سرویس جنگ نرم مشرق- چند مورد تجمع اعتراضی و البته مسالمت‌آمیز در چند شهر ایران در یکی‌دو روز اخیر با هدف اعتراض به گرانی و وضعیت اقتصادی، اتفاقی طبیعی است که نمونه‌های بی‌شماری در سراسر دنیا از جمله ایران در سال‌های گذشته دارد. درواقع اعتراضات به حق مردم در مسائل مختلف به شیوه‌های مختلف بیان می‌شود که چند مورد تجمع اعتراضی اخیر نمونه‌ای از آن است. البته اکنون عده‌ای که دغدغه معاش ندارند وارد این اعتراضات شده و آن را منحرف کرده‌اند.

متأسفانه در این میان عناصر معاند نظام همواره به این حرکت‌ها به چشم فرصت نگریسته و به دنبال تأثیرگذاری، موج‌سواری، تحریک، جهت‌دهی و بسیاری مسائل دیگر هستند که قطعاً با خواست تجمع‌کنندگان همسو نبوده، اما کنترل آن نیز چندان در اختیار بانیان تجمع نبوده و نیست. حرکت‌های اعتراضی یک‌دو روز اخیر نیز درواقع با همه مطالبات و خواسته‌های برحق و قابل تأمل مردم، متأسفانه درگیر برخی مسائل و تحریکات عناصر معاند و سوءاستفاده‌گر شده و تحرکات و نقش‌آفرینی فرصت‌طلبانه رسانه‌های فارسی‌زبان خارج‌نشین را نیز به دنبال داشته است.

بی‌بی‌سی فارسی یکی از شبکه‌های فعال و پرکار در قبال اتفاقات این چند روز بوده که دقیقاً مانند اتفاقات سال 88، سعی می‌کند خود را در نقش لیدر حرکت‌ها وارد میدان کرده و ضمن جهت‌دهی به بهره‌برداری از فضای موجود اقدام کند.

بررسی مؤلفه‌های رفتاری این شبکه انگلیسی درواقع به نوعی برآیند حرکت‌های دیگر گروه‌ها و معاندان در مواجهه با اتفاقات چند روز اخیر است که نیاز مبرمی به کنترل و محدودسازی برای جلوگیری از تبعات و هزینه‌های بعدی و احتمالی دارد.

گزینش شعارهای ضد نظام و رادیکال

نگاهی به ویدئوهای پخش شده در شبکه‌های اجتماعی از تجمعات یکی‌دو روز اخیر به خوبی نشان می‌دهد که تجمعات و اعتراضات صورت گرفته در حالت عادی کاملاً مسالمت‌آمیز و صرفاً به دنبال اعتراض برخی مردم در خصوص وضعیت اقتصادی کشور است. اما همانطور که تجربه سال‌های قبل نیز نشان داده عناصر مرتبط با ضد انقلاب همواره از این تجمعات برای سوءاستفاده و موج سواری استفاده می‌کنند. از این رو در گوشه‌ای از هر یک از تجمعات معمولاً شعارهایی نیز شنیده می‌شود که اصل نظام و مقدسات اسلامی را هدف قرار می‌دهند که البته با استقبال عموم شرکت کنندگان در تجمع روبه‌رو نمی‌شود.

در همین رابطه بی‌بی‌سی فارسی در پخش ویدئوها و اخبار به شکلی کاملاً گزینشی از شعارهای معدود ضد انقلاب به عنوان تیتر اصلی خبر استفاده نموده و همچنین به صورت کاملاً گزینشی فیلم بخشی از تجمع را که در آن عده‌ای شعارهای رادیکال و ضد نظام سر می‌دهند را منتشر می‌کند. همانطور که کاملاً مشخص است، هدف بی‌بی‌سی نمایش اهدافی مطابق با خواسته‌های خود از تجمعات چند روز اخیر بوده و از این طریق سعی دارد تجمعات احتمالی روزهای آینده را جهت‌دهی نماید.  

آموزش و ترغیب مخاطبان به جمع‌آوری اطلاعات

بی‌بی‌سی به دلیل عدم حضور میدانی خبرنگارانش در ایران، بخشی از فعالیتش را به آموزش مخاطبان برای جمع‌آوری اطلاعات و اخبار میدانی اختصاص داده است. در این رابطه دستورالعملی در بخش‌های مختلف این شبکه اعم از سایت و شبکه‌های اجتماعی از قبیل تلگرام بی‌بی‌سی منتشر شده که به مخاطبان در مورد زاویه تصویربرداری با موبایل و اعلام زمان و مکان محل تجمع آموزش داده شده است. از بخش‌های مهم این دستورالعمل، آموزش‌های امنیتی برای جمع‌آوری کردن اطلاعات است که ممکن است بابت جمع‌آوری و ارسال اخبار و اطلاعات به بی‌بی‌سی که البته اقدامی مجرمانه محسوب می‌شود، نگرانی داشته باشد. در این دستورالعمل گفته می‌شود که مثلاً اگر نمی‌خواهید صدایتان بر روی ویدئو ضبط شود، مکان و زمان محل فیلم‌برداری را روی کاغذ نوشته و روبه‌روی دوربینتان بگیرید. یا اینکه برای جلوگیری از جلب توجه مأمورین، برای فیلم‌برداری در میان جمعیت قرار بگیرید.

این آموزش‌های بی‌بی‌سی کاملاً از مؤلفه‌های اقدام به جاسوسی استفاده کرده و مخاطبش را برای اینکار ترغیب و آموزش می‌دهد. بی‌بی‌سی برای ایفای نقشش در هدایت و گسترش حرکت‌های اعتراضی نیاز مبرمی به اطلاعات میدانی داشته و البته با توجه به وابستگی‌های روشن و قطعی این شبکه، حتماً بخش اعظمی از این ویدئوها و اطلاعات در اختیار دستگاه اطلاعاتی و امنیتی انگلیس قرار می‌گیرد که به مانند حوادث بعد از انتخابات 88 قطع به یقین برای ایفای نقش در تجمعات اخیر برنامه دارد.

آموزش حرکت‌های میدانی

در لابه‌لای خبرهای بی‌بی‌سی به راحتی می‌توان گراهای این شبکه به ظاهر خبری را در آموزش و هدایت معترضان در مقابله با نیروهای نظامی و انتظامی مشاهده نمود. به عنوان مثال در یکی از خبرهای این شبکه اینطور بیان می‌شود که «در بعضی از ویدئوها صدای معترضان شنیده می‌شود که درباره روشن کردن آتش برای خنثی کردن اثر گاز اشک‌آور حرف می‌زنند»، یا در برخی خبرها به شکلی مبهم از حمله مردم و وارد آوردن خسارت به اماکن عمومی سخن گفته می‌شود که در واقع این اماکن عمومی شامل چند مورد معدود وسائل عمومی شهری از قبیل گاردریل وسط خیابان در چند نقطه شهر بوده است.

همانطور که مشاهده می‌شود، بی‌بی‌سی در ظاهر در حال خبررسانی، اما در واقعیت در حال آموزش شیوه‌های اغتشاشات خیابانی و درگیری با نیروهای برقرار کننده امنیت از جمله نیروی انتظامی است.

اضافه نمودن کانال های جدید پخش برنامه‌ها

مدیران این شبکه انگلیسی به خوبی واقفند که به خاطر نقش فتنه‌انگیزی و اقداماتشان در هدایت و تشدید اغتشاشات به زودی ممکن است با روش‌هایی از طریق پارازیت از پخش برنامه‌هایشان در ایران جلوگیری شود. از این رو به سرعت درگاه‌های متعددی را برای پخش برنامه‌های خود طراحی نموده و به سرعت در حال اطلاع‌رسانی در این رابطه در شبکه‌های اجتماعی، تلویزیون بی‌بی‌سی و سایت این شبکه می‌باشند.

در یکی از همین نمونه‌ها در کانال تلگرامی شبکه بی‌بی‌سی گفته شده است که اگر برای دریافت برنامه‌های این شبکه با مشکل پارازیت مواجه شدید، می‌توانید برنامه‌های زنده و ضبط شده را از طریق «یوتیوب» دریافت کنید. نکته جالب در این اقدام بی‌بی‌سی این است که درگاه‌های جدید تعبیه شده برای پخش برنامه‌های این شبکه صرفاً به برنامه های مربوط به پوشش اغتشاشات اخیر در ایران اختصاص داشته و بی‌بی‌سی برای دیگر برنامه‌های خود از قبیل برنامه‌های سرگرمی‌محور لزومی برای صرف هزینه به جهت پخش برنامه‌ها از درگاه‌های جدید ندیده است.

سعی در القای گستردگی و عمق بحران

یکی دیگر از خطوط بی‌بی‌سی فارسی را می‌توان در شیوه خبررسانی آن با هدف نمایش فضای بحرانی و امنیتی در شهرهای ایران و همچنین القای گستردگی اعتراضات مشاهده کرد.

به عنوان مثال در خبرهای بی‌بی‌سی به شکل متعدد اسامی شهرهای کوچک و بزرگ ایران به عنوان دامنه گسترش اعتراضات برده می‌شود که البته خود بی‌بی‌سی از حرکت‌های اعتراضی برخی از این شهرها هیچ فیلم یا عکسی ارائه نداده و فقط صرفاً در این رابطه به شایعات دامن می‌زند. استفاده مکرر از الفاظی مانند «نقاط مختلف» یا «چندین شهر دیگر» بعد از نام بردن اسامی شهرها یا کلماتی همچون «چندین کشته و زخمی» سعی دارد، دامنه‌ای گسترده برای اخبار تجمعات یکی‌دو روز اخیر ایران تعریف نماید.

بحرانی نشان دادن فضای اعتراضات چند روز اخیر از سوی بی‌بی‌سی به همراه دیگر خطوط عملیات روانی در جهت‌دهی به ادامه این اقدامات موردی، درواقع تلاشی از سوی این شبکه برای تحریک دیگر مردم برای حضور در خیابان حداقل به قصد تماشای اتفاقات و درنتیجه ایجاد بسترهای جمعیتی به منظور گسترش اقدامات عناصر میدانی در روزهای آتی است.