به گزارش مشرق، روز چهاردهم مردادماه در تقویم رسمی کشور، روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی نام گرفته است و مناسبت آن تهیه و تدوین اعلامیه حقوق بشر اسلامی در این تاریخ است که دولت‌های عضو سازمان همکاری‌های اسلامی اعلامیه ۲۵ ماده‌ای را به تصویب رساندند.

یکی از سازمان‌هایی که در این راستا فعالیت می‌کند، مجمع جهانی صلح اسلامی است. این سازمان مردم‌نهاد از بدو تأسیس خود در زمینه حقوق بشر، صلح، عدالت و کرامت انسانی فعالیت‌های گسترده‌ای در سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی را با اجماعی از نخبگان و اندیشمندان در جهان انجام داده است. از مهم‌ترین اهداف این سازمان مردم‌نهاد ایجاد گفتمان صلح عادلانه در سراسر جهان است؛ به همین منظور با محسن پاک آیین سفیر سابق ایران در آذربایجان و عضو شورای راهبری مجمع جهانی صلح اسلامی گفت‌وگو کردیم.

بیشتر بخوانید:

گزارش سازمان ملل درباره اوضاع پناهجویان میانمار

در بخش نخست این گفت‌وگو، پاک‌آیین به جایگاه مسلمانان در دو کشور میانمار و تایلند اشاره می‌کند. وی همچنین دلیل اصلی نوشتن خاطرات زمان مأموریتش را بیانات رهبر انقلاب مبنی بر نوشتن خاطرات در زمان حضور در کشورهای دیگر توسط رایزن‌ها و سفرا می‌داند و از ایرانی بودن مسلمانان میانمار سخن به میان می‌آورد.

در این گفت‌وگو می‌خوانید:

ـ کمتر کسی می​‌داند که نقش انقلاب اسلامی در نابودی آپارتاید چقدر بوده است

ـ ماجرای حضور یک هواپیمای ایرانی در آفریقا

ـ محل زندگی مسلمانان روهینگیا یک منطقه حاصلخیز با تپه‏‌های‏ سرسبز و منبع کانی فراوان است

ـ زندگی حدود 20 هزار نفر شیعه در میانمار

ـ شیعیان میانمار از نسل ایرانیان یا هندیان هستند

ـ تداوم حمایت از مسلمانان میانمار موجب اعمال فشار بین‌المللی می‌شود

ـ مسلمانان در تایلند محترم هستند

ـ مقامات تایلند گفتند شیعه یک مذهبی منطقی و متجدد است

ـ علاقه شیعیان تایلندی‌ به نماینده رهبر انقلاب

ـ سفیری که اولین اذان مسجد «روح‌الله»  ناخان سیتامارات را گفت

ـ تأسیس نهاد شیخ الاسلامی از دستاوردهای مهم شیخ احمد قمی است

کمتر کسی می‌​داند که نقش انقلاب اسلامی در نابودی آپارتاید چقدر بوده است

* شما در میان سفرای جمهوری اسلامی ایران از معدود افرادی هستید که اقدام به نوشتن خاطرات محل مأموریت خود کردید؛ از جمله خاطرات حضورتان در زامبیا، تایلند و ازبکستان. انگیزه‌تان برای نگارش این مطالب چه بوده است؟

ـ بله! درست است. من خاطرات هر سه کشور را نوشته‌ام و الحمدلله چاپ هم شده و خاطرات من در جمهوری آذربایجان نیز تمام شده و مراحل اولیه انتشار را می‌گذراند. یک بار در دیداری که رایزنان فرهنگی با  مقام معظم رهبری داشتند، ایشان به اهمیت نوشتن خاطرات مسئولان اشاره کرده و قریب به این مضمون گفتند که خیلی از این مستشرقینی که به ایران آمدند، خاطرات خود را نوشته‌اند و این خاطرات خود منبعی برای تاریخ شده است و وقتی می‌خواهند تاریخ ما را بنویسند به این خاطرات به عنوان یک منبع مراجعه می‌​کنند و اگر سفرا و نمایندگان فرهنگی ما هم بتوانند خاطرات خود را بنویسند، این یک تاریخ مکتوب خواهد شد که در آینده به آن استناد می‌شود.

این گفتار مقام معظم رهبری در من انگیزه ایجاد کرد تا خاطراتم را بنویسم. من از همان روزهای اول حضور در وزارت امور خارجه در سال ۱۳۶۰، معمولاً رویدادهای مهم روزمره‌ را می‌نوشتم و وقتی تصمیم به نوشتن خاطرات گرفتم این دست‌نوشته‌ها را منظم کرده و زمانی که در تایلند بودم آغاز به نوشتن کردم.این کتاب با عنوان «شصت ماه در سرزمین طلایی» در ۸۰۰ صفحه منتشر و تجدید چاپ شد، بنابراین انگیزه من قوی‌تر شد و خاطرات ازبکستان را با نام «چهار سال در سرزمین تیمور» و خاطرات زامبیا را تحت عنوان «پنج سال در سرزمین سبز» نوشته و منتشر کردم. خاطرات آذربایجان نیز «چهار سال آن سوی ارس» نام دارد که هنوز منتشر نشده است.

به نظر من نوشتن منظم خاطرات و وقایع دیپلمات‌ها برای مردم و به خصوص محققان و مورخان بسیار سودمند است. برای مثال، کمتر کسی می‌​داند که نقش انقلاب اسلامی در نابودی آپارتاید چقدر بوده است. وقتی من به عنوان سفیر در زامبیا که آن موقع در خط مقدم مبارزه با آپارتاید بود، خاطراتم را بنویسم و از روند تحولاتی که منجر به لغو آپارتاید شد، شرحی بدهم، این ماندگار خواهد شد. در آن دوره غربی‌​ها خیلی تلاش می‌​کردند آپارتاید لغو نشود و ما روابط خوبی با نلسون ماندلا داشتیم و کمک‌​هایی به ایشان می​‌کردیم. ما با رهبر سوآپو آقای سام نجوما رهبر جنبش سواپو در نامیبیا ارتباط داشتیم و شاید کمتر کسی بداند که که آقای سام نجوما با هواپیمای ایران به نامیبیا آمد و در آنجا در مراسم استقلال کشورش شرکت کرد.

البته در یک مقطعی نمی‌​شد که این اطلاعات منتشر بشود، اما الان که از این موضوعات گذشته، خوب است که مردم ما این چیزها را بدانند. ممکن هم هست کسان دیگری از کشورهای غربی که در آن منطقه بوده‌اند، خاطرات خود را بنویسند و آنگونه که خودشان می‌​خواهند این موضوع را مطرح کنند. زمانی که من در ازبکستان بودم، چند واقعه مهم اتفاق افتاد. مثلاً بحث میانجیگری ایران در رابطه با موضوع تاجیکستان و به نوعی ایجاد ارتباط و دوستی بین دولت تاجیکستان و نهضت اسلامی تاجیکستان به رهبری مرحوم عبدالله  نورالدینوویچ سعیدوف (معروف به عبدالله نوری) اتفاق افتاد. میانجیگری ما که با کمک روسیه انجام شد، باعث ایجاد امنیت در تاجیکستان شد و همچنین موجب شد که مسلمانان جایگاه خوبی را در دولت تاجیکستان پیدا کنند و دولت هم تقویت شود و ارتباط نزدیکی بین ایران و دولت آقای رحمان ایجاد شود. این، موضوع مهمی است.

در آن زمان یکی از وقایع دیگری که رخ داد، قدرت گرفتن طالبان  و تسخیر کابل بود و فعالیت‌​هایی که مرحوم احمدشاه مسعود برای مقابله با طالبان کرد. ایران هم نقش تأثیرگذاری در کمک به مجاهدین داشت و ما هم از ازبکستان این مسائل را دنبال می‌کردیم. خاطره‌نویسی می‌تواند یک دانشنامه از یک کشوری که سفیر در آنجا مأموریت دارد، باشد.

محل زندگی مسلمانان روهینگیا یک منطقه حاصلخیز با تپه‏‌های‏ سرسبز و منبع کانی فراوان است

*با توجه به نوع مسئولیتتان در کشورهای مختلف، ابتدا به وضعیت مسلمان در کشور تایلند به خصوص مسلمانان میانمار اشاره کنید. اینکه چرا مسلمانان میانماری این گونه مظلوم واقع شده‌اند و شاهد شدیدترین روش شکنجه و حتی آوارگی از سرزمینشان هستند؟

-بله! هنگام سفارت در تایلند در میانمار هم اکردیته بودم. در میانمار طبق قانون اساسی «بودیسم» دین رسمی کشور است و قریب به ۷۰ درصد مردم برمه بودایی، هفت درصد مسلمان، چهار درصد هندو و دو درصد مسیحی‌هستند. دو درصد باقی‌مانده را نیز آیین های بودایی چینی، تائوئیسم، کنفوسیوسیم و نیاکان‌پرستی تشکیل می‌دهند. بعد از ظهور اسلام و گرایش اعراب و ایرانیان به اسلام، دریانوردان عرب و ایرانی به شرق آسیا مسافرت کرده و ‏ در مسیر خود اقدام ‏به تبلیغ و دعوت مردم‏ به اسلام می‏‌کردند. بسیاری از این افراد در منطقه حاصلخیز و مستعد ساحلی‏ آراکان، سکنی گزیده و اولین مناطق تجمع مسلمانان را ایجاد کردند.

منطقه‏ «آراکان‏» که امروز محل زندگی مسلمانان روهینگیا هست یک منطقه حاصلخیز با تپه‏‌های‏ سرسبز و پر آب و منبع کانی فراوان به شمار می‌رود. اکثر سلاطین ‏میانمار از منطقه آراکان بوده‌اند که آخرین آن‌ها «سلیم شاه‏» بود. تا سال ۱۷۸۴ میلادی، «منطقه آراکان‏» دارای یک حکومت مستقل و یک‏ ایالت پرقدرت و بزرگ میانمار بود. جمعیت مسلمان میانمار حدود ۶ میلیون نفر و مسلمانان آراکان حدود ۲ میلیون نفرند که به زبان محلی «روهینگیا» که زبان اصلی‏ آن منطقه است، تکلم می‏‌کنند. ریشه اصلی این زبان مخلوطی از زبان‌های «ترکی‏»، «بنگالی‏»، «فارسی‏» و «عربی‏» است. یکی از محققان بودایی به نام مائونگ تان لویی معتقد است که در سال ۶۸۰ میلادی، محمد حنفیه فرزند امام علی (ع) همراه با طرفداران و نیروهای خود به شرق کوچ کرد تا بالاخره در سواحل آراکان به‏ میانمار رسید و در آنجا کایاپوری ملکه قبیله منطقه را شکست‏ داده و او را به دین اسلام در آورد و آنگاه به ترویج اسلام در آن منطقه پرداخت.

زندگی حدود ۲۰ هزار نفر شیعه در میانمار/ شیعیان در میانمار از نسل ایرانیان یا هندیان هستند

البته در منابع اسلامی من چنین مطلبی را پیدا نکردم، اما احتمالاً در آن مقطع مسلمانانی به آراکان آمده و حکومت ایجاد کرده‌اند. در حال حاضر دو مزار در آراکان وجود دارد که به حنفیه تونکی (مزار حنفیه) و کایاپوری‏تونکی معروف هستند. این دو مزار همراه به صورت زیارتگاه مسلمانان‏ این منطقه در آمده است. در جنگ جهانی‏ دوم، در خلال خروج نیروهای انگلیسی از میانمار، ورود سربازان‏ ژاپنی به آن کشور، افراد قوم بودایی «ماگ‏»، به محله‏‌های‏ مسلمان‌نشین در آراکان حمله کردند و هزاران نفر از مسلمانان‏ را  غافلگیرانه به قتل رساندند. این اتفاق موجب درگیری مسلمانان با بودایی‌ها و منشاء اختلافات دامنه‏‌دار میان دو قوم بودایی ماگ و روهین‏گیای مسلمان در استان آراکان شد.

دولت میانمار از سال ۱۹۶۱، آیین بودایی را مذهب رسمی کشور اعلام کرد و دولت ژنرال «نوین‏» پس از سرکار آمدن در سال ۱۹۶۲، رفتن مسلمانان‏ به حج را ممنوع اعلام کرد. این فشارها باعث شد بیش از نیم میلیون مسلمان میانماری به کشورهای بنگلادش، هند، پاکستان، مالزی، تایلند، سنگاپور، امارات متحده عربی، عربستان و ممالک دیگر مهاجرت کنند. طول سال‌های گذشته دولت میانمار کنترل شدیدی بر فعالیت‌های مساجد داشته است. اکثریت مسلمانان میانمار سنی و حنفی بوده، ولی حدود ۲۰ هزار نفر شیعه نیز در این کشور زندگی می‏‌کنند. مسلمانان در میانمار پیرو مذاهب گوناگون هستند که گروه‌های شافعی، حنفی، مالکی و حنبلی از آن جمله‌اند. در سال‌های اخیر به خصوص پس از پیدایش طالبان، وهابیت نیز در میانمار فعالیت‌های خود را افزایش داده است. شیعیان در میانمار از نسل ایرانیان یا هندیان هستند. ایرانیان در گذشته از شهرهای شیراز، کاشان، بهبهان و یزد به میانمار مهاجرت کرده‌اند و بیشتر هندیان نیز که بعد از جنگ جهانی دوم به میانمار مهاجرت کرده‌اند از شهر «نگر» هستند.

تداوم حمایت از مسلمانان میانمار موجب اعمال فشار بین‌المللی می‌شود

شیعیان میانمار بیش از ۳۰ هزار نفر نیستند و البته نسبت به گذشته افزایش یافته‌اند. شیعیان یک مسجد بزرگ ساخت ایرانی و یک مسجد کوچک ساخت هندی دارند. از سال ۱۹۹۵ میلادی نماینده‌ای از سوی ولایت فقیه به میانمار تعیین شد و همین مایه نشاط و فعالیت‌های دینی شیعیان این کشور بوده است. شیعیان با سایر پیروان مذاهب اسلامی تعامل خوبی دارند و سایر مذاهب میانمار هم به شیعیان این کشور با نظری مثبت می‌نگرند. آن‌ها یک مسجد بزرگ و چند «امام باره‏» (حسینیه) در رانگون و  شهر مندلی دارند. آن‌ها دارای انجمن‌های مختلفی نیز هستند که مهم‌ترین آن‌ها انجمن‌های «مغولیه‏»، «عباسیه‏» و «حیدریه‏» است. جوانان شیعه در سال ۱۹۰۹ سازمان اتحاد جوانان ایرانی را تشکیل‏ داده بودند و بعد از آنکه تعداد کثیری از شیعیان در میانمار به‏ عضویت آن در آمدند، نام آن را به اتحادیه ایرانیان تغییر دادند. بعدها نام آن به باشگاه ایرانیان مبدل شد. از سال ۱۹۶۱ فعالیت‌های باشگاه مزبور به حالت وقفه درآمد.

اما امروز دولت میانمار ادعا می‌کند مسلمانان روهینگیا فاقد هویت میانماری هستند و باید به مناطق خود از جمله بنگلادش مهاجرت اجباری داشته باشند؛ در حالی که مسلمانان روهینگیا در آراکان از سال‌ها پیش حضور و در آنجا ریشه داشته‌اند. دولت میانمار در سال‌ ۱۹۸۲ قانونی وضع می‌کند و به ۱۳۵ قوم آن اعطای شهروندی می‌شود. اما به ۹ قوم روهینگیا با ۴ درصد جمعیت میانمار این هویت اعطا نمی‌شود. از آن زمان است که آن‌ها دچار فشار توسط دولت میانمار می‌شوند تا آنجا را ترک کنند. امروز مسلمانان جهان و به خصوص هموطنان ایرانی نگران نقض حقوق مسلمانان در میانمار هستند. از طرفی کارهای موثری هم برای جلوگیری از این مسأله انجام نشده است. سازمان‌های بین المللی هم سکوت کرده و به صدور بیانیه بسنده می‌کنند. تداوم حمایت مسلمانان جهان از مسلمانان میانمار می‌تواند موجب اعمال فشار بین‌المللی برای حمایت از مسلمانان باشد.

مقامات تایلند گفتند شیعه یک مذهب منطقی و متجدد است

*وضعیت مسلمانان تایلند چگونه بود؟ با توجه به اینکه حضور یک ایرانی در سده‌های گذشته در دستگاه سلطنتی تایلند منشا خیر و برکات بوده است، آیا خاطره‌ای در این مورد دارید؟

ـ تایلند با بیش از ۶۵ میلیون نفر جمعیت دارد و با مساحتی  حدود یک سوم خاک ایران در جنوب شرق آسیا واقع شده و آیین بودا در میان اکثر مردم این کشور حاکمیت دارد. مسلمانان که اکثریت آن‌ها در استان‌های جنوبی اقامت دارند حدود هفت میلیون نفر هستند. مذهب تشیع در سال ۱۶۰۱ میلادی توسط یک بازرگان مهاجر ایرانی به نام شیخ احمد قمی به این کشور برده شد و وی در سایه فعالیت‌های مثبت خود مشاور پادشاه  بود و در مقاطعی نیز به مقام وزارتخانه‌های کشور، دارایی، گمرک و نهایتاً وزارت امور خارجه رسید.

مسلمانان تایلند در سه استان «یالا»، «ناراتیوات» و «پاتانی» با نژاد مالزیایی یا «مالایو» هستند که این امر نشانگر نفوذ فرهنگ مالزی در این منطقه است. وهابیون تندرو نیز در جنوب تایلند فعالیت دارند و تفکر انحرافی «طالبانیزم» پس از جنوب فیلیپین و اندونزی در جنوب تایلند نیز رخنه کرده است. پیروزی انقلاب اسلامی و انعکاس رسانه‌ای آن در جنوب شرقی آسیا، موجب تقویت احساس هویت مذهبی میان مسلمانان و تسریع روند تجدید حیات اسلام شد و تلاش مسلمانان برای ابراز هویت اسلامی خویش را در پی داشت. دولت تایلند  سیاست همزیستی مسالمت‌آمیز با ادیان را دنبال می‌کند و بر این اساس مسلمانان در تایلند محترم بوده و در انجام عبادات خود آزاد هستند. به همین دلیل تعدادی از مسلمانان تایلند برای تحصیلات دینی به ایران آمده‌اند. بارها مقامات تایلند به من گفتند ما از وجود تفکرات وهابی در تایلند  نگرانیم و فکر می‌کنیم شیعه یک مذهب منطقی و متجدد است و برای توسعه خود از روش‌های خشونت‌آمیز استفاده نمی‌کند. آن‌ها گفتند که از فارغ‌التحصیلان تایلندی از حوزه‌های علمیه ایران هم راضی هستیم. آن‌ها مشارکت خوبی با دولت دارند و هیچ گاه در جهت ایجاد مشکل برای ما عمل نکرده‌اند.

البته واقعیت این است که مشکلات امروز مسلمانان ریشه در مسائل اقتصادی و اجتماعی دارد. وضعیت اقتصادی آن‌ها ضعیف است و تعدادی از آن‌ها به خاطر فقر مجبور هستند زمین‌های خود را که در طول نسل‌های متعدد به دست آورده‌اند، بفروشند. از نگاه اجتماعی نیز مسلمانان در دولت‏ حضور رسمی ندارند و فقط در پارلمان که بیش از ۲۰۰ نماینده دارد، تنها ۹ نماینده دارند و چون متفرق و پراکنده هستند، نمی‏‌توانند نمایندگان خود را در مناطق مسلمان‏‌نشین انتخاب کنند. به همین دلیل نیز در مسایل عمومی کشور دخالت‏ موثر ندارند. در دستگاه‌های دولتی سازمانی خاص برای حمایت و اداره امور مسلمانان وجود ندارد که توجه به حل این مشکلات می‌تواند موجب تقویت اعتماد دولت و مسلمانان شود.

سفیری که اولین اذان مسجد «روح‌الله»  ناخان سیتامارات را گفت

جمعیت شیعیان در تایلند، حدود ۴۰ هزار نفر است و محبت به اهل بیت(ع) در قلوب مسلمانان جاری و ساری است. ارتباط خوبی بین شیعیان و سنی‌ها وجود دارد و برخی تبلیغات پراکنده وهابیون نیز نتوانسته است در این ارتباط خللی ایجاد کند. مرحوم آیت الله شاهرخی قریب به ۱۶ سال از طرف رهبر معظم انقلاب در تایلند در عرصه تبلیغ علوم دینی و معارف اسلامی  فعالیت داشتند. شیعیان نسبت به آیت الله شاهرخی علاقه داشته و از سخنان وی همیشه استقبال می‌کردند. ایشان در کهولت نیز به بانکوک سفر می‌کرد؛ در حالی که به دلیل مشکلات زانو با ویلچر تردد می‌کرد.

حجت‌الاسلام موسوی‌زاده که از روحانیون خوش‌مشرب اصفهانی بود نیز وی را همراهی می‌کرد. اما یکی از خاطرات خوب من افتتاح مسجد روح‌الله بود. این مسجد طی مراسم باشکوهی در شهرستان جنوبی ناخان سیتامارات در ۶۰۰ کیلومتری بانکوک افتتاح شد. وسعت مسجد روح‌الله بیش از ۲۰۰ متر مربع است که مدرسه المهدی نیز با مساحتی مشابه در حاشیه مسجد قرار دارد. خیابان مجاور این مسجد نیز روح الله نام دارد. در آن مراسم جمع کثیری از مسلمانان شیعه و سنی  و مقامات محلی در این مراسم شرکت داشتند. حجت‌الاسلام سیدسلیمان حسینی که در ایران درس خوانده بود، امام جماعت و موسس این مسجد بود. ساخت این مسجد چند سال طول کشید و خاطره جالب دیگر اینکه اولین اذان مسجد را من گفتم و هنگامی که صدای اذان قبل از نماز مغرب از مأذنه مسجد پخش می‌شد، مسلمانان حال و هوای خاصی داشتند و با سکوت همراه با اشک شوق به صدای سفیری که موذن شده بود گوش فرا می‌دادند.

تأسیس نهاد شیخ الاسلامی از دستاوردهای مهم شیخ احمد قمی است

اما همانطور که گفتید شیخ احمد قمی شخصیت برجسته ایرانی است که مزار او در دانشگاه تربیت معلم این شهر قرار دارد. این‏ مزار با بنایی‏ اسلامی تزئین شده و گنبد طلایی رنگ و معماری بقعه آن، به خوبی هویت اسلامی بنا را نشان می‌دهد. در مقابل مقبره، کتیبه‏‌ای سنگی قرار دارد که به صورتی مختصر اما دقیق زندگینامه وی بر آن نقش شده است. در این کتیبه سنگی زیبا به زبان انگلیسی و تایلندی چنین نوشته شده است: «شیخ احمد، نخست‏ وزیر دولت تایلند در آیوتایا، در محله پایین شهر در شهر قم، مرکز اسلامی ایران در سال ۱۵۴۳ میلادی متولد شد. وی شیعه اثنی عشری بود و در زمان شاه ‏نارسون کبیر به آیوتایا مهاجرت کرد».

تأسیس نهاد شیخ الاسلامی از دستاوردهای مهم شیخ احمد بود. بر اساس سوابق تاریخی، منصب  شیخ الاسلامی که به نحوی وزیر امور مسلمانان به حساب می‌آید تا قبل از ورود شیخ احمد وجود خارجی نداشته است و خود شیخ احمد اولین شیخ الاسلام به حساب می‌آید. این نهاد هنوز به کار خود ادامه داده و  تایلند تاکنون ۱۸ شیخ الاسلام داشته است. تأسیس نهاد شیخ الاسلامی در سرزمین بودایی تایلند، اعتبار و امتیاز ویژه‌ای برای مسلمانان به حساب می‌آمد. شیخ احمد همچنین موجب ترویج اسلام و به ویژه مذهب شیعه در تایلند شد. همه مورخان بر این عقیده‌اند که تا قبل از آمدن شیخ احمد قمی به آیوتایا پایتخت سابق تایلند، مردم این کشور اطلاعی از مذهب شیعه نداشتند و به دنبال تبلیغات شیخ احمد، در مدت کوتاهی شهر آیوتایا دارای اقلیت قابل توجهی از شیعیان شد. در همان زمان دو هزار شیعه در مراسم سوگواری امام حسن (ع) و امام حسین (ع) شرکت می‌کردند و از ارج و قرب زیادی برخوردار بودند. این مراسم هر سال هفتم خرداد در کنار مقبره شیخ احمد در شهر آیوتایا پایتخت سابق تایلند برگزار می‌شود، جالب اینکه در این آیین، مسلمانان و بوداییانی که از نوادگان شیخ احمد قمی هستند در کنار هم یاد جد خود را گرامی می‌دارند. در این روز معمولاً سفیر و چند تن از کارکنان سفارت جمهوری اسلامی ایران نیز شرکت می‌کنند. مراسم  با قرآن‌خوانی دسته‌جمعی شیعیان برگزار می‌شود و مسلمانان با هم در حالی که در کنار مزار شیخ نشسته‌اند سوره یاسین را به طور کامل می‌خوانند.