمند یک حرکت روبه جلو،رها و مستقل از وابستگی ها و تعلقات حزبی و سیاسی و نژادی،حساس و فعال در برابر هر نوع زشتی و پلشتی از فساد و بی عدالتی گرفته تا کوتاه آمدن در برابر دشمن و مواجهه عقلانی با موضوعات و پرهیز از سطحی نگری است تا مجددا" به جایگاه واقعی خود برگردد.
دانشجویی که در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی با کیفیت پایینتر تفکر انقلابی توانسته در حرکت های تاسیسی مهمی چون جهاد سازندگی،جهاد دانشگاهی وسپاه پاسداران انقلاب اسلامی نقش آفرینی کند و انقلاب دوم را رقم بزند و دانشگاه را از لوث وجود گروهک های مسلح پاکسازی کند،امروز با برخورداری از کیفیت بالاتر تفکر انقلابی و عده و عُده بیشتر،حتما" می تواند نقش آفرین تر و اثرگذار تر باشد.
