سرویس جهان مشرق - روز دوشنبه (۱۹ شهریور ۹۷) محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان روز پرکار و پُردیداری را سپری کرد. وی از جمله با «جف لنگلی» معاون وزیر خارجه نیوزیلند، «هیرویاسو کوبایاشی» سفیر ژاپن و «احمدو سو» سفیر سنگال در تهران دیدار کرد. در این میان، اما احتمالاً مهم‌ترین دیدار ظریف با «اوگوچی دنیلز [۱] » مسئول «برنامه توسعه» و هماهنگ‌کننده و نماینده مستقر جدید سازمان ملل در ایران بود [۲] . دنیلز هفته گذشته جایگزین «گری لوئیس» شد که اوایل سال جاری میلادی مأموریتش در ایران خاتمه یافت. اگرچه گفته می‌شود ایرانی‌ها از لوئیس «خاطره خوبی دارند [۳] »، اما ارتباط بیش از حد صمیمی او با بخش‌هایی از دولت حسن روحانی، به نوبه خود، خبرساز هم شد [۴] ، تا جایی که بعضاً گزارش‌ها حاکی از شبکه‌سازی گسترده وی به بهانه دغدغه‌مندی در حوزه محیط‌زیست کشور بود.

«نیلوفر ابتکار» یا «معصومه ابتکار»، مشهور به «خواهر مِری» (در میان آمریکایی‌ها)، قوی‌ترین زنِ ایران (از دیدگاه آمریکایی‌ها [۵] )، اولین عضو زن کابینه دولت ایران، ... و بالأخره معاون حسن روحانی و رئیس وقت سازمان حفاظت محیط‌زیست، روابط «نزدیکی» با لوئیس داشت و به نظر می‌رسید این دو از یک‌دیگر جدایی‌ناپذیر هستند. علاوه بر ابتکار، سید عباس عراقچی هم روابط خوبی با لوئیس داشت. هم‌چنین دیدار لوئیس با چند نفر از شناخته‌شده‌ترین بازیگران و فعالان اجتماعی‌ ایران، کمک کرد تا نماینده سابق سازمان ملل «یکی از بهترین تجربه‌های حرفه‌ای»اش را در ایران پشت سر بگذارد؛ کشوری که به گفته خود لوئیس، ۴۰۰ نفر از پرسنل سازمان ملل [۶] در آن فعال هستند [۷] . به هر حال، دوره پنج ساله خدمت گری لوئیس در ایران به پایان رسید و اکنون دنیلز کار خود را به عنوان نماینده مستقر سازمان ملل در ایران آغاز کرده است. در این گزارش به معرفی بیش‌تر خانم دنیلز خواهیم پرداخت.

در همین‌باره بخوانید:

«استیون فیگین» کیست و در کنسولگری آمریکا در اربیل چه می‌کند؟

«برایان هوک» کیست و در «گروه اقدام ایران» چه مأموریتی دارد؟

«آیت‌الله مایک» کیست و چرا برای رهبری عملیات‌های ضدایرانی سیا انتخاب شد؟

اتاق جنگ آمریکا علیه ایران کجاست و در رأس آن چه کسانی هستند؟

از آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا تا صندوق جمعیت سازمان ملل

اوگوچی دنیلز متولد نیجریه است و علاوه بر مدرکی در رشته مدیریت اطلاعات، دارای مدرک کارشناسی ارشد در رشته جغرافیا از دانشگاه «ایبادان» در این کشور نیز هست. دنیلز تا کنون در زمینه‌هایی متعدد و ظاهراً بی‌ارتباط به یک‌دیگر، مشغول به فعالیت بوده است. چنان‌که بیوگرافی وی در سازمان ملل نشان می‌دهد، او زندگی کاری خود را از تدریس در «آکادمی دفاعی نیجریه» (۱۹۸۴ تا ۱۹۸۶) آغاز کرد و سپس در کمپانی «زیگما سیستمز» به عنوان مسئول ارزیابی (۱۹۸۷ تا ۱۹۹۰) مشغول به کار شد. دنیلز سپس آنالیزر سیستم‌های «گروه کمپانی‌های سدر» (۱۹۹۲ تا ۱۹۹۶) شد و پس از آن نیز مدیریت سیستم‌های مدیریت اطلاعات در یک شرکت خدمات سرمایه‌گذاری (۱۹۹۶ تا ۱۹۹۹) را در نیجریه به عهده گرفت.

تجربه کاری دنیلز موجب شد تا وی به استخدام آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا (USAID) درآید. وی از سال ۱۹۹۹ تا سال ۲۰۰۱ متخصص نظارت و ارزیابی اطلاعات آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا در نیجریه بود و سپس مستقیماً راهی دفتر «صندوق جمعیت سازمان ملل [۸] » در نیویورک شد. صندوق جمعیت سازمان ملل یکی از دفاتر سازمان ملل در ایران (و بسیاری از کشورهای دیگر) است و نمایندگی آن در تهران را نیز «لیلا الصائجی جودان [۹] » به عهده دارد [۱۰] . دنیلز بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۷ در مقر صندوق جمعیت سازمان ملل در نیویورک، متخصص برنامه‌های حوزه آفریقا بود. وی از سال ۲۰۰۷ تا سال ۲۰۱۰ معاون نماینده صندوق جمعیت سازمان ملل در نپال و از بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۳ نیز نماینده این صندوق در فیلیپین بود. این دیپلمات نیجریه‌ای از سال ۲۰۱۳ تا ماه آگوست سال ۲۰۱۸ رئیس «بخش شرایط بشردوستانه و حساس» صندوق جمعیت سازمان ملل بود و نهایتاً به عنوان «هماهنگ‌کننده مقیم» و «نماینده مقیم صندوق جمعیت سازمان ملل» به تهران اعزام شد.

منابع دیگر، برای خانم دنیلز سوابقی از جمله ریاست واکنش‌های بشردوستانه در «بنیاد سازمان ملل [۱۱] » (سازمانی به بنیان‌گذاری «تِد تِرنِر»، بنیان‌گذار سی‌ان‌ان)، مدیریت و تسهیل سیستم‌های مدیریت اطلاعات در آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا، مهندسی سیستم‌های کمپانی مایکروسافت و برخی موارد دیگر را نیز ذکر کرده‌اند [۱۲] .

در همین‌باره بخوانید:

«آواز» ۴۲ هزار هم‌وطن در ارکستری که هدفش براندازی ایران است

کدام‌یک از مقامات آمریکایی اغتشاشات سال ۸۸ را مدیریت می‌کردند؟

اعزام ۳۱ گروه ایرانی به آمریکا با پروژه «تبادل»

کاهش جمعیت در آفریقا به کمک «بیل گیتس» رئیس مایکروسافت

اگرچه دنیلز مدرکی در حوزه جغرافیا دارد و سال‌ها نیز در حوزه‌های فنی و مهندسی کار کرده، اما حوزه اصلی فعالیت‌های وی امروزه تقریباً هیچ ارتباطی به این دو موضوع ندارد. برای پی بردن به ابعاد دیگر فعالیت‌های دنیلز باید جست‌وجوی دقیق‌تری کرد. وی مدتی مدیر برنامه‌های «اتحاد جوانان آفریقایی» بود [۱۳] . اگرچه این سازمان و وب‌سایت آن اکنون دیگر در دست‌رس نیستند، اما نسخه آرشیوشده وب‌سایت این سازمان اطلاعات کافی را درباره آن در اختیار می‌گذارد.

اتحاد جوانان آفریقایی یکی از برنامه‌های صندوق جمعیت سازمان ملل بود که در چهار کشور آفریقایی اوگاندا، تانزانیا، غنا و بوتسوانا دفتر داشت و با بودجه ۵۷ میلیون دلاری [۱۴] «بنیاد بیل و ملیندا گیتس» (بنیاد متعلق به «بیل گیتس» رئیس مایکروسافت و همسرش) اهدافی نظیر کنترل جمعیت، کاهش زاد و ولد، جلوگیری از بارداری در جوانان، ترویج راه‌های پیش‌گیری از بارداری را در این کشورها عهده‌دار بود. اگرچه این اهداف به صراحت و با ادبیات مختلف (چه در وب‌سایت اتحاد جوانان آفریقایی [۱۵] و چه در وب‌سایت بنیاد گیتس [۱۶] ) مورد اشاره قرار گرفته است، اما برای تخصیص بودجه، آن هم از طریق کمیته صندوق جمعیت سازمان ملل در آمریکا، اضافه کردن برنامه‌هایی مانند پیش‌گیری از بیماری‌های مقاربتی و حفظ سلامت زنان نیز در این‌باره در دستورکار قرار گرفته است.

جالب است بدانید، توجیهی که بیل گیتس در این خصوص ارائه می‌دهد، این است: «هرچه سریع‌تر سلامت [کودکان] را بهبود ببخشیم، اندازه خانواده‌ها هم سریع‌تر کوچک خواهد شد.» اما منطق پشت این استدلال چیست؟ «یکی از دلایل تعدد فرزندان در خانواده‌ها، ترس از مرگ‌ومیر فرزندان در سن پایین است، و بنابراین اگر خانواده‌ها از سلامت و طول عمر فرزندانشان مطمئن شوند، فرزندآوری کاهش پیدا خواهد کرد.»

دفاع از حقوق زنان و کاهش جمعیت دنیا به کمک «تد ترنر» بنیانگذار سی‌ان‌ان

علاوه بر اتحاد جوانان آفریقایی، فعالیت‌های دنیلز در بنیاد سازمان ملل نیز با موضوع کنترل جمعیت در ارتباط مستقیم بوده است. «تد ترنر» بنیان‌گذار و رئیس هیأت مدیره این بنیاد با تخصیص دست‌کم یک میلیارد دلار بودجه، بنیاد سازمان ملل را تأسیس کرد [۱۷] . اعضای هیأت مدیره بنیاد از کشورهای مختلفی هستند و از جمله اعضای سابق آن، کوفی عنان، دبیرکل سازمان ملل بود. این بنیاد روابط بسیار نزدیکی با سازمان ملل و به ویژه صندوق جمعیت این سازمان دارد و در جهت کنترل جمعیت، مسائل محیط‌زیستی و همین‌طور دفاع از حقوق زنان فعالیت می‌کند؛ کلیدواژه‌هایی که بی‌ارتباط با «خواهر مری» به نظر نمی‌آیند. «دختر شو [۱۸] » و «پروژه دست‌رسی همگانی [۱۹] » دو مورد از برنامه‌های بنیاد سازمان ملل با موضوع، به ترتیب، حمایت از حقوق و برابری زنان و تربیت آنان برای تبدیل شدن به رهبران آینده، و دست‌رسی عمومی زنان به روش‌های جلوگیری از بارداری و شیوه‌های تنظیم خانواده هستند. جالب است بدانید، تد ترنر درباره جمعیت جهان گفته است: «وضعیت ایده‌آل آن است که ۹۵ درصد از جمعیت دنیا کم شود.»

در همین‌باره بخوانید:

کشورهایی که جمعیت خود را کاهش ندهند، به سرنوشت ایران دچار می‌شوند

پشت پرده طرح کاهش جمعیت در جهان از زبان سیاستمداران غربی

تغییر جمعیتی در جهان موجب تسریع زوال آمریکا می‌شود

ما جمعیت جوانی داریم در صورتی که رقبای ما با پیری جمعیت مواجهند

مهم‌ترین مسئولیتی که دنیلز پیش از اعزام به تهران عهده‌دار آن بود، ریاست وی در بخش‌های «شرایط بشردوستانه و حساس» و «واکنش بشردوستانه» صندوق جمعیت سازمان ملل است. دنیلز در این سِمت، فعالیت‌های [۲۰] بی‌شماری [۲۱] را در زمینه رسیدگی به مسائل سلامتی [۲۲] و بهداشتی [۲۳] زنان، و به طور خاص، پیش‌گیری از خشونت علیه زنان [۲۴] و بارداری زنان در شرایط بحرانی (مانند جنگ و بلایای طبیعی) انجام داده است [۲۵] ؛ موضوعی که سال ۲۰۱۴ پای دنیلز [۲۶] را به اندیشکده شناخته‌شده «مرکز ویلسون» در آمریکا نیز باز کرد [۲۷] . خبرگزاری رویترز سال گذشته میلادی به نقل از «متخصصانی» که یکی از آن‌ها نیز دنیلز بود، گزارشی درباره همین مسئله با عنوان عجیبی منتشر کرد: «[تأمین ابزارهای] پیش‌گیری در بحران‌ها به اندازه غذا، آب و پناهگاه، حیاتی است». در این گزارش آمده است: «ارائه خدمات تنظیم خانواده باید به فاصله ۴۸ ساعت از وقوع یک وضعیت اورژانسی، ارائه شود.»

اگرچه در نگاه اول به نظر می‌آید درباره این موضوع بزرگ‌نمایی شده است، اما با اندکی دقت، می‌توان منطقی را پیدا کرد که پشت این مسئله نهفته است. با توجه به این‌که در گزارش‌های منتشرشده در این‌باره، مصادیق بحران، عمدتاً جنگ و پناهندگی ذکر می‌شود، می‌توان حدس زد که ترویج شیوه‌های کنترل و کاهش جمعیت در کشورهایی که دچار جنگ هستند (سوریه، عراق، یمن و...) چه هدفی را دنبال می‌کند. تقریباً تمام گزارش‌هایی که به موضوع کنترل جمعیت و پیش‌گیری از بارداری در شرایط بحرانی، صرفاً درباره کشورهای آفریقایی و کشورهای در حال توسعه سخن می‌گویند و هیچ‌وقت اشاره‌ای به لزوم کمک به زنان در آمریکا یا کشورهای اروپایی نمی‌شود که دچار بحران (از نوع بلایای طبیعی) شده‌اند. این در حالی است که همین گزارش‌ها در تعاریف ارائه‌شده، بحران را در دو دسته «طبیعی و انسانی» قرار می‌دهند. اواخر سال ۲۰۱۷ میلادی گزارشی در یکی از رسانه‌ها درباره موفقیت‌های فعالانی مانند دنیلز در ارائه خدمات «سقط امن» به زنان در کشورهای بحران‌زده و متقاعد کردن این زنان به استقبال از روش‌های «پیش‌گیری داوطلبانه» توضیح داد [۲۸] .

فعالیت‌های مشکوک دنیلز در آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا

یکی از جنبه‌های مشکوک فعالیت‌های دنیلز، همکاری وی با آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا بوده است. این آژانس اصلی‌ترین بازوی نفوذ، جنگ نرم و انقلاب رنگی دولت آمریکا به شمار می‌رود و فعالیت‌های آن در تمام دنیا به‌رغم ظاهر انسان‌دوستانه، اهداف فوق‌العاده گسترده‌ای را دنبال می‌کند. ایران نیز در اغتشاشات سال ۱۳۸۸ تجربه برخورد با فعالیت‌های این آژانس را داشته است. آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا در حقیقت نهاد توزیع‌کننده بودجه جنگ نرم دولت آمریکا محسوب می‌شود و با شبکه وسیعی از سازمان‌های غیردولتی در سراسر دنیا، به ویژه کشورهای هدف آمریکا، ارتباط نزدیک دارد. این آژانس هم‌چنین بخش مهمی از بودجه فعالیت‌های کنترل جمعیت صندوق جمعیت سازمان ملل را نیز تأمین می‌کند [۲۹] .

​

​

در همین‌باره بخوانید:

آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا، چیزی فراتر از کمک‌رسانی

میزان بودجه آمریکا برای سازمان‌های غیردولتی ایران در سال گذشته

هزینه ده‌ها میلیون دلاری آمریکا برای شعله‌ور نگه داشتن آتش فتنه

هدف آمریکا از تأسیس «دفتر امور ایرانیان» چه بود؟

اطلاعات موجود نشان می‌دهد، دنیلز در آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا صرفاً یک مسئولیت فنی به عنوان متخصص اطلاعات و ارزیابی نداشته است. وی عضو «دفتر طرح‌های انتقال» نیز بوده و در زمینه تقویت نهادها، شبکه‌ها و همکاری‌های غیردولتی و هم‌چنین حضور زنان در روندهای سیاسی در کشور خودش نیجریه فعالیت کرده است. آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا در بسیاری از کشورها طرحی تحت عنوان «دفتر طرح‌های انتقال» را دارد که مسئول فعالیت‌های مدنی و به ظاهر انسان‌دوستانه با هدف شبکه‌سازی و پیش‌برد اهداف آمریکا در آن کشورها و نهایتاً تغییر حکومت در صورت نیاز است.

ارتباط قبلی و اهداف دنیلز با ایران؛ باز هم «خواهر مری»؟

دنیلز پیش از اعزام به تهران هم احتمالاً با ایران بیگانه نبوده است. شواهد، خبر از ارتباط غیرمستقیم وی با افرادی می‌دهد که از آن‌چه ممکن است در ابتدا به نظر بیاید، نزدیک‌تر هستند. معصومه ابتکار و «هلن کلارک [۳۰] » مدیر سابق برنامه توسعه سازمان ملل (۲۰۰۹ تا ۲۰۱۷)، سال گذشته میلادی در حاشیه نشست «انجمن جهانی رهبران سیاسی زن» در ایسلند (جایی که هر دو از سخنرانان مراسم بودند [۳۱] ) با یک‌دیگر دیدار و درباره موضوعاتی نظیر قدرت‌بخشی به زنان و پررنگ‌تر کردن نقش زنان در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی با یک‌دیگر گفت‌وگو کردند. البته این دیدار، به هیچ عنوان تنها ملاقات ابتکار با کلارکی نبوده است که اکنون مدیریت برنامه‌ای را به عهده دارد که دنیلز نماینده و هماهنگ‌کننده آن در ایران است.

معاون حسن روحانی در امور زنان و خانواده که حدود یک ماه دیگر باز هم در انجمن جهانی رهبران سیاسی زن در کنار کلارک سخنرانی خواهد کرد [۳۲] ، پیش‌تر نیز با کلارک مدیر وقت برنامه توسعه سازمان ملل دیدار کرده بود [۳۳] . از جمله این دیدارها، سال ۲۰۱۳ و همراه با سید عباس عراقچی [۳۴] ، زمانی بود که ابتکار و عراقچی در تهران میزبان خانم کلارک بودند. کلارک در این سفرش به ایران به مرکزی در شیراز نیز سفر و با مبتلایان به اچ‌آی‌وی در این مرکز دیدار کرد. تنها نکته‌ای که در این‌جا از قلم افتاد و البته احتمالاً اتفاقی هم بوده، این‌که خانم کلارک، علاوه بر رئیس سابق برنامه توسعه سازمان ملل، نخست‌وزیر سابق نیوزیلند (۱۹۹۹ تا ۲۰۰۸) نیز هست، همان کشوری که محمدجواد ظریف روز دوشنبه به فاصله چند ساعت از دیدار با دنیلز، با معاون وزارت خارجه‌اش دیدار کرد. تبریک توئیتری ابتکار به کلارک (۲۳ خرداد ۹۷) به مناسبت دریافت دکترای افتخاری از دانشگاه «کارلتون» در شهر اوتاوا پایتخت کانادا [۳۵] ، احتمالاً آخرین ارتباط میان این دو (پیش از دیدار ماه نوامبرشان در انجمن رهبران سیاسی زن) بوده است.

یک مسئله احتمالاً اتفاقی دیگر هم این‌بار درباره خانم دنیلز وجود دارد که توجه به آن بی‌فایده نیست. چنان‌که گفته شد، نماینده جدید برنامه توسعه سازمان ملل در ایران، بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۰ در نپال مشغول به کار بوده است. آمار نشان می‌دهد اتفاقاً هم‌زمان با حضور دنیلز در این کشور، آمار تولد نوزادان نیز کاهش چشم‌گیری پیدا کرده است. طبق آمار سازمان ملل، تعداد «تولد نوزادان زنده» در نپال از سال ۱۹۷۵ تا سال ۲۰۰۰، بدون استثنا، هر سال چیزی حدود ۵۰ هزار مورد نسبت به سال گذشته بیش‌تر شده است. با این وجود، این آمار بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵ حدود ۸ هزار مورد کاهش پیدا کرده و بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰ (تقریباً مصادف با حضور دنیلز در نپال) به یک‌باره ۶۵ هزار مورد کاهش یافته است [۳۶] .

خانم دنیلز دیدار روز دوشنبه با ظریف را افتخار بزرگی برای خود دانست و گفت: «مسئولیت من به عنوان نماینده دبیرکل سازمان ملل در ایران، راه‌بری تیمِ کشوریِ این سازمان برای هماهنگی فعالیت‌های عملیاتی در راستای توسعه در ایران است. تیم کشوری سازمان ملل و من مفتخریم که دولت جمهوری اسلامی ایران را در راستای رسیدن به اهداف توسعه و بشردوستانه حمایت کنیم... سازمان ملل می‌تواند مانند پلی باشد که جمهوری اسلامی ایران و جامعه بین‌الملل را به هم مرتبط می‌سازد.» اکنون باید دید منظور دنیلز از توسعه ایران چیست و انتهای پلی که سازمان ملل قرار است برای رساندن این کشور به جامعه بین‌الملل بسازد، سر از کجا درخواهد آورد.