گروه فرهنگ و هنر مشرق - 6 ماه پیش بود که مصاحبه‌ای با روزنامه فرهیختگان داشت؛ مصاحبه‌ای که حرف‌وحدیث‌های زیادی  هم داشت. همان موقع گفت کتابش را می‌خواهد به نمایشگاه کتاب برساند، حالا در نمایشگاه کتاب تهران شایان مصلح، بازیکن پرسپولیس در نشر «نزدیک‌تر» کتابش را به چاپ رسانده است. به بهانه چاپ کتاب شعر شایان مصلح و حاشیه‌هایی که در جشن امضای کتابش داشت به سراغش رفته‌ایم تا برایمان از همه این اتفاقات چند ماهه بگوید.

پیشتر گفته بودید حدود ۷۵ شعر دارید که دوست دارید به شکل مدونی منتشر شوند. حالا با انتشار کتاب پرواز ۶۹، برایمان از محتوای این کتاب و شعرهایش بیشتر بگویید.

این کتاب شامل ۶۰ شعر است که اکثرا در قالب غزل سروده شده‌اند. چند چهارپاره و دو مثنوی ‌و یک قصیده هم در آن هست. از مجموع این شعرها، ۲۰ عاشقانه‌، ۳۰ کار اعتقادی و آیینی و ۱۰ شعر هم حدیث نفس و به قول معروف شعر آزاد است، یک کار برای مدافعان حرم و یک کار هم در خصوص جنگ سروده‌ام. در سرودن اشعار آیین سعی کرده‌ام اولویت اول کارم اعتقادی باشد. معمولا در اشعار آیینی مدح اهل‌بیت و برائت از دشمنان اهل بیت (علیهم‌السلام) است، اما عمده این اشعار، بیشتر بر وجوه اعتقادی تشیع تمرکز دارد. در کتاب پرواز 69  اشعاری با موضوعاتی همچون ولایت اهل بیت، نقد فلسفه و عرفان و موضوعاتی از این دست دیده می‌شوند. در فضای مدح اهل بیت هم شعرهای مختلفی در کتاب وجود دارد. در مورد عاشقانه‌ها هم در فضاهای غمگین، شاد و هم عاشقانه مذهبی شعر سروده‌ام.

عاشقانه مذهبی چه نوع شعری است؟

عاشقانه مذهبی یعنی شعر عاشقانه از زبان یک بچه مذهبی؛ یعنی شعری که یک‌سری موازین را رعایت می‌کند. یک شعر هم برای زلزله رودبار گفته‌ام و برداشت و دلیل اسم گذاشتن کتاب به عنوان «پرواز 69» هم این است و هم اینکه شماره‌ پیراهن ورزشی‌ام ۶۹ بوده و مدت‌ها این اسم در ذهنم بوده ‌و در یکی از مصراع‌ها هم به این واژه پرواز ۶۹ اشاره کرده‌ام.

در مورد ویژگی شعرهای این کتاب بگویید و اینکه کدام بخش را بیشتر دوست دارید؟

سعی کرده‌ام شعرهای ضعیف را حذف کنم؛  کارهای ۶ سال اخیرم را در کتاب آورده‌ام. ۷۵ شعر داشته‌ام که تعداد ۱۵ شعر را حذف کرده‌ام. خودم شعرهای ابتدا ‌و انتهای کتاب را بیشتر دوست دارم.

قبل از اینکه کتاب برای چاپ برود، به استاد یا شاعر پیشکسوتی آن را دادید تا ایرادهای شعر را مشخص کند؟

در فضای ادبیات، انسان بعد از مدتی به خودباوری می‌رسد. شاید شایان مصلح وقتی در سال ۹۴ می‌خواست کتاب را منتشر کند، دست‌وپایش می‌لرزید.  ۳۵ یا ۴۰ شعر داشت اما همیشه فکر می‌کرد ضعیف است. این مساله که می‌خواهم بگویم را بچه‌های شاعر درک کرده‌اند، این خودباوری که گفتم به این معنا نیست که شاعر جوگیر می‌شود و خودش را برتر می‌داند؛ به این معناست که ضعف خودش را می‌داند. من بعد از مدتی، نقاط قوت و ضعف شعرم را درک کرده‌ام و می‌دانم الان شعرم را در فلان محفل بخوانم یا  اینجای شعر مشکل دارد. البته بحث سلیقه هم مطرح است اما حرف من اینجا، بحث دستوری یا وزنی است. من شعرهایم را برای دوستانی که در فضای ادبیات هستند و سال‌ها با آنها در ارتباط بودم، خواندم و آنها هم نظر دادند ولی این‌طور نبوده که کتاب را بدهم، اما شعرها را خوانده‌اند.

شایان مصلح حاضر است برای کتابش  جلسه نقد بگذارد؟

بله. صددرصد این کار را می‌کنم‌. در برنامه‌ام هست که برای بعد نمایشگاه کتاب، ‌کتاب را به چند نفر از اساتید برسانم تا آن را نقد کنند. خیلی‌ها در این مدت گفته‌اند که شایان مصلح فوتبالیست است  و چرا کتاب منتشر کرده یا مثلا در صفحات شبکه اجتماعی مختص فوتبال دیده‌ام که فقط دو بیت از شعر را منتشرکرده‌اند وگفته‌اند ببینید شعر این فوتبالیست است. کسی که هیچ آگاهی ادبی ندارد. به هر دلیلی که خودش دارد می‌گوید شایان مصلح سواد ادبی ندارد.  من برای اینکه این حرف‌ها و قضاوت‌ها نباشد حتما کتاب را در اختیار اساتید می‌گذارم تا نقاط قوت و ضعفش را بگویند، برای خودم هم این‌ مساله خوب است که اهالی فن در مورد کتاب نظر بدهند.

 خودتان فکر می‌کنید نقطه ضعف اشعارتان چیست؟

کم‌وکاستی‌هایی معمولا در کارهای شاعران هست. شعرهایم از منظر نقد فنی، فکر نمی‌کنم حداقل در وزن و قافیه مشکلی داشته باشند، اما در بحث سلیقه‌، نگاه‌ها متفاوت است. عده‌ای می‌گویند شایان در شعرهای اعتقادی‌اش، شعرش به شعار نزدیک می‌شود، البته این مساله فقط برای شعرهای اعتقادی بیان می‌شود و ‌در خصوص بقیه اشعار مثل آنهایی که درباره مدح اهل بیت است، مصداق ندارد. البته این نقد را تا حدودی قبول دارم و تا حدی هم نه. قبول داشتنم به خاطر این است که ماهیت شعر اعتقادی خواه‌ناخواه، نزدیک به فضای شعار دادن می‌شود. با این وجود سعی کرده‌ام در مورد شعرهای اعتقادی بحث فنی شعر را در نظر بگیرم. در مورد صنایع ادبی که به کار برده‌ام هم این مساله را در نظر گرفته‌ام. این را هم باید گفت که این موضوع از بدیهیات شعر اعتقادی است؛ ‌اینکه حتی شاعران بزرگ، در سرودن شعر، به شعار نزدیک می‌شوند و از آن شاعرانگی دور می‌افتند. فکر می‌کنم نداشتن وقت مساله دیگری است که نقطه‌ضعفم حساب می‌شود، چون نمی‌توانم شعر را چکش‌کاری کنم‌. در حالی که اغلب شاعران وقت دارند، شعرهایشان را چندین بار بالا و پایین کرده و نقص‌هایش را برطرف کنند. من در اغلب موارد بعد از گفتن شعرهایم، نقدهایی را که می‌شد، اعمال می‌کردم. البته قبلا این کار را بیشتر انجام می‌دادم اما برای شعرهای یکی دو سال اخیر وقتم کم‌ بود.

دوست دارم راجع‌به نقدهایی که به جشن امضای کتابت شد، صحبت کنیم. مثلا یکی از نقدها این بود که چرا اینقدر به سرعت و بعد از چاپ کتاب جشن امضا گرفتی؛ کتاب رونمایی می‌شد و بعد از اینکه مخاطب آن را دید، جشن امضا را برگزار می‌کردی.

اولا باید بگویم خودم روال جشن‌های امضا را نمی‌دانستم. دوستانم گفتند دو حالت دارد؛ یا باید برای کتاب رونمایی بگیری یا جشن امضا و بعضی‌ها هم گفتند می‌توانی جلسه نقد بگیری‌. البته در مورد جلسه نقد یک مساله دیگر هم بود؛ اینکه کتاب اول باید دست مخاطب برسد و بعد نقد شود. اما در مورد اینکه جشن امضا گرفتم، خب خیلی‌ها گفتند روال همین است.

البته این شکل انتخاب باعث شد بگویند شایان مصلح از شهرت فوتبالیست بودنش سوءاستفاده کرده است.

خب رسیدیم به اصل مطلب. مساله همین‌جاست، اصلا ربطی به فوتبالیست بودن من ندارد، همان شاعری هم که فوتبالیست نیست همین روال را طی می‌کند. انتقادهای زیادی شده که شایان مصلح از رانت دولتی برای چاپ کتابش استفاده کرده است؛ اولا انتشارات «نزدیک‌تر» خصوصی است. کتاب هم قیمتش ۱۵ هزار تومان است و بحث من‌ و ‌ناشر همیشه این بوده که تا جایی که امکان دارد قیمت کتاب را پایین بیاوریم، تا مخاطب آن را راحت‌تر تهیه کند. اگر می‌خواستم از رانت دولتی استفاده کنم می‌رفتم با فلان انتشارات دولتی قرارداد می‌بستم، کتاب هم قیمتش چهار هزار تومان می‌شد ‌و کلی هم فروش می‌رفت. اما این کار را نکرده‌ام؛ چون دوست ندارم زیر پرچم هیچ رانت یا ارگان دولتی باشم. مساله بعدی این بود که می‌گفتند از شهرتش در پرسپولیس استفاده و کتاب چاپ کرده‌، چرا مثلا دوسال گذشته کتابش را منتشر نکرده است. اگر از همه دوستان شاعرم بپرسید به همه‌شان گفته بودم تا سال ۹۶ کتابم را منتشر می‌کنم. شاعر باید به خودباوری، نقاط قوت و جمع‌بندی در اشعار خود برسد تا بتواند کتابش را منتشر کند. من اگر می‌خواستم سال ۹۴ کتابم را چاپ کنم با ۴۰ شعر باید این کار را انجام می‌دادم؛ اما شاعر باید شعرهایش به تعدادی برسد تا بتواند کتابش را چاپ کند. سال گذشته هم می‌خواستم این کار را انجام دهم اما یکی از دوستانم گفت باز هم صبر کن. اصلا این مساله به فوتبال ربط نداشت. خنده‌دار است که به چیزی که من فکر نمی‌کنم دقیقا از همانجا قضاوت می‌شوم.

به هر حال حرف‌هایی هست که در رسانه‌ها زده می‌شود مبنی‌بر اینکه شایان مصلح از مشهور شدنش در پرسپولیس استفاده کرده و اتفاقا قرارداد خوبی با ناشر بسته است و هم اینکه کتابش به واسطه این شهرت خوب به فروش می‌رساند.

برایم عجیب است که من به چیزهایی فکر نمی‌کنم اما مردم به آنها فکر و در این مورد مرا قضاوت می‌کنند. این خودش بزرگ‌ترین گناه است. من از سال‌ها قبل تصمیم داشتم (سال‌های ۹۶ یا ۹۷) کتاب را منتشر کنم و حالا فرقی نمی‌کرد در کدام تیم حضور داشته باشم. من نمی‌توانستم فوتبالم را برای دوسال کنار بگذارم و کتابم را چاپ کنم و دوباره به فوتبال برگردم. خب این کار خنده‌دار است. اتفاقا من در این شهرت، ضررهای زیادی کرده‌ام.  در مورد قرارداد هم، قرارداد زیادی نبوده است، من حدود ۳۰ درصد فروش کل کتاب را خواهم گرفت؛ چیزی که در مورد همه شاعران وجود دارد. اگر من دنبال پول بودم، می‌گفتم خودم کتاب را چاپ و توزیع می‌کنم همه پولش هم به جیب خودم می‌رود؛ اما کار را به کاردان سپرده‌ام.

خیلی‌ها گفتند چرا نشر «نزدیک‌تر» کتاب را چاپ کرده است و اینکه پول زیادی هم گرفتی! نه اصلا این‌طور نبوده اولا که انتشارات دیگر، شاید پول بیشتری می‌دادند. اما شاید بین مردم اسمی باشند ولی نه پول خوبی می‌دهند و نه برای هنر ارزشی قائل هستند بلکه فقط به همان تجاری‌سازی خود فکر می‌کنند و دنبال جیب خودشان هستند.

یکی از خبرنگاران آن‌طرف‌آبی مطلبی زده بود مبنی‌بر اینکه شایان مصلح مصاحبه کرده است که مداحی را بیشتر از فوتبال دوست دارم. دو مغلطه کرده بود؛ یکی اینکه تو مداحی را بیشتر دوست داری، اما داری خرجت را از فوتبال درمی‌آوری. ‌دیگر اینکه گفته بود بچه که بودم فوتبال را دوست داشتم؛ اما الان نه. در جواب باید بگویم اولا وقتی من شایان مصلح، می‌گویم مداحی برای اهل‌بیت را بیشتر دوست دارم‌، نه اینکه فضای مداحی را دوست دارم‌. من مدح اهل بیت را دوست دارم. می‌دانم در بین مداحان هم آدم خوب و بد وجود دارد. شما در مصاحبه قبلی از من پرسیدید کدام یک از اینها را دوست دارید من هم گفتم مداحی را. چون مدح اهل بیت را دوست دارم. من همه‌جا گفته‌ام اولویتم فوتبال است. باید همه تلاش و تمرکزم را روی آن بگذارم و بعد به شعر و اینها بپردازم‌. کما اینکه زمانی که فوتبال حرفه‌ای بازی نمی‌کردم سالی ۳۰ شعر می‌گفتم اما الان شاید چهار شعر؛ چون تمرکزم روی فوتبال است. قبول دارم چون بازیکن پرسپولیس هستم، کتابم بیشتر از شاعران دیگر خوانده می‌شود اما این را قبول ندارم که حتما دلیل شعر خوب گفتن من بازیکن پرسپولیس بودنم است. به هر حال برای انتشار کتابم یا دولتی‌ها یا بخش خصوصی یا چند انتشارات پیشنهاد دادند و من هم ‌نشستم در موردشان فکر کردم. بعد بین دو انتشارات مانده بودم که در نهایت «نزدیک‌تر» را انتخاب کردم. در این چند وقت یک‌سری بی‌انصافی‌ها شد اما می‌خواهم کتابم را به آقایان ساعد باقری و محمدعلی بهمنی بدهم تا بخوانند و نقد کنند. من دنبال این هستم که نقاط ضعف و قوت خودم را بشناسم‌.

*فرهیختگان