به گزارش مشرق، بررسی چشم‌انداز عرضه نیروی کار یا همان متقاضیان شغل حاکی از آن است که در 4 سال آینده سالانه 900 هزار نفر دانشجو از دانشگاه فارغ التحصیل می‌شوند که از این تعداد بیش از 650 هزار نفر متقاضی شغل خواهند بود.

برای پاسخ به نیاز اشتغال جامعه، دولت معتقد بود با احتساب اینکه طی برنامه ششم توسعه (از سال 96 تا 1400) نرخ بیکاری فعلی ثابت بماند، هر سال به اشتغالزایی برای 750 هزار نفر نیاز است اما در صورتیکه دولت در نظر داشته باشد نرخ بیکاری را به 7 درصد (هدف محقق نشده در برنامه پنجم توسعه) برساند، نیازمند ایجاد اشتغال برای 950 هزار نفر در سال است.

طبق قانون پنج ساله برنامه ششم توسعه دولت مکلف شده است تا سالانه برای970 هزار نفر شغل ایجاد کند. بر همین اساس ، تدوین برنامه اشتغال فراگیر در دستور کار قرار گرفت. برنامه اشتغال فراگیر در سال 96در تیر ماه از سوی اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور و رئیس ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی به تمام دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد .

در همین راستا قرار است برای970 هزار و 700 نفر از طریق «شناسایی فرصت‌های شغلی در 9بخش اقتصادی»، «پیش‌بینی فرصت‌های شغلی مبتنی بر6 طرح اشتغالزایی» و «ایجاد شغل از طریق نهادهای عمومی و حمایتی در قالب 5 طرح» اشتغالزایی شود.

در راستای هدفگذاری برنامه اشتغال فراگیر سهم هر یک از دستگاه‌های اجرایی از ایجاد شغل در 9 رَسته فعالیت اقتصادی تعیین شد که در این بخش ایجاد 651 هزار شغل پیش بینی شده است.

بر این اساس، در بخش کشاورزی 69 هزار شغل، در بخش صنعت - معدن و بازرگانی 254 هزار شغل، در بخش ساختمان 38 هزار و500 شغل، در بخش گردشگری 70 هزار و 100 شغل، در بخش حمل و نقل 9100 شغل، در بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات 90 هزار شغل، در بخش خدمات سلامت60 هزار و 200شغل، در بخش خدمات فرهنگی و هنری 24 هزار شغل و در سایرحوزه‌های بخش خدمات نیز 37 هزار شغل برای سال جاری هدفگذاری شده است.

طرح مشوق‌های کارفرمایی نیز از دیگر طرح‌های اشتغالزایی به شمار می‌رود که برای این حوزه نیز اشتغالزایی برای 75هزار پیش بینی شده است. علاوه بر این برای طرح کارورزی دانش آموختگان دانشگاهی 105 هزار فرصت شغلی، برای طرح ساماندهی اعزام نیروی کار به خارج 8 هزار فرصت شغلی و برای طرح روستا - تعاون 65 هزار فرصت شغلی هدفگذاری شد.اما در بخش اشتغالزایی در فعالیت‌های مرتبط با نهادهای عمومی و حمایتی 91 هزار و 800 فرصت شغلی برای سال جاری مد نظر قرار گرفته است بدین ترتیب که 60 هزار فرصت شغلی در قالب طرح هم‌افزایی نهادهای حمایتی و عمومی برای ایجاد اشتغال گروه‌های هدف پیش بینی شده است.

همچنین ایجاد شغل برای 20 هزار نفر در قالب اجرای طرح کسب و کار و اشتغالزایی نهادهای حمایتی در نظر گرفته شده است.همچنین ایجاد 7800 شغل در قالب اجرای طرح توسعه مشاغل خانگی و محلی و ایجاد 4000شغل در قالب طرح ایجاد کسب و کار با طرح تامین مالی خرد هدفگذاری شده است.

بر اساس این گزارش، برای تحقق هدفگذاری 971 هزار شغل که با اجرای برنامه اشتغال فراگیر 5 هزار میلیارد ریال از محل منابع بودجه‌ای، 20 هزار میلیارد تومان از محل تسهیلات بانکی و هزار میلیارد تومان نیز از محل صندوق توسعه ملی پیش بینی شده است.

*طرح های شکست خورده

اما وعده دولت برای ایجاد 971 هزار شغل برای دانش آموختگان دانشگاهی از همان ابتدا زیر سوال رفت. مطابق با دستورالعمل طرح کارورزی دانش آموختگان دانشگاهی، متقاضیان پس از ثبت نام در این سامانه و تعیین حیطه شغلی خود به واحدهای پذیرنده یعنی بنگاه های اقتصادی فعال در بخش خصوصی ارجاع داده می شوند و مدتی مشغول کار و آموزش می شوند و در این میان فارغ‌التحصیلان مقطع کاردانی 270 هزار تومان، کارشناسی 310 هزار تومان و دکتری 350 هزار تومان حقوق دریافت می کنند و البته از حق بیمه هم محروم هستند. بنگاه اقتصادی یا واحد پذیرنده هم اختیار دارد که پس از طی مدت کارورزی ، متقاضی را استخدام کند یا از استخدام وی سر باز زند.

بنابراین کارورز جز دریافت حقوقی زیر 400 هزارتومان هیچ حق دیگری ندارد و همه چیز به اراده واحد پذیرنده بستگی دارد که البته برای واحد پذیرنده هم مطلوب تر است که به طور مکرر جذب نیروی کارورز کند و پس از مدتی با بهانه ای از استخدام وی سرباز زند و این وسط هم جوان تحصیلکرده جویای کار "سر کار" می رود و به نوعی مورد استثمار قرار می گیرد.

حال جالب اینجاست که به فرض جوابگویی این طرح و استخدام برخی متقاضیان در واحدهای پذیرنده، باز هم اجرای این طرح خیلی ها را سر کار گذاشته است و برخی ها که بیش از چندماه از ثبت نامشان در سامانه کارورزی می گذرد هنوز هیچ تماسی از سوی واحد های پذیرنده دریافت نکرده اند در حالی که به این وعده بزرگ دولت یعنی اشتغال 970 هزارنفری چشم امید بسته بودند.

 یکی دیگر از ایرادهای این طرح عدم تناسب بین ثبت نام کنندگان و بنگاه های نیازمند به کار هستند. به عنوان مثال برخی از نمایندگان کارگری بیان می کنند از 1551 نفر متقاضی این طرح در یکی از استان ها تنها 4 کارورز توسط واحدهای پذیرنده برای انجام به این طرح دعوت به کار شده اند.

 علی الرغم اینکه علی ربیعی معتقد است که بهره گیری از طرح تخفیف بیمه برای کارفرمایان،  انگیزه ای برای جذب نیرو است، کارورزی که به بنگاه اقتصادی معرفی می شود حدود 9ماه باید با کمترین حقوق قانونی برای کارفرما کار کنند.

 گزارش های میدانی از روند اجرای طرح کاروزی حاکی از این است که این طرح نه تنها موفق نبوده بلکه تعدادی زیادی از فارغ التحصیلان به امید یافتن شغلی مدتی از وقت خود را صرف کارورزی کرده اند اما متأسفانه به بهانه های مختلف از سمت واحد پذیرنده جذب نشده اند یا شرایط برای کارورز تا حدی غیر قابل تحمل بوده است که کارورز محیط را ترک کرده است.

منابع مالی پیش‌بینی شده برای قالب اول از سه طریق تامین خواهد شد: اعتبارات بودجه‌ای، تسهیلات بانکی و تسهیلات صندوق توسعه ملی.درحالی که دولت یازدهم و دوازدهم نسبت به اجرای طرح های بنگاه های زودبازده و SMEها در دولت دهم انتقاد داشت که قرار است با برداشت از صندوق توسعه ملی  و اعتبارات بودجه و تسهیلات بانکی توجه به بنگاه های زودبازده و SMEها را دستورکار قرار داد که به اعتقاد کارشناسان اقتصادی طرح های اشتغالی دولت موفق نخواهد بود و مانند سایر طرح ها صرفاً انحراف منابع را به دنبال دارد.