به گزارش مشرق، شنبه شب از شبکه مستند، مستندی به نام "نردبان فریب" پخش شد. مستندی از برنامه ثریا بعد از شش ماه قطع برنامه که رازهایی را برای اولین بار در کشور بیان می کرد.

رازهایی در مورد گرمایش زمین و توافق اقلیمی پاریس که قرار است تا ۱۰۰ سال آینده اقتصاد و صنعت کشور را تحت تاثیر خود قرار بدهد. این مستند که ظاهرا قبل از پخش در اتفاقی نادر مورد انتقاد و واکنش سازمان محیط زیست قرار گرفته بود و هفته پیش از آن به طور ناگهانی از کنداکتور پخش خارج شده بود، حرفهای زیادی برای گفتن داشت و ذهنیت قبلی مخاطبان در خصوص علل گرمایش جهانی را با انبوهی از اسناد علمی به کلی زیر و رو می کرد. با دیدن این مستند و رازهایی که برملا می‌کرد می توان علت حساسیت و واکنش سازمان محیط زیست به آن را حدس زد! حالا دیگر مسوولان دولتی نمی توانند به راحتی و بدوننقد و بررسی این توافقنامه را در مجلس تصویب کنند و در صورت تصویب هم باید به افکار عمومی پاسخگو باشند.

پخش "نردبان فریب" اتفاق مثبتی بود، که پیش از این کمتر از رسانه ملی شاهد بودیم و تولید چنین مستندهای عمیق و موشکافانه ای نویدبخش فضای جدیدی در مستندسازی تلویزیون است.

بخش اول این مستند تولیدی برنامه ثریا که در مورد نظریه های علمی گرمایش زمین و تغییر اقلیم بودند، در نگاه اول بسیار شوکه کننده و در نگاهی عمیق تر بسیار تامل بر انگیز به نظر می رسید.

شاید هر فردی تا پیش از مشاهده این مستند بر اساس آموخته های مدرسه یا هر آنچه در تلویزیون و یا اخبار مشاهده کرده بود، به این باور رسیده بود که گرمایش زمین سیری خارج از کنترل به خود گرفته که این سیر در اثر استفاده بشر از سوخت های فسیلی و افزایش غلظت گاز های گلخانه ای است.

سهم انسان از گرمایش زمین، فقط ۰.۲ درصد

اما در این برنامه بر اساس مستندات علمی نشان داده شد که اولا سهم انسان از انتشار گاز های گلخانه ای چیزی در حدود کمتر از ۰.۲ % بوده و ثانیاً روند افزایش دمای کره زمین و افزایش گاز های گلخانه ای در بازه هایی از زمان نه تنها با هم یکی نیستند بلکه جریانی در خلاف همدیگر طی کرده اند. برای مثال در دوران بازسازی های بعد از جنگ جهانی دوم که اولا انسان ها میزان نامتنابهی سوخت فسیلی مصرف و در نتیجه میزان زیادی گاز دی اکسید کربن تولید می کردند، روند دمای اتمسفر زمین سیری نزولی را دنبال می کرد و بسیاری دلایل علمی دیگر از این دست که نظریه دومی را مطرح می کنند و عامل مهم دیگری را نظیر افزایش فعالیت های خورشیدی، علت گرمتر شدن زمین می دانستند، گفتگوی مستندساز با دانشمندان و اساتید مطرح دانشگاه های آمریکا و انگلیس که نظریه معروف گرم شدن زمین به واسطه گاز دی اکسید کربن (گازهای گلخانه ای) را به شدت رد می کردند، یکی از نقاط قوت این مستند بود.

سانسور علمی با اهداف سیاسی و اقتصادی

اما شاید مهمتر از این استنادات علمی، این مستند اتفاق دیگری را عامل متزلزل شدن پایه های نظریه نقش انسان در گرمتر شدن کره زمین می دانست و آن هم درز ایمیل های اساتید یکی از دانشگاه های مطرح در زمینه تغییر اقلیم که در آن یکی از اساتید وابسته به سازمان ملل توضیح داده بود که چگونه با ترفندی علمی پایین آمدن دمای زمین را در گزارش های این سازمان پنهان کرده بود. و در اصل کارگردان این مستند در تلاش بود تا نشان دهد چگونه جنبه های سیاسی یک پدیده بر جنبه های علمی آن اثر گذاشته و موجب می شود در پدیده ای خاص مثل گرم شدن زمین یک نظریه مورد توجه قرار گیرد و سایر نظریه ها با وجود قوت علمی و استنادات فراوان، به کلی سانسور شوند.

پشت صحنه مطرح شدن نظریه گرمایش زمین چیست؟

در ادامه این مستند بر اساس شواهد سیاسی و تاریخی نشان داده شد که چگونه بالارفتن قیمت نفت و گاز و محدود شدن دسترسی کشور های بزرگ فاقد منابع این منابع علی الخصوص بریتانیا در بازه ای از زمان به سمت پررنگ کردن نظریه نقش انسان در گرمتر کردن زمین رفت تا بتواند مزیت رقابتی را از کشور های رقیب خود گرفته و پیشرفت در سایر کشور های را محدود کند. این مستند به زیبایی نشان می داد که چگونه کشورهای توسعه یافته غربی، نردبانی را که سالها از آن بالا رفته بودند و از منابع نفتی برای توسعه استفاده کرده بودند حالا باید این نردبان را پشت سرشان می انداختند تا مسیر توسعه سایر کشورها هموار نباشد!

تعهدات ایران چقدر است؟

بخش دوم این مستند به توافق پاریس و تعهدات کشور ما در قبال این توافق پرداخته بود. بر اساس این توافق کشور ما متعهد شده است تا انتشار گاز های گلخانه ای خود و به طور خاص گاز دی اکسیدکربن را تا سال ۲۰۳۰ بر اساس ادامه روند موجود ۱۲ درصد کاهش بدهد (چهاردرصد بدون پیش شرط و ۱۲ درصد در صورت رفع تحریم ها)

کارشناسان این مستند اذعان می کردند که این کاهش در کشور هایی نظیر ایران که مزیت رقابتی اصلی اش ارزان بودن سوخت نسبت به سایر کشور هاست موجب توقف رشد و توسعه می شود. جالب آنکه برخی از کشورهای رقیب ایران در منطقه که مانند ما منابع نفتی دارند، تعهداتی به مراتب کمترو هوشمندانه تر از ایران در توافقنامه پاریس داده اند که در این مستند به کشورهای قطر، عراق و عربستان در این زمینه اشاره شد. کشورهایی که تعهدات خود را مشروط به شرایط متعددی کرده اند تا منافع اقتصادی شان تامین شود.

آیا توافقنامه پاریس دروازه تحریم خواهد شد؟!

در ادامه این مستند بر اساس مصاحبه ی وزیر نیرو مهندس چیت چیان خطر تحریم را یکی از اصلی ترین اشکالات توافقنامه پاریس معرفی و این موافقتنامه را به نوعی معادل توافق هسته ای NPT در عرصه ی صنعتی برای کشور ها عنوان کرد که هدف نهایی اش محدود کردن کشور ها در استفاده از منابع داخلی سوخت های فسیلی و وابسته کردن آنها برای خرید تکنولوژی از کشور های توسعه یافته است. عنوان" NPT صنعتی" برای توافقنامه پاریس تعبیر جالبی بود که کارشناسان مستند نردبان فریب استفاده کردند و معنای خاصی برای مخاطب داشت. معنایی به وسعت تحریم های بیست سال اخیر.

بازی آمریکایی ها در توافق پاریس

این مستند به بررسی سیاست ها آمریکا در پیوستن به توافق های اقلیمی پرداخته و نشان داد که چگونه آمریکا ابتدائاً با یک رییس جمهور کشور های دیگر را به پیوستن به این دست از توافق ها ترغیب کرده و سپس با عضویت همه کشور ها، با تغییر رییس جمهور خود از موافقتنامه خارج شده و هزینه های زیادی را به سایر کشور های عضو تحمیل می کند. این اتفاق یکبار در سال ۱۹۹۷ در دوران رییس جمهوری کلینتون و بار دیگر سال ۲۰۱۶ در دوران ریاست جمهوری اوباما افتاد که با روی کار آمدن جورج بوش و ترامپ آمریکا از توافق اقلیمی پیش رو خارج شد.

توافقنامه پاریس بخشی از اسناد توسعه پایدار ۲۰۳۰ سازمان ملل

در پایان هم این مستند به این نکته اشاره می کند که توافق اقلیمی پاریس یکی از ۱۷ بند سند توسعه پایدار ۲۰۳۰ سازمان ملل است که سند آموزشی یونسکو ۲۰۳۰ هم بخش دیگری از آن بوده که مقام معظم رهبری در مورد این سند تعابیری نظیر غلط و معیوب را بکار می برند.

گفتنی است سند تعهدات مدنظر ایران در توافقنامه اقلیمی پاریس در آبان ماه سال ۹۴ در هیات دولت تصویب شد و در سال ۹۵ پیوستن ایران به توافقنامه پاریس  به تصویب مجلس رسید، اما شورای نگهبان به دلیل بررسی نشدن تعهدات ایران در مجلس شورای اسلامی این توافق را به مجلس بازگرداند، که هفته گذشته و یک روز پس از لغو ناگهانی پخش مستند نردبان فریب به درخواست سازمان محیط زیست، این توافقنامه مجددا در مجلس مورد بررسی قرار گرفت که خوشبختانه در پی روشنگری های صورت گرفته و هوشیاری هیات رییسه مجلس این توافق برای بررسی تعهدات ایران مجددا به کمیسیون مربوطه بازگشت. به نظر می رسد حساسیت سازمان محیط زیست برای عدم پخش مستند ثریا در هفته قبل، هراس از تحت تاثیر قرار گرفتن بررسی این توافقنامه در مجلس باشد.

ظاهرا مسئولان دولتی به دنبال آن بوده اند که این توافقنامه که آینده صد سال صنعت و اقتصاد ایران را به طور جدی تحت تاثیر قرار می دهد، بدون هیچ سر و صدایی و با کمترین نقد و بررسی به تصویب برسد.  اکنون انتظار می رود با توجه به پخش این مستند مهم و برنامه زنده روشنگرانه ثریا، مجلس باید با حساسیت بیشتری تعهدات ایران را بررسی نماید.