سرویس دفاع و امنیت مشرق- استفاده از وانت بارها در نقش خودروهای تاکتیکی نظامی به عنوان حامل نیروها و تجهیزات یا به عنوان خودروی مسلح شده، از جمله تاکتیک هایی است که به نوعی از زمان جنگ جهانی دوم به این طرف مورد استفاده قرار می گرفته اما در جریان درگیری های اخیر در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا، شاهد استفاده بسیار بیشتر و متنوع تر از این خودروها در میادین نبرد در نقش های مختلف هستیم که از وانت های قدیمی گرفته تا مدل های جدید 2016 و 2017 در این میدان نبرد دیده می شود.

سوای بحث این که این خودروهای جدید و با کارایی بالا در شرایط این منطقه چطور و از کجا به دست برخی گروه های تروریستی می رسد (که قطعا پشت پرده ای جذاب و قابل تامل دارد)، بحث مهم دیگر، اثرگذاری این وانت ها بر روی دکترین های نظامی کشورها و حتی سفارش مدل های خاص در این بخش است که در اتفاقی شگفت انگیز، ارتش دو قدرت مهم نظامی در دنیا یعنی روسیه و آمریکا از جمله این کشورها به حساب می آیند.

خاورمیانه؛ جایی برای ظهور وانت ها !

با شروع درگیری ها در لیبی و کشیده شدن آتش جنگ به سوریه و عراق، یکی از نکاتی که به سرعت مورد توجه گروه های درگیر قرار گرفت مسئله استفاده از وانت ها برای حمله نیروها و حتی پشتیبانی آتش در منطقه های درگیری بود که از مسلسل های سنگین دوشکا تا راکت های تغییر کاربری داده شده بالگرد بر روی این وانت ها نصب شده و در میدان رزم به کار گرفته شد.

با افزایش دامنه درگیری در منطقه خاورمیانه کم کم پای بازیگران منطقه ای و البته فرامنطقه ای نیز به این کشورها باز شد. به طور معمول در این شرایط، خیلی از ارتش ها سعی می کنند از خودروهای حفاظت شده تاکتیکی که در اصطلاح نظامی MRAP گفته می شود استفاده کنند. البته ظاهر متفاوت و وزن سنگین این خودروها در اکثر اوقات حمل و نقل آنها را مشکل کرده و می تواند در دوره هایی نشان دهنده حضور یک کشور خاص در منطقه ای باشد که ممکن است به چالش های بین المللی منجر شود.

تویوتا لندکروز، تویوتا هایلوکس و فورد از جمله مدل های مورد استفاده در این منطقه هستند. نیروی ویژه ارتش آمریکا به عنوان یکی از اولین نیروهای فرامنطقه ای که وارد داستان های لیبی، عراق و سوریه شد و دخالت مستقیم خود را آغاز کرد، کم کم به سمت استفاده از وانت ها روی آورد و حالا در هفته های اخیر فرماندهی عملیاتی ویژه ارتش آمریکا درخواست یک نوع از این خودرو به صورت ویژه برای این نیروها کرده است.

آمریکایی ها اعتقاد دارند که استفاده از چند مدل هزینه های عملیاتی، استفاده از این وانت ها را شدیدا افزایش داده و در عین حال برخی از امکانات مثل پوشش های حفاظتی یا ارتباطی بر روی این خودروها وجود نداشته و کار با آنها را مشکل می کند. طرح نیروی ویژه آمریکا به عنوان  PB-NSCV "  " شناخته می شود اما هنوز پلتفرم مورد نظر انتخاب نشده است.

در حال حاضر برای پلتفرم های مثل تویوتا و فورد که در اختیار نیروهای آمریکایی است این برنامه ها اجرا خواهد شد: نصب پوشش های حفاظت 360 درجه خودروی مورد نظر، نصب سامانه های ارتباطی کامل با قابلیت C4ISR ، قابلیت حرکت با تایرهای خالی شده از هوا ، وزن نهایی خودرو و محموله در حدود 5.5 تن ، قابلیت حرکت و عملیات مناسب در شرایط آفرود . اما بعد از انتخاب طرح نهایی باید در کنار این قابلیت ها بحث هایی مثل تغییر سریع بدنه رویی خودرو برای شبیه شدن به خودروهای هدف و چرخه عمر بین 10 تا 15 ساله در کنار قابلیت حمل در زیر بالگردهایی مثل CH-47 و CH-53از جمله نیازمندی های این خودروی رزمی آینده خواهد بود.

در بخش سلاح ها نیز این وانت ها معمولا با تیربارهایی 12.7 ، 7.62 یا 5.56 میلی متر به صورت استاندارد مجهز می شوند اما امکان نصب راکت اندازها و پرتاب گرهای موشک های ضد زره و حتی دوش پرتاب ضد هوایی نیز بر روی آنها موجود است.

روسها با وانت سبک می آیند

روسیه نیز از جمله آخرین بازیگران اما مهمترین آنها بوده که به معرکه سوریه اضافه شده است که در عین حال در کنار واحدهای معمول نظامی، ایده وانت های مسلح شده را نیز در این کشور به کار برده است. روسها در این نبرد برای اولین بار پس از درگیری های چچن به صورت جدی وارد یک نبرد نامتقارن شده و نیروهای ویژه این کشور تجارب جدیدی را از نبرد در منطقه ای تقریبا ناشناخته برای نسل جدید روسها بدست آوردند.

روسیه نیز به مانند دیگر بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای حاضر در سوریه، به سرعت به ارزش های این خودروها پی برده و سعی کرد تا مدل های مخصوص خود را برای سوریه توسعه بدهد. آنها هم در ابتدا بیشتر به سراغ محصولات شرکت تویوتا رفتند که در حجم بالایی در سوریه وجود دارد اما کم کم محصولات روسی نیز وارد این نبرد شد. ارتش روسیه وانت های مجهز شده سری پاتریوت ساخت شرکت UAZ روسیه را نیز وارد این معرکه کرده است. این خودروها نیز به بدنه های ضد گلوله مجهز شده و انواع سلاح ها مثل تیربارهای سبک و سنگین ، نارنجک انداز و یا موشک های ضد زره قابلیت نصب بر روی آنها را دارد.

روسیه در حقیقت تعدادی از یگان های پیاده نظام سبک را تشکیل داده که در کنار این وانت ها به خودروهای زرهی BTR-82A ، توپهای 122 میلی متری و حتی تانک های تی 72 بی 3 مجهز بودند و در مقابله با دسته های گروه های تروریستی بسیار موفق عمل کردند. آنچه که می توان گفت این مسئله است که وانت ها به عنوان نسل جدیدی از خودروهای تاکتیکی نظامی به همراه ترکیب شدن با فناوری های روز نظامی در قرن جدید، حرفهای زیادی را برای گفتن در میادین نبرد خصوصا در جریان جنگ های ناهمطراز خواهند داشت.