به گزارش مشرق، اولین قسمت از فصل جدید برنامه سرگرم‌کننده و چالش‌برانگیز «کتاب‌باز» با رویکرد تقویت حس کتابخوانی در میان افراد جامعه و با اجرای سروش صحت از شنبه 14 مهر به روی آنتن شبکه نسیم رفت.
فصل سوم کتاب باز به تازگی از شبکه نسیم به در حال پخش است. به بهانه شروع جدید این برنامه به استودیو «کتاب‌باز» در خیابان ایرانشهر تهران رفتیم و با «محمدرضا رضاییان» تهیه‌کننده برنامه به گفت‌وگو نشستیم.
**: شما تحصیلکرده دانشگاه امام صادق (ع) هستید؟
- رضاییان : بله، کاملا متوجه شدم که چرا این سوال را پرسیدید. بگذارید در همین ابتدای گفت‌وگو عنوان کنم که من یک انقلابی هستم. این روحیه انقلابی را دوست دارم چون باعث می‌شود جسورتر باشم و البته این جسارت بارها باعث موفقیتم شده است.
**: چه شد که تصمیم گرفتید برنامه‌سازی کنید؟
- رضاییان : حول و حوش سال 87 بود که برنامه‌ای به نام «عصر خمینی» برای شبکه «عصر» ساختم که بعدها به شبکه «افق» تغییر نام داد و در نهایت این برنامه با رویکرد تفسیر صحیفه امام در 52 قسمت ساخته و از شبکه افق پخش شد. بعد از پایان این پروژه چندین کار دیگر انجام دادم تا اینکه سال 92 به من پیشنهاد شد تا برنامه‌ای در خصوص نمایشگاه کتاب بسازم.
**: و اینجا بود که برنامه کتاب‌باز کلید خورد؟
- رضاییان : بله، البته آن کتاب‌بازی که امروز شما شاهد آن هستید با برنامه یازده قسمتی که به بهانه نمایشگاه کتاب ساخته شد خیلی تفاوت دارد. ساخت این برنامه تمام شد اما از آنجا که خود من دغدغه‌ای به نام کتاب داشتم به همراه چند نفر دیگر هر ماه جلسه‌ای برای طرح و تولید یک برنامه تلویزیونی درباره کتاب می‌گذاشتیم و ایده‌ها و سوژه‌هایمان را بررسی می‌کردیم. این جلسه‌ها به خاطر یک سفارش کار جلو نمی‌رفت بلکه همه ما دغدغه تولید یک برنامه در راستای کتاب را داشتیم.
**: چند نفر به جز شما در این جلسه‌های خودجوش شرکت می‌کردند؟
- رضاییان : در این جلسه‌ها من و احمد ذوعلم که مدیر موسسه رسانه شیرازه (رسانه تخصصی کتاب) بود و حمید مراد وندی شرکت می‌کردیم. حاصل این جلسه‌های متعدد شد ملاقاتی با مدیر شبکه نسیم و تایید طرح و تولید برنامه کتاب‌باز در سال 95.
**: آن زمان ریاست وقت شبکه به عهده دکتر حسین کرمی بود به پیشنهاد کرمی شما تهیه‌کننده کار شدید؟
- رضاییان : جلسه‌ای با هم داشتیم و تیم ما از دغدغه‌هایش برای ساخت چنین برنامه‌ای گفت و در نهایت تهیه‌کنندگی کار به من سپرده شد.
**: هدف از تولید کتاب‌باز در آن دوران چه بود؟
- رضاییان : ما به دوران نوجوانی خودم نگاهی انداختیم. به یاد دارم در دوران نوجوانی‌ام تلویزیون هیچ برنامه سرگرم‌کننده‌ای که اطلاعاتی نیزدرباره با کتاب به مخاطبان بدهد نداشت. همیشه جای چنین برنامه‌ای در تلویزیون خالی بود به همین خاطر من و گروه تصمیم گرفتیم برنامه‌ای بسازیم که هم سرگرم‌کننده باشد و هم اطلاعات خوبی به مخاطب ارائه دهد. طرح اصلی برنامه نوشته شد.می‌دانستیم چه آیتم‌هایی خواهیم داشت اما مهم‌ترین اتفاق انتخاب مجری بود.
**: کسی را در نظر نداشتید؟
- رضاییان : ما باید فردی را انتخاب می‌کردیم که هم کتابخوان باشد و هم اجرایش بتواند برای بیننده جذاب و سرگرم‌کننده باشد. در ابتدا فهرستی از بازیگران، ورزشکاران، مجری‌ها و...نوشتیم اما انتخاب مجری خیلی چالش‌برانگیز بود.
**: نام چه کسانی در فهرست شما جا گرفته بود؟
- رضاییان : خیلی‌ها از جمله اشکان خطیبی،علی ضیاء، اما خیلی‌ها نمی‌توانستند در برنامه حضور پیدا کنند برای مثال آن زمان ضیاء اعتقاد داشت که تازه از شبکه سه سیما به شبکه یک آمده است و اگردوباره به شبکه نسیم برود با ریزش مخاطب روبه‌رو می‌شود و ما هم پس از بررسی متوجه شدیم اگر برنامه را با ضیاء دنبال کنیم شاید به خاطر نوع اجرا خیلی به برنامه‌های دیگر نزدیک شویم در صورتی که تیم کتاب‌باز اصلا دوست نداشت شبیه برنامه‌ای دیگر جلو برود. همین شد که با امیرحسین صدیق تماس گرفتیم.
**: دلیل انتخاب امیرحسین صدیق برای به عهده گرفتن اجرای این برنامه چه بود؟
- رضاییان : امیرحسین صدیق فردی بسیار کتابخوان بود ولی مدتی کتابخوانی را زیاد دنبال نمی کرد همچنین او بازیگری بود که در سریال «کتابفروشی هدهد» بسیار درخشید، همین برای تیم تولید ما کافی بود ما می‌خواستیم بیننده قبلا شاهد ارتباطی بین مجری و کتابخوانی‌اش باشد و چه کسی بهتر از صدیق.
**: نظر صدیق چه بود؟
- رضاییان : او گفت که با مرضیه برومند مشورت کرده است و برومند به او گفته است اگر برنامه‌ای دیگر بود حتما می‌گفت که قبول نکند اما درمورد این برنامه نظر مثبت داشته است. برنامه با اجرای امیرحسین صدیق ساخته شد. در ابتدا مهمان‌هایی دعوت می‌شد که شاید حتی خیلی که هم کتاب نخوانده بودند اما چند کتاب را خوب خوانده بودند همچنین آیتم‌های متفاوتی در این برنامه جا دادیم.
**: آیا پیش آمده بود که مهمانی را در نظر بگیرید اما بعد از صحبت با او متوجه شوید که اصلا کتابخوان نبوده است؟
- رضاییان : تا دلتان بخواهد. خیلی از بازیگران، بیشتر ورزشکاران و حتی برخی نماینده‌های مجلس دعوت ما به برنامه را رد و عنوان کردند که اصلا کتاب نمی‌خوانند و این خیلی باعث تعجب من بود.
**: بعد از پخش چند قسمت از برنامه به آن نتیجه‌ای که دوست داشتید رسیدید؟
- رضاییان : برنامه کتاب باز خیلی زود دیده شد. ما سعی داشتیم با تولید این برنامه افرادی که کتاب نمی‌خوانند و یا کتابخوان بودند و مدتی است که دیگر زیاد کتاب نمی‌خوانند را ترغیب کنیم تا دوباره به سمت کتابخوانی بروند. زمانی که قسمت‌های از برنامه پخش شد سیل پیام‌ها به ما شروع شد. بینندگان در شبکه‌ها اجتماعی و یا به صورت ارسال پیامک به ما پیشنهاد ساخت آیتم‌های دیگر و یا دعوت مهمان را می‌دادند. وقتی تعداد پیام‌ها بالا رفت متوجه شدیم که به آنچه خواستیم رسیدیم.
**: خودتان کدام قست از برنامه فصل اول را بیشتر از سایر قسمت‌ها دوست داشتید؟
- رضاییان : آیتمی داشتیم به نام کودک. در این آیتم کودکی مقابل دوربین می‌رفت و با همان لحن کودکانه ازعلاقه‌اش به یک کتاب کودکانه حرف می‌زد. من بسیار این آیتم را دوست داشتم چون بازخوردها نشان داد که این آیتم باعث شده است حتی کسانی که خود کتابخوان نیستند با خودشان بگویند اگر یک کودک با این شوق درباره کتابی صحبت می‌کند پس حتما کودک من هم از آن خوشش خواهد آمد و اینگونه آن کتاب را برای کودکانشان تهیه کنند. اینگونه نسل جدید کم‌کم به سمت کتابخوانی پیش می‌رفت. آیتمی دیگر هم به صورت مستند ساخته بودیم که در آن زندگی یک کتابفروش را به همراه پسرش به تصویر می‌کشید. این پدر و پسر بیش از پنجاه سال بود که در توپخانه کتابفروشی داشتند و امیدوارم این شغلشان نسل به نسل ادامه پیدا کند.
**: فصل اول با 120 قسمت به پایان رسید چه شد که در فصل دوم که سال 96 به روی آنتن رفت «سروش صحت» برای اجرا انتخاب شد؟
- رضاییان : ما در فصل اول کتاب باز قصد بررسی کتاب و یا جدی دنبال کردن مقوله کتاب را نداشتیم آمده بودیم که بگویم کتاب خواندن حال خوبی دارد اما ناخواسته در اواخر فصل اول برنامه، پیام‌هایی از بیندگان دریافت می‌کردیم که خواستار معرفی کتاب بودند و یا دوست داشتند که در برنامه به جای سلبریتی‌ها از شاعرها و نویسنده‌ها دعوت به عمل بیاید حتی بحث نقد کتاب هم مطرح شد حالا دیگر معقول نبود که برنامه با صدیق که در ابتدا گفته بود کتابخوان حرفه‌ای نیست جلو برود. ما باید سراغ یک فردی می‌رفتیم که به نوبه خود کتاب باز باشد.
**: پس دلیل عدم همکاری صدیق با کتاب‌باز که خیلی هم حاشیه به دنبال داشت این بود؟
- رضاییان : دقیقا همین بود ما باید سراغ یک فرد کتاب‌باز حرفه‌ای می‌رفتیم که علیرغم کتابخوان بودن سرگرم‌کننده هم باشد. نام سه نفر را روی فهرست نوشتیم. سروش صحت، محمدحسین میثاقی و محمدرضا شریفی‌نیا. این سه فرد هم می‌توانستند برنامه سرگرم‌کننده‌ای را اجرا کنند وهم کتابخوان حرفه‌ای بودند. برای مثال میثاقی همیشه روی میز خود و کنار تختش و یا حتی در خودروی خود کتابی به همراه داشت، سروش صحت یک کتابخانه سیار است و هر کسی سروش را بشناسد می‌داند او تا وقت پیدا می‌کند به کتابخانه ملی می‌رود و شریفی‌نیا نیز اصلا نیاز به گفتن ندارد اوعادت ندارد بدون خواندن کتاب روزش را به شب برساند. از میان این سه نفر سروش صحت انتخاب شد. او یک نویسنده و طنزپرداز بود و البته یک آرشیو سیار از کتاب‌های خوب دنیا.
**: سروش صحت نظرش درباره با اجرا چه بود؟
- رضاییان : آن زمان صحت، سر فیلمبرداری لیسانسه‌ها بود و من برای این پیشنهاد به سر صحنه فیلمبرداری لیسانسه‌ها رفتم و ماجرا را با او درمیان گذاشتم، پذیرفت و از همان قسمت اول فصل دوم خودش به عنوان یکی از اعضای تیم اتاق فکر کتاب و یا مهمان به ما پیشنهاد می داد.
**: در طول این چند سال فعالیت برای تیم تولید دعوت کدام یک از مهمان‌ها خیلی سخت بود؟
- رضاییان : رضا امیرخانی خیلی سخت به تلویزیون می‌آید اما دعوت ما را قبول کرد او یکی از مهمان‌هایی بود که دعوتش خیلی از ما انرژی و زمان بُرد البته دعوت برانکو نیز سختی‌های خودش را داشت.
**: پیش آمده است که به خاطر دعوت یک مهمان، از برنامه انتقاد شود؟
- رضاییان : مخاطب‌ها خیر ولی عده‌ای از صاحبان نظر و منتقدان از دعوت ده‌نمکی به برنامه زیاد خوششان نیامد.
**: بارها دیده شده است قسمت‌هایی از برنامه کتاب‌باز در فضای مجازی خیلی دیده شده است برای مثال اگر به یاد داشته باشید ماجرای مجتبی جباری و جریمه شدنش به خاطر خواندن کتاب در جلسه میلیون‌ها بازدیدکننده در فضای مجازی داشت. آیا تیم کتاب‌باز دنبال کلیک خوردن در فضای مجازی است؟
- رضاییان : دیده شدن در فضای مجازی خوب است ولی ما برای مخاطبان تلویزیون برنامه می‌سازیم و هیچ وقت قصد ما کلیک در فضای مجازی خوردن نبوده و نیست.
**: دعوت از «دکتر مجتبی شکوری» در برنامه کتاب‌باز خیلی سر و صدا کرد چه شد که کتاب باز چنین برگ برنده‌ای را رو کرد؟
- اصولا من از اینکه کسی پیشنهاد از دوستان و یا همکاران پیشنهاد دعوت از فردی را به من بدهد فراری هستم. یک روز دوستی گفت به باغ کتاب بیا تا فردی را با تو آشنا کنم که می‌تواند مهمان خوبی برای برنامه‌ات باشد. به باغ کتاب رفتم و آنجا بود که بعد از شنیدن صحبت‌های دکتر شکوری اشک در چشمانم جمع شد. شب به خانه برگشتم ماجرای کتابخوان شدن دکتر را برای خانواده تعریف کردم و گفتم امروز با فردی آشنا شدم که در چهار سالگی لکنت زبان داشت و کودکی بیش‌فعال بود، سال سوم دبیرستان در مدرسه به خاطر مشکلاتش در بیان، توهین شنیده است اما سخت تلاش کرده تا بالاخره دانشگاه صنعتی شریف قبول شده و آرزویش این است که سخنگوی دولت شود. اعضای خانواده من رده‌های سنی متفاوتی دارند اما بعد از شنیدن این حرفها همگی حس و حال دیگری داشتند و گفتند این بهترین سوژه برای دعوت به کتاب‌باز است. از دکتر دعوت کردیم به برنامه بیاید اما بعد از دعوت با هزاران پیام روبه‌رو شدیم. تا آن روز ما هیچ وقت، دو بار مهمانی را به برنامه دعوت نکرده بودیم اما مجبور شدیم به احترام مخاطبان باز از دکتر دعوت کنیم که به برنامه بیاید. در آخر کار به جایی رسید که دکتر شکوری به خواست مخاطبان، یکی از اعضای تیم ثابت ما در برنامه شد. این کل ماجرای آشنایی تیم ما با دکتر شکوری بود.
**: و حالا فصل سوم کتاب‌باز با حضور سروش صحت و همان تیم تولید قدیمی، قرار است این برنامه در این فصل چه بگوید؟
- رضاییان : ما در فصل دو توانستیم پله‌ها بالاتر از فصل یک قدم برداریم حتی دهها پیام از روستاهای کشور داشتیم که همگی خواستار بحث و تفسیر کتابها بودند. حالا دیگر به جز سرگرمی، کتابخوانی و معرفی کتاب قصد داریم از کتابهایی که آماده چاپ هستند در برنامه‌مان رونمایی کنیم.
«کتاب‌باز» در فصل سوم خود، با پنج رویکرد از جمله داستان‌نویسی و شعر، ورزش، ادبیات آیینی و ارزشی، سینماگران و هنرمندان عرصه نمایش و گریزی به موضوعات متفاوت برنامه‌های گذشته با اجرای سروش صحت و به تهیه‌کنندگی محمدرضا رضاییان از شنبه تا چهارشنبه ساعت 21 به روی آنتن شبکه نسیم خواهد رفت.
