به گزارش مشرق، انعکاس اظهارات روز چهارشنبه حجت‌الاسلام حسن روحانی رئیس‌جمهور را در نشست هم‌اندیشی مدیران ارشد دولت می‌توان متفاوت از نمونه‌های پیشین خود دانست؛ به‌ویژه که منتقدان وی و دولتش هم از آن‌ حمایت کردند.

این اعلام حمایت از سوی چهره‌های منتقد دولت به حدی بود که نارضایتی برخی از چهره‌های جوانتر اصولگرا را به‌ویژه در فضای مجازی به همراه داشت، چرا که برایشان این پرسش را به‌وجود آورد که آیا پیشکسوتان اصول‌گرایی،‌ اشتباهات و ضعف‌های دولت را که قاطبه اصول‌گرایان بر عمق و فاحش بودن آن‌ متفق القول بوده‌اند، یک‌شَبِه و با یک سخنرانی فراموش کرده‌اند؟

بیشتر بخوانید:

طرح "عدم کفایت سیاسی"؛ فرار به جلو یا امتیازگیری اصلاح طلبان از روحانی؟

اما منتقدان دولت، کدام محورهای صحبت‌ها و وعده‌های رئیس‌جمهور را پسندیدند و دولت را به آن‌ تشویق کردند که موجب شد، از سوی برخی هم‌طیفانشان، متهم به فراموشی نقدهایشان به دولت یازدهم و دوازدهم بشوند؟

«اختلاف داخلی بالاترین هزینه ها را به مردم و به‌ویژه فقرا تحمیل می کند ... حاضرم در برابر تمام مخالفین و منتقدین خم شوم و دست آنها را برای اتحاد و همکاری ببوسم».

این ظاهراً «مطلع» آن بخش از سخنان رئیس‌جمهور در جمع مدیران ارشد دولت است که به نظر منتقدان، «متفاوت از همیشه» به نظر رسیده و مورد استقبالشان واقع شده است؛ اگرچه که انتقاداتشان از حسن روحانی در عرض پنج سال گذشته بارها با واکنش‌های تند و بی‌سابقه او از تریبون‌های رسمی مواجه شده و موجبات دلخوری‌ آنان را فراهم آورده بود، به‌طوری که حتی اصلاح‌طلبان و حامیان دولت هم خواستار خویشتن‌داری بیشتر رئیس‌جمهور  پشت تریبون‌ و حفظ «اعتدال» در مواجهه با منتقدان می‌شدند، ولی اصول‌گرایان ترجیح دادند در شرایط فعلی اقتصادی کشور، دست دوستی دولتِ مستقر امّا نامطلوبشان را بفشارند؛ به‌ویژه که رئیس این دولت چند فراز بعد در سخنانش با صراحت گفت:

«دولت و رئیس جمهور به عنوان نماینده مردمی تا دیروز خود را متکی به رأی 24 میلیون نفر می‌دانستند، اما امروز خود را متکی به رأی و حمایت 81 میلیون نفر می‌دانند و اعلام می‌کنیم که با اتکاء بر ایستادگی ملت ایران و بهره‌مندی از ارشادات رهبری معظم و با هماهنگی و همراهی قوای دیگر در خط حفظ و تأمین منافع و مصالح ملی حرکت خواهیم کرد».

روحانی که همواره به‌واسطه «تفسیر ناصحیح از نرمش قهرمانانه» در جریان مذاکرات هسته‌ای از سوی اصول‌گرایان مورد انتقاد بود،‌ در ادامه نشست با مدیران ارشد دولت می‌گوید:

«اگر در برابر توهین و خلاف‌گویی دشمن سر فرود آوریم، این به معنای مهر پایانی بر عزت تاریخی ملت ایران است؛‌ فکر نمی‌کنم حتی یک نفر از 81 میلیون نفر از ملت ایران نظرش این باشد که باید در برابر بدخواهان متجاوز، توهین‌کننده و دروغگو، تسلیم شویم».

و در ادامه تسلیم نشدن تحت هیچ شرایطی در برابر آمریکا، حفظ عزت ملی، تاریخی و به زانو درآوردن آمریکا در مبارزه اراده‌ها را به‌عنوان یک گزینه مطلوب از میان سایر گزینه‌ها به ملت توصیه می‌کند و آن را راهکار مقاومت و ایستادگی با کمترین هزینه می‌خواند.

رئیس‌جمهور که دولتش در پنج سال گذشته از سوی منتقدان به فقدان روحیه جهادی به ویژه جهت تحقق اقتصاد مقاومتی متهم بود، این بار با به‌کارگیری واژگانی متعلق به «گفتمان جهادی» همچون «مبارزه» و «خط مقدم» و «ایستادگی» عنوان داشت:

«در این مبارزه دولت در خط مقدم قرار دارد و همه مدیران دولت باید این احساس را داشته باشند که در خط مقدم مبارزه قرار دارند ... ما به عنوان مسئولین کشور و نیروهای خط مقدم در کنار هم باید از عمق جان سختی‌های این ایستادگی را به جان بخریم و باور داشته باشیم که هر روز و هر شب ما از 18 اردیبهشت [روز خروج آمریکا از برجام] به این سو روز و شب قدر است. این شعار نیست، بلکه گفته پیامبر گرامی اسلام(ص) است چرا که امروز در مرز اقتصاد، عزت و آبروی ایران اسلامی ایستاده‌ایم و جان و آبروی‌مان را با افتخار در این مسیر تقدیم می‌کنیم.

وی که به نظر می‌رسید، با صراحت بیشتری با اعضای کابینه خود و نیز خطاب به مدیران میانی دولت سخن می‌گفت، در ادامه عنوان داشت:

«مدیران دولت ... باید قبل از دیگران فشارها و سختی‌ها را احساس کرده و تحمل کنند. اگر بخواهیم بگوییم که این روزها، روزهای سختی است اما برای دیگران،  حتماً شکست خواهیم خورد. اگر تا امروز روزانه 8 ساعت کار می‌کردیم، نباید فردا نیز همین 8 ساعت و با همین سبک و شیوه مدیریتی کار کنیم. امروز باید به فکر تغییر شرایط باشیم و از مشاورین و کارشناسان جدید بهره بگیریم و از هر فکر جدید و نویی استقبال کنیم و همه افکار و اندیشه‌ها را دعوت به همکاری کنیم. 

روحانی که در این نشست، مکرّر اصرار داشت تفاوت شرایط امروز با قبل را متذکر شود، گفت:

«همه مدیران دولت از مدیران ارشد تا معاونین و مدیران کل باید در عمل نشان دهند که شرایط امروز با شرایط دیروز فرق دارد. اگر لازم است صرفه‌جویی شود باید اول از دولت شروع شود».

وی که بارها در نتیجه انتشار اخباری از برخی ریخت و پاش‌ها در دستگاه‌های دولتی مورد انتقاد واقع شده بود، به مدیرانش گفت:

«نمی‌شود در موضوعات مختلف از جمله سفرهای خارجی و برنامه‌های دیگر همانگونه عمل کنیم که در سال‌های 95 و 96 عمل کرده ایم و مثلاً اگر برای موضوعی 5 نفر به سفرهای خارجی می‌رفتند حالا باید 2 نفر همان کار را در سفر انجام دهند و اگر برای انجام کاری در سال 96 یک هفته صرف می‌شد در حال حاضر باید 2 روزه آن کار انجام شود و اگر قبلاً با بلیط های درجه یک و تجاری به سفر می‌رفتیم حالا باید با بلیط های اقتصادی سفر کنیم که مردم ببینند که صرفه جویی را از خودمان شروع کرده ایم».

هرچند صحبت‌های حسن روحانی در این نشست، فرازهای مهم دیگری نیز در توصیه به وزارتخانه‌ها نسبت به بازبینی و تغییر برخی روش‌ها با توجه به شرایط جدید داشت (توصیه‌هایی که پیشتر به کرّات از سوی منتقدان مطرح شده بود)، اما به نظر می‌رسد آنچه بیش از همه موجبات خشنودی و اعلام حمایت منتقدان را از اظهارات رئیس‌جمهور در پی داشته است،‌ همین مطالب ذکر شده باشد.

قرائن نشان می‌دهد اصول‌گرایان زاویه‌ای میان این سخنان روحانی با مواضع همیشگی و نصایح دائمی خود به این دولت ندیدند، از این رو سکوت در اعلام همدلی با گوینده سخن را به مصلحت کشور ندانسته و با اتخاذ مواضع رسمی، حمایت خود را از سخنان مذکور «اعلان» داشتند.

حال، آیا آن‌طور که طیف‌هایی از منتقدان دولت می‌گویند، حداد عادل، قالیباف، زاکانی، حاجی‌بابایی، حسینی، دهقان، ذوالنوری، نقوی حسینی و ... سایر چهره‌های اصول‌گرا با وجود سن و تجربه و جایگاهی که در آن قرار گرفته‌ و شِبه مرجعیتی که برای طیف عظیم مخالفان دولت در میان مردم دارند، در اعلام حمایت مشروط خود از آنچه تغییر مواضع رئیس‌جمهور خوانده‌اند،‌ دچار عجله و یا اصطلاحاً‌ »جَوگیری» شده‌اند؟

در ذیل تیترهای موجزی که از همدلی اصول‌گرایان با سخنان روز چهارشنبه حسن روحانی در رسانه‌ها منتشر شد، می‌توان در لید و متن خبرها شرح مبسوط‌تری از جزییات این اعلام حمایت مشاهده کرد.

به‌عنوان مثال حداد عادل نایب‌رئیس جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی گفته است: «سخنان رئیس‌جمهور نکات مثبت زیادی داشت، اما انتظار داریم این سخنان ادامه یابد و ایشان به شیوه‌های قبل بازنگردد تا وحدت ملی حاصل شود ... امروز و برای حل مشکلات داخلی، در مقابل دشمن خارجی در کنار دولت هستیم، به شرط آنکه، رئیس‌جمهور نیز به سخنانی که گفته است عمل کند».

همچنین حمیدرضا حاجی‌بابایی رئیس فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس شورای اسلامی درباره اظهارات هفته گذشته روحانی خاطرنشان کرده است: «صحبت‌های آقای رئیس‌جمهور که پذیرفت روند موجود روند قابل قبولی نیست و باید حتماً طرح نویی در انداخت و اینکه پذیرفت که در فضای جنگ اقتصادی هستیم خوب بود ... اما در این باره نباید تنها به شعار بسنده کرد و گفته‌های آقای رئیس‌جمهور باید جنبه عملیاتی پیدا کند و عملیاتی شدن آن مستلزم این است که ایده‌های گذشته خود را تغییر دهد و برخی اظهارات گذشته خود را که به عنوان مثال گفته بود جامعه مشکلی از نظر اقتصادی ندارد را تغییر دهد 

علیرضا زاکانی کاندیدای منتتخب جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی در انتخابات ریاست جمهوری 96 نیز که در واکنش به این اظهارات رئیس‌جمهور گفته است «این صحبت‌ها منشأ امید شد نویدی بر آغاز جبهه‌بندی جدید در برابر آمریکاست» در ادامه ابراز امیدواری کرده است: این سخنان در مقام حرف باقی نماند و لوازم تحقق آن توسط مسئولان به‌ویژه وزرا فراهم آید.

از طرف دیگر، محمدباقر قالیباف یکی از 2 رقیب اصلی روحانی در انتخابات 96 در این باره اینطور عنوان می‌کند: «ما خوشحالیم که دولت ما یک اعلام موضع روشنی در مقابل امریکا داشت و گفت ما باید در مقابل زیاده خواهی امریکا بایستیم و تاکیدات خوبی به مسئولین در دولت برای  حل مسایل اقتصادی داشت؛ ولی  علاوه بر گفتن نیازمند عمل هم است».

اما محمد دهقان و سید حسین نقوی حسینی نایب‌رئیس و سخنگوی فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس هم که معمولاً صریح‌ترین نقدها را به دولت‌های یازدهم و دوازدهم می‌کنند، در قبال صحبت‌های حسن روحانی به موضع‌گیری پرداختند. 

دهقان ضمن اعلام حمایت از سخنان رئیس‌جمهور این‌گونه عنوان داشته است: «صحبت آقای رئیس جمهور مثبت بود و ان‌شاءالله [اگر] رفتار و تصمیمات آقای رئیس جمهور هم متناسب با صحبت مثبتشان امروزشان [چهارشنبه] باشد قطعاً ما از ایشان حمایت می‌کنیم ... رئیس جمهور نیازمند یک رویکرد نیز هست و افرادی که از خود ناکارآمدی نشان دادند نباید دیگر در دولت به کار خود ادامه دهند».

نقوی حسینی نیز در این باره اظهار داشته است: «معتقدیم که صحبت‌های رئیس جمهور باید جنبه عملیاتی به خود بگیرد و در حد حرف باقی نماند ... شرایط امروز کشور به گونه‌ای است که سر دادن شعار و تبلیغات این چنینی جایگاهی ندارد و عرصه، عرصه عمل است و باید حرف‌ها و صحبت‌ها جنبه اجرایی و عملیاتی به خود بگیرد».

اما حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنوری عضو شورای مرکزی فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس حمایت خود را از مواضع روز چهارشنبه رئیس‌جمهور کمی متفاوت‌تر از 2 هم‌فراکسیونی‌ خود ابراز داشت: «امیدوارم این تغییر رویکرد آقای رئیس‌جمهور واقعی باشد ... تا زمانی که آقای رئیس‌جمهور خود با روحیه جهادی و فرهنگ و مدیریت جهادی به میدان نیاید، اتفاق خاصی نمی‌افتد».

همچنین سیدمحمد حسینی سخنگوی جمنا درباره گفته‌های روحانی در نشست مدیران ارشد دولت تدبیر و امید تصریح کرده است: «مدت‌ها بود که ما منتظر چنین رویکردی از رئیس‌جمهور بودیم ... امیدواریم این رویکرد در سطح مدیران مختلف کشور هم وجود داشته باشد».

با این حال، همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد واکنش‌های منتقدان در رسانه‌های حامی دولت بازتاب یافت و برخی چون روزنامه آفتاب یزد ترجیح دادند،‌ قید و شرط‌های تقریباً روشن اصولگرایان در اعلام حمایت از سخنان حسن روحانی را چندان در نظر نگرفته و با تیترهایی مانند «چرخش اصولگرایان» به آن بپردازند؛ تعبیری که احتمالاً‌ منتقدان، خود، آن را قبول نداشته باشند و این پرسش را در برابر آن مطرح کنند که آیا قیدها و اصطلاحاً تبصره‌ها در اعلام حمایت از سخنان روز چهارشنبه رئیس‌جمهور، مبنا و حد و مرز دقیق‌ همراهی با دولت را روشن نکرده است؟