به گزارش مشرق، نوزدهمین قسمت از برنامه گفت‌وگو محور «۱۰:۱۰ دقیقه» با حضور مهدی انجیدنی، مدیر پیامرسان ایرانی گپ با بررسی وضعیت کنونی پیامرسانهای بومی، فعالیت غیرقانونی برخی شبکه‌های اجتماعی در کشور، ابعاد پنهان فعالیت و فیلترینگ تلگرام، دلیل واکنش نشان ندادن پاول دورف به ماجرای فیلترینگ تلگرام در ایران، میزان تأثیر فعالیت هاتگرام و تلگرام طلایی بر پیامرسانهای داخلی منتشر شد.
بیشتر بخوانید:
تلگرام و دوگانه توسعه- پیشرفت
هاتگرام و تلگرام طلایی پس از پایان آذر مسدود نمی‌شود
در ادامه گفتگویی صریح با مدیر پیامرسان ایرانی گپ را می‌خوانید.
پیامرسان گپ کاملاً خصوصی و همه چیز آن شفاف است/ حضور در کنار بارگاه امام رضا(ع) برای ما مایه برکت است
*** آیا شما خود را جزو پیام‌رسان‌هایی می‌دانید که همه چیز آن برای مردم مشخص و معلوم است؟
بله ما این را شاید مهمترین نکته پیامرسان گپ می‌دانیم که از زبان خود مخاطبان در نمایشگاه‌هایی مثل الکامپ و تلکام، موضوع خصوصی بودن و روشن بودن ابعاد دیگر برای آنها جذاب بود؛ اینکه یک شرکت خصوصی است که مسئولان آن مشخص‌اند.
***واقعاً شما متعلق به جایی نیستید؟ چون بعضی می‌گویند پیامرسان گپ متعلق به آستان قدس رضوی است و برخی نیز جاهای دیگر را مطرح می‌کنند.
بله، خب درباره همه پروژه‌هایی که در ایران از یک حدی بیشتر رشد می‌کنند از این انتصابات انجام می‌شود اما شرکت ما سابقه و محصولات مشخصی دارد که فکر نمی‌کنم هیچ یک از دستگاه‌ها در کشور علاقمند به سرمایه‌گذاری در این محصولات باشند؛ به عنوان مثال بازی عصر پادشاهان که تقریبا در 27 کشور دنیا منتشر شد و یا خدماتی که از گذشته تا الآن داشتیم، خیلی از شرکت‌های IT در ایران چه در قالب نماینده و چه در قالب مشتری سال‌ها با شرکت ما کار کردند و شرکت ما و همچنین اعضای شرکت را خیلی شفاف می‌شناسند.
***یعنی کمک قلمبه هم نگرفتید؟ مثلاً آستان قدس کمکی برای رشد نرم افزارتان به شما نکرد؟
نه، نمی‌دانم باید بگویم خوشبختانه یا بدبختانه در کشور ما اختلاف بسیار زیادی بین بخش خصوصی و هم بخش دولتی و هم بخش حاکمیتی وجود دارد؛ منظور از حاکمیتی نهادهایی مثل همین آستان قدس رضوی است البته حضور در مشهد برای هر شهروندی و در کنار بارگاه امام رضا(ع) بودن برکت است و ما این را یکی از بزرگترین افتخارات خود می‌دانیم اما شاید این اصلا جزو مأموریت‌ها و اهداف آستان قدس نیست که وارد حوزه شرکت‌های خصوصی شود.
***فقط منظورمان آستان قدس نبود بقیه نهادها چطور؟
در مورد سایر دستگاه‌ها هم به همین صورت است معمولا بخش خصوصی خیلی بخش جذابی برای بخش دولتی نیست.
***اما کمک هم می‌کند.
من ندیدم به معنی واقعی، البته شاید دیده باشم که یک بخش دولتی علاقمند باشد یک شرکت خصوصی را بخرد و بعد هم به نظر من از بین ببرد اما اتفاقا ندیدم خیلی بدون نظر و فی سبیل‌الله از بخش خصوصی حمایت کند، حتی حمایت‌های کوچک هم ندیدم؛ من که به شخصه 20 سال است در کشور و در این حوزه فعالیت میکنم و با دولت‌های مختلف و مسئولان مختلف هم از سال 78 تا الآن کار کردم.
***یعنی از 18 سالگی شرکت زدید و فعالیت خود را شروع کردید؟
من در زمانی که دانشگاه قبول شدم در شرکت دایی خود فعالیتم را شروع کردم، بعد ایشان دانشگاه قبول شدند و رفتند و شرکت افتاد گردن من و ما یکدفعه شدیم شرکت. البته من از ورود اول دبیرستان چون از راهنمایی هم برنامه‌نویسی می‌کردم و چندین محصول هم در همان زمان در بازار داشتم این شد که وارد کار تجاری جدی شدم.
ما یک شرکت خصوصی هستیم و یاد گرفتیم روی پای خودمان بایستیم
***شعار برنامه «۱۰:۱۰ دقیقه» حول محور شفافیت می‌چرخد و مهمان‌هایی که آمدند از آنها خواهش کردیم شفاف پاسخ دهند الآن در این برنامه شما قصد دارید شفاف صحبت کنید؟ و اگر این صحبت ها را انجام دهید ترس و واهمه‌ای ندارید که کسی از دستتان ناراحت شود و صحبت‌های شفاف شما کسی را ناراحت کند؟
ما چون هیچوقت انتظاری از کسی نداشتیم قاعدتا از کسی هم چیزی به دل نداریم و قاعدتا حرف‌های شفافی هم که میزنیم باعث نگرانی کسی نمی‌شود. به نظرم اکثر این دلگیری‌هایی که از هم پیش می‌آید به خاطر همین توقعات است ما یک شرکت خصوصی هستیم و یاد گرفتیم روی پای خودمان بایستیم.
تنها پیامرسانی بودیم که رویکرد کسب‌وکاری داشتیم
***این روزها شما به عنوان یکی از دو پیامرسان منتخب انتخاب شدید با پارتی بود یا واقعی بود؟
قاعدتا اگر با پارتی بود آن اول کار هم ما را جزو لیست می‌گذاشتند یعنی داستان پیام‌رسان‌ها این گونه شروع شد که ...
***یعنی بعداً لابی کردید و بده بستان‌هایی داشتید که آمدید بین دو پیام رسان برتر؟
فکر میکنم از زمانی که ما کار را شروع کردیم و همچنان هم فکر میکنم اینگونه است که تنها پیامرسانی بودیم که رویکرد کسب و کاری داشتیم یعنی تعداد زیادی شرکای تجاری اطراف خود جمع کردیم؛ یعنی با خدماتی که به مردم ارائه دادیم تعداد زیادی شغل برای آنها ایجاد کردیم و اینها شدند بهترین ابزار حمایت از ما. ما در دور اولی که در یک سال قبل در لیست قرار نگرفتیم فقط از کسب و کارهایی که در گپ بودند خواستیم تا جایی که می‌توانند توئیت کنند، صحبت کنند و از مسئولان بخواهند این زیرساختی که در کشور شغل ایجاد کرده را حمایت کنند و در لیست قرار دهند. البته من فکر میکنم بررسی‌هایی در این دوره انجام شد که بخشی از آن بررسی فنی بود.
برای ایجاد رقابت در بازار باید نمره دریافتی هر پیامرسان اعلام شود
***سوال من هم همین بود که چطور شد شما بین این دو پیام رسان انتخاب شدید ولی بقیه نشدند؟ و البته باید به سایر پیام‌رسان‌ها هم حق دهید که بدانند نحوه این انتخاب چطور بوده است.
البته همه این را می‌دانند چون در جلسه‌ای که در مرکز ملی فضای مجازی برگزار شد موضوع این بررسی را به ما اعلام کردند که اتفاقا من در آن جلسه جزو مخالفین بررسی بودم و با محدود کردن 7 پیام رسان به دو پیام رسان مخالف بودم. استدلال دوستان در آن جلسه این بود که چون منابع کشور محدود است ما نمی‌توانیم از 7 پیامرسان حمایت کنیم. البته در ادامه باید در خصوص همین حمایت هم صحبت کنیم تا معنایش مشخص شود. در ادامه، این بررسی شروع و قرار شد این کار توسط یکی از شرکت‌هایی که زیرمجموعه معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری- که کارش بررسی شرکت‌های دانش بنیان است- انجام شود. چند بُعد امنیتی و هویتی هم بود که قرار شد خودِ مرکز ملی فضای مجازی از طرف نهادهای ذیربط آنها را بررسی کند تا این شرکت‌ها و کارکنانشان اگر قرار است در مقیاس ملی ارائه خدمات کنند مشکل خاصی نداشته باشند. دربررسی فنی‌ای که انجام شد در نهایت نتیجه عددی به کسی اعلام نشد؛ اعلام نشد که در هر کدام از بخش‌ها هر پیامرسان چه نمره‌ای گرفته است، اما در کل اعلام شد که در مجموعِ بررسی‌های فنی و شرکتی و سایر پارامترها هر کدام چه نمره‌ای گرفته‌اند. مثلاً یکی از پارامترهایی که من بعدها شنیدم این بود که هر کدام از پیام‌رسان‌ها چند نفر تیم فنی دارند.
مسئله دیگری که در آن بررسیِ حضوری انجام شد این بود که آیا پیامرسانی که می‌خواهد در حوزه ملی ارائه خدمات دهد، تیم فنی و پشتوانه فنی لازم را دارد؟ بخشی که من بعدا از دوستان شنیدم همین بود اما هیچوقت نمره‌ها اعلام نشد و فقط در نهایت جمع‌بندی آن اعلام شد. البته در موضوع عدم اعلام نمره‌ها یک نکته دیگر است که این را از دوستان مرکز ملی فضای مجازی شنیدم این است که آنها گفتند ما نمره‌ها را اعلام نکردیم چون بعضی از پیام‌رسان‌ها نمره پایینی در بعضی از قسمت‌ها داشتند و این باعث می‌شد آنها در بازار تخریب شوند و برای حفظ جایگاه آنها نمره‌ها شفاف بیان نکردند.
***البته می‌شود از طرف دیگری هم به این موضوع نگاه کرد و آن این است که وقتی آن ضعف‌ها اعلام می‌شود آن شرکت ترغیب می‌شود که برای اینکه جایگاهش را در بازار از دست ندهد رتبه خود را بالاتر بیاورد.
بله این درست است و اتفاقاً من هم با شما موافقم که این باید اعلام شود که رقابت در بازار ایجاد شود.
گپ بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون کاربر را پشتیبانی می‌کند/استدلال وزیر ارتباطات در مورد ظرفیت ۱۵ میلیونی پیامرسانهای داخلی را نمی‌دانم
***الآن تا چه میزان ظرفیت مخاطب دارید؟
ظرفیت پذیرش را در دو بخش میتوان بررسی کرد؛ یکی در حوزه معماری نرم‌افزار و دانش نرم‌افزاری آن و دیگری بحث زیرساختی سخت‌افزار. در حوزه معماری نرم‌افزار، ما قاعدتاً چند سطح برنامه‌نویسی داریم و با توجه به تجربیات شرکت ما و محصولات بزرگ بازی عصر پادشاهان، در واقع میتوان گفت جمع این تجربیات محصولی شده است که می‌تواند بین 15 تا 20 میلیون کاربر را بدون آنکه از نظر معماری به گلوگاهی برخورد کند میزبانی کند. ما سعی کردیم در همین سطح سخت‌افزار را هم آماده کنیم.
در گام بعدی که برای ارتقاء باید برداریم ابتدا باید سخت‌افزار را رشد دهیم و اگر نرم‌افزار نیاز به اصلاح و ارتقاء داشته باشد در آن مرحله مشخص می‌شود که اگر با تغییر و ارتقاء سخت‌افزار، آن گلوگاه باز نشد نیاز به ارتقاء نرم‌افزاری هم داریم. اما به صورت کلی ذات معماری‌های ابری یا کلودبیس که ما در پیامرسان استفاده می‌کنیم به گونه‌ای است که شما اگر 2 میلیون کاربر داشته باشید ایرادی در کار نمی‌بینید. یعنی اینها معمولا در مقیاس‌های بزرگ مثلاً 20 تا 30 میلیون کاربر ایرادات‌شان مشخص می‌شود و شما باید اصلاحات‌شان را شروع کنید. اگر سوابق تمام پروژه‌های بزرگ دنیا مثلاً ویکی‌پدیا را مشاهده کنید بارها از این اتفاقات افتاده است.
***شما می‌گویید پیام‌رسان‌تان 15 الی 20 میلیون ظرفیت دارد، سایر پیام‌رسان‌ها هم ادعاهایی در این حدود دارد اما وزیر محترم ارتباطات می‌گوید کل پیامرسانهای داخلی در مجموع 15 میلیون نفر ظرفیت دارند؟
چون من تا الآن با ایشان در این خصوص صحبت نکرده‌ام و استدلال‌شان را نمی‌دانم نمی‌توانم به طور دقیق پاسخ دهم. اما دو فرضیه در این خصوص در ذهنم هست.
***این اظهار نظر وزیر را تا الآن شنیده بودید؟
بله در متن‌ها و به صورت مکتوب دیده بودم. من دو فرضیه برای این اظهارنظر آقای وزیر دارم؛ فرضیه اولم این است که اگر 15 الی 20 میلیون کاربر بخواهند به طور مداوم برای بازه بسیار طولانی از پیامرسان استفاده کنند، مثل آن چیزی که در پیامرسانهای خارجی است و شما هر چقدر بخواهید عکس، فیلم یا هر چیز دیگری را بارگذاری می‌کنید، قطعاً این میزان سخت‌افزار موجود در پیامرسانهای فعلی برای استفاده مداوم چند ساله نیست و متناسب با اینکه چقدر مشتری به سمت این پیام‌رسان‌ها بیاید باید سخت‌افزار اضافه شود. شاید یک فرضیه من از صحبت‌های ایشان این است که سخت‌افزار لازم در کشور وجود ندارد برای آنکه ما برای مدت 10 سال به مشتریان سرویس دهیم.
***این ظرفیت در حال حاضر در کشور وجود دارد؟
قاعدتاً ما هر مقدار که لازم باشد سخت‌افزار می‌خریم.
***در حال حاضر برای چه میزان مخاطب سخت‌افزار دارید؟
ظرفیت کاربر دو بُعد دارد؛ تعداد کاربرِ همزمان و مقدار ذخیره‌سازی اطلاعات. اینکه ما می‌گوییم 15 الی 20 میلیون کاربر، منظورمان اتصال و سرویس‌دهی به کاربر و ارائه خدمات همزمان به آنهاست، اما قسمتی که مربوط به ذخیره‌سازی است، به عنوان مثال ما الآن 3 پتابایت استوریج آماده می‌کنیم و هر وقت بیشتر لازم شود 2 پتابایت دیگر به آن اضافه می‌کنیم، در واقع آن لحظه ذخیره‌سازی به صورت بلوک‌های بزرگ به طور مداوم به سیستم اضافه می‌شود.
فرضیه دیگر من از اظهارنظر وزیر این است که نوع بررسی که در این زمینه صورت گرفته، که البته من نمی‌دانم معیار این بررسی، که مشخص نیست توسط کدام مرکز بوده، چیست؟ چون حداقل پیامرسان ما را هیچ کس نیامده که مشاهده و بررسی کند و بقیه را هم مطلع نیستم اما یک فرضیه این است که در بنچمارکی که به آقای وزیر ارائه شده اشتباه صورت گرفته باشد. یعنی اگر مجموعه‌ای، پیامرسان داخلی را بنچمارک کرده و همانطور که گفتم پیامرسان ما را از نزدیک بنچمارک نکرده؛ و مثلاً استرس‌تست گرفته باشد و بگوید این تعداد کاربر را در پیامرسان گپ تست کردیم و شاهد افت آن بودیم یا آنکه آن پیامرسان کلاً از بین رفت، چنین تستی کسی انجام نداده است.
موضوع دیگری که می‌تواند در ذهن آقای وزیر باشد بحث زیرساخت کشور است. چون ایشان قاعدتا از موضوع زیرساخت شبکه ملی اطلاعات و اینترنت داخل کشور قطعا مطلع هستند ممکن است چیزی که ایشان می‌گویند یک منشأ آن باشد که از نظر شبکه، ما بیش از آن ظرفیت نداریم در مجموع من نمی‌دانم پایه این تهدید ایشان چیست؟ آیا بر اساس شبکه می‌گویند یا چیز دیگر؟ به نظر من بهتر است از خودشان بپرسید.
متناسب با تعداد رجوع مردم به پیام‌رسانمان ظرفیت ایجاد می‌کنیم
***یعنی شما مدعی هستید که چنین ظرفیتی دارید؟
بله، قطعاً همینطور است.
***یعنی پیش‌بینی می‌کنید بقیه پیام‌رسان‌ها هم این مقدار مخاطب را در خود جای دهند؟
بله، به عنوان مثال الآن سروش تا 13 میلیون ثبت نام هم رسید و در ادامه کار، اختلالات کوچکی داشت اما در نهایت خیلی سریع آنها را برطرف کرد و این اواخر قبل از آنکه از نظر تعداد کاربر افت سروش آغاز شود، این پیامرسان 12، 13 میلیون کاربر داشت یعنی می‌خواهم بگویم این موضوع چیز عجیبی نیست و ما درباره یک فناوری فضایی صحبت نمی‌کنیم.
***یعنی شما می‌گویید که اول باید مخاطب به شما رجوع کند تا این ظرفیت را افزایش دهید آیا تلگرام هم تا قبل از افزایش تعداد مخاطبان ظرفیت خود را افزایش نمی‌داد یا بالا نمی‌برد؟
قطعا همین طور است. اصلا در همه صنایع این گونه است این موضوع مانند آن است که یک شرکت خودروسازی تا زمانی که هزار عدد خودرویی که تولید کرده نفروشد نمی‌رود 10 هزار خودروی بعدی را تولید کند.
میزان جذب کاربر توسط پیامرسانهای ایرانی کم‌نظیر بود/ بیشتر وقت‌ها مسئولان و حتی رسانه‌ها از مردم خیلی کم‌صبرتر هستند
***خوب چرا این اتفاق نمی‌افتد که ما مخاطبان‌مان در پیامرسانهای داخلی افزایش پیدا کند؟
این دو جواب دارد؛ یک نگاه این است که اتفاقا به نظر من پشت پیامرسانهای داخلی در یک سال گذشته خیلی خوب بوده است، یعنی اگر مثلاً به کافه‌بازار مراجعه کنید در بین همه نرم‌افزارها خیلی کم مشاهده می‌کنید که مشترک‌های میلیونی داشته باشد. به طور کلی تعداد نرم‌افزارهای میلیونی در کافه بازار بسیار کم است و همچنین در گوگل پلی.
یعنی اولاً پیامرسانهای ما نرم‌افزارهایی بودند که در یک بازه زمانی کوتاه به 500 هزار، یک میلیون، 2 میلیون، 3 میلیون و سروشی که 13 میلیون مخاطب دارد، برسد.
***البته میزان نسبت این پیام‌رسان‌ها در بازارها خیلی قابل استناد نیست چون خیلی از مردم مثلاً همین افرادی که الآن در استودیو هستند ممکن است گپ را نصب کرده باشند اما آخرین باری که به آن سر زده باشند مثلاً 3 یا 4 ماه پیش باشد و این افراد فقط در شرایطی که تلگرام فیلتر شده بود برای برقراری ارتباط‌شان گپ را نصب کرده بودند.
اولا که میزان فعالیت پیام‌رسان‌ها را از میزان پیامی که در روز جابجا می‌کنند، میتوان فهمید، همچنین میزان فعالیت مردم در کانال‌ها و به خصوص الآن که اکثر کانال‌هایی که در پیامرسانهای ایرانی فعالند در تلگرام هم حضور دارند. مثلاً کانال خبر فوری هم در پیامرسان گپ است و هم در تلگرام و به غیر از باشگاه خبرنگاران جوان اکثر خبرگزاری‌ها هم در تلگرام حضور دارند و خیلی از کانال‌هایی هم که از تلگرام رفته بودند به آن برگشتند. در واقع می‌خواهم بگویم که مسئولان و حتی رسانه‌ها هم بیشتر وقت‌ها از مردم خیلی کم‌صبرتر هستند.
***مثل خود شما، آیا شما در موبایل‌تان تلگرام دارید؟
بله، من از اول داشتم چون من اولا کارم این است و باید همه رقبای خود را بشناسم.
***از تلگرام زیاد استفاده می‌کنید؟
من می‌توانم اینجا گپ و تلگرام خود را به شما نشان دهم. اتفاقا من با گپ خیلی راحت‌ترم و خیلی از کارهایمان در گپ است اما چون بسیاری از دوستان در تلگرام هستند و از قدیم به من پیام می‌دادند و همین الآن هم همچنان این ارتباط وجود دارد (باید در تلگرام هم حضور داشته باشم). خیلی‌ها به من می‌گویند گپ یا تلگرام. من اتفاقا به آن افراد پاسخ می‌دهم ما هیچوقت گپ را رقیب تلگرام نمی‌دانیم چون ما بازارمان با تلگرام فرق دارد. تلگرام یک پیامرسان خارجی است که می‌تواند در کشورمان خدمات رایگان ارائه کند اما ما یک پیامرسان بومی هستیم که می‌توانیم کسب و کار راه بینداریم. پس اصلا بازار ما با بازار تلگرام یکی نیست.
با فیلتر تلگرام با عنوان حمایت از پیامرسانهای داخلی مخالفم/ تلگرام نه به کشور ما پاسخگو است و نه مالیات می‌دهد و نه در پیگیری جرائم به ما کمک می‌کند و هم اطلاعات کشور ما را در جای دیگر ذخیره می‌کند
***پس چرا گفته شد پیام رسان داخلی جایگزین تلگرام شود؟ خب می‌توانستند این جایگزینی را حذف کنند و بگویند هم پیامرسان داخلی و هم پیام رسان خارجی هستند و مردم هر کدام را می‌خواهند انتخاب کنند.
این همان قسمت بد قضیه است که متأسفانه خیلی از چیزها با هم ادغام شد.
***یعنی شما از فیلترینگ تلگرام شاکی هستید؟
بله، اینجا دو بحث وجود دارد. اگر بگوییم برای حمایت از یک صنعتی باید رقیب خارجی آن را حذف کنیم من با آن مخالفم حالا هر صنعتی که می‌خواهد باشد. اما اگر بگوییم یک نرم‌افزاری است که در کشور ما فعالیت می‌کند، بدون آنکه به ما پاسخگو باشد و مالیات دهد، در پیگیری جرایم به ما کمک نکند و اطلاعات کشور ما را در جای دیگر ذخیره کند، اینها همه دغدغه ما هست. جای فکر دارد که آیا ما می‌توانیم به آن طرف بگوییم که با ما همکاری کن؟ اتحادیه اروپا به همه شبکه‌های اجتماعی گفته باید در تمام کشورها شعبه داشته باشید.
***اینهایی که گفتید همه ویژگی‌های تلگرام بود پس شما با تلگرام مخالفید؟
من می‌خواهم بگویم فیلترینگ تلگرام با عنوان پیامرسانهای داخلی یک اشتباه است. اتفاقاً مسئولان هم اصلا به این دلیل فیلتر نکردند. اگر یک مسئولی بگوید ما بابت حمایت پیامرسانهای داخلی تلگرام را فیلتر کردیم ،هم جفا کردیم به حقیقت و هم مطمئناً برای این حرف پاسخ داریم که چنین چیزی نیست. قطعا اتفاقاتی که رخ داد مانند مسائل تروریستی دلیل فلیترینگ بود.
***اما حمایت از پیامرسانهای داخلی جزو شعارهایی بود که برای فیلترینگ تلگرام بیان می‌شد؟
این از همان چیزهای اشتباه است. شاید ساده‌تر بود به جای آنکه به مردم بگویند سال‌ها اطلاعات از کشور خارج شده و الآن هم خارج می‌شود و مردم هم با این نگاه که من یک فرد عادی هستم و اطلاعات من به درد خارج نمی‌خورد و چون توضیح یک سری مسائل مانند دیتامانینگ یا بیگ‌دیتا برای مردم سخت است، شاید بهتر باشد به‌جای بیان این حرف‌ها به مردم بگوییم تلگرام برای حمایت از پیامرسانهای ایرانی فیلتر شد. اصلا غیر از بحث پیامرسانی داخلی در رسانه‌ها ما برای کدام یک از صنایع خود یک رقیب خارجی آن را حذف کردیم؟ اگر این کار را کردیم اشتباه بود و باعث شده رقابت از بین برود.
پاول دورف به فیلترینگ تلگرام هیچ واکنشی نشان نداد، چون مطمئن بود تلگرام فیلتر نمی‌شود و فیلتر نشد
***البته این که می‌گویید اطلاعات مردم از کشور خارج می‌شود درست نیست چون الآن هاتگرام و تلگرام طلایی در اختیار مسئولان خود ما است؟
خب نفری یک نسخه برمی‌داریم یک نسخه مسئولان خود ما برمی‌دارند و یک نسخه خود تلگرام برمی‌دارد. البته این چیزی است که نمی‌توان به صورت قطعی بیان کرد چون من سورس این پروژه‌ها را ندیدم و به نقل از برخی دوستان می‌گویم. اما به صورت کلی این که می‌بینید تلگرام هیچ عکس‌العملی نسبت به فیلترینگ نشان نداد برای من خیلی عجیب است که چرا رسانه‌های ما به این نکات ریز دقت ندارند. البته به پیامرسانهای داخلی خیلی دقت دارند. به عنوان مثال من یک عکس ساده از هوشمندسازی کارت سوخت منتشر کردم که موضوع خیلی ساده و خنده‌داری بود. در واقع می‌خواستم در یک توئیت بگویم که ما آمادگی داریم کارت سوخت مجازی را پیاده‌سازی کنیم. قاعدتاً برای چنین موضوعی من نمی‌روم پمپ بنزین عکس بگیرم. ضمن اینکه عکس‌برداری در پمپ بنزین ممنوع است و باید مجوز دریافت کنم و بعد از عکس‌برداری برچسب گپ را روی آن نصب کنم. به همین دلیل عکس یک پمپ بنزین را از اینترنت برداشتم که یک عکس عادی و بدون کپی رایت بود و روی آن یک QR کد گپ گذاشتم و توئیت کردم که به این شکل قابل پیاده‌سازی است.
بعد از این توئیت، یکی از افرادی که خود را متخصص امنیت سایبری معرفی کرده و در لندن زندگی می‌کند و ایرانی است انتقاد بسیار شدیدی کرد که پیامرسانهای داخلی اصلا توانمند نیستند. دلیلش هم این بود که به‌جای آنکه برود از یک پمپ بنزین عکس بگیرد و از عکس اورجینال استفاده کند یک عکس را از اینترنت برداشته و توئیت کرده است. من می‌خواستم به او بگویم شما اگر بخواهید درباره قله اورست توئیت کنی خودت شخصا به آنجا می‌روی و عکس می‌گیری و بر می‌گردی؟ در مورد پیامرسان تلگرام هم همین طور است. هیچکس درباره برخی مسائل آن صحبت نمی‌کند. مثلاً اینکه چرا آقای پاول دورف قبلا به هر چیزی که ایرانی‌ها در توئیتر ایشان را منشن می‌کردند جواب می‌داد؟ اگر به تایم لاین او مراجعه کنید به مسائل خیلی کوچک هم پاسخ می‌داد اما بعد از فیلترینگ تلگرام در ایران بارها ایرانیان چه ساکن ایران و چه ساکن خارج از کشور ایشان را منشن کردند اما ایشان هیچ جوابی نداد. اما در اینستاگرام خود اعلام کرد فیلم مورد علاقه ام 300 است و اینکه یک نفر ایرانیان را لَت و پار کرده برایم جذاب است. چرا دیگر برایش مهم نیست پاسخ دهد؟
*** چرا مهم نیست شما پاسخ دهید؟
حالا این یک پله دیگر هم دارد. در دوره‌ای که او در حال جذب سرمایه است برای پول مجازی و بلاک‌چین خود و این جذب سرمایه کاملا بر اساس تعداد کاربر است، اگر قاعدتا این حجم از کاربر از تلگرام گرفته می‌شد می‌دانید چقدر افت سرمایه برای این پروژه ایجاد می‌کرد؟ اصلا شاید نمی‌توانست سرمایه جذب کند. چرا اصلا برایش مهم نیست؟
***چرا؟
این را به شما رسانه‌ها می‌سپارم.
***شما قرار بود شفاف صحبت کنید.
جواب: این بر مبنای عدم شفافیت نبود. به این خاطر بود که هر چند می‌دانم اصلا علیه تلگرام نیستند که البته منظورم اصلا مجموعه شما نبود. اما 90 درصد رسانه‌های ما بشدت طرفدار تلگرام هستند. دلیلش هم این است که یک بازار خوب پر از مشتری را برای آنها جمع کرده است. در ضمن هزینه سرور، پشتیبانی و سایر مسائل را ندارد. این باعث شده خیلی از متخصصان و رسانه‌های کشور ما چشمشان را بر واقعیت خروج اطلاعات از کشور ببندند و این موضوع اصلا برایشان مهم نیست و خیلی راحت از تلگرام استفاده می‌کنند.
***هنوز نگفتید آقای دورف چرا این رفتارها را داشت؟
این یک تحلیل است.
***خب تحلیل‌تان را بیان کنید بالاخره او هم یک آدم است شبیه شما با یک شرکتی... .
دور از جان.
***بالاخره همکار محسوب می‌شوید اما یک همکار خارجی؟
به نظر من مهمترین دلیل آن، این بود که او مطمئن بود تلگرام فیلتر نمی‌شود. الآن هم نشده است وگرنه قطعا یک اقدامی انجام می‌داد.
***خیلی حرف بزرگی زدید؟
یعنی اگر مطمئن نبود، همانطور که برای فیلترینگِ تعداد کمی User در روسیه آن همه جنجال به پا کرد یا اقداماتِ حساب‌های توئیتری تلگرام در برزیل را نگاه کنید، تعجب می‌کنید که چقدر بعضی وقت‌ها برای یک ISP که تلگرام را محدود کرده است توئیت زدند و واکنش نشان دادند. اما وقتی اعلام می‌شود که قرار است بزرگترین بازارش یعنی بازار 40 میلیونی ایران از بین رود و کلی مردم توئیت می‌کنند که شما یک کاری بکنید یا جوابی دهید، او هیچ جوابی نمی‌دهد.
من بارها گفته بودم مطمئن هستم که دورف ایران بوده و تلگرام با یک توافق خیلی جدی پیش رفته است
***اجازه می‌دهید این موضوع را شفاف تحلیل کنیم؟
شفاف تحلیل شد دیگر.
***من می‌خواهم شفاف‌تر تحلیل شود به نظرتان آقای دورف داخل ایران ارتباط دارد و ممکن است از این مطلع بوده که تلگرام در ایران فیلتر نخواهد شد؟
من واقعاً نمی‌دانم این موضوع خیلی ... .
***حس کردم دارید محافظه کار می‌شوید و از جواب دادن می‌ترسید؟
نه، اتفاقا از همان ابتدا و قبل از آنکه خیلی از مسئولان بگویند که با دورف دیدار داشتند یا او به ایران آمده ، من بارها در مصاحبه‌هایی که انجام دادم با اطمینان گفتم که دورف ایران بوده و تلگرام با یک توافق خیلی جدی پیش رفته است. اوایل خیلی‌ها در ایران می‌گفتند که این حرف‌ها تهمت است اما بعد خود آقای وزیر هم اعلام کرد که دورف ایران بوده و توافقاتی هم انجام شده است. قطعا این موضوع مشخص بود و ما چون از سال 90 وارد تولید پیام رسان شدیم جریان تحرکات پیام‌رسان‌ها را می‌دیدیم. از سال 92، 93 به طرز عجیبی تمام پیامرسانهای خارجی یا فیلتر شدند یا محدود شدند. اما یک پیام رسان کوچک روسی که هیچکس آن را نمی‌شناخت یکدفعه ظاهر شد. از همه عجیب‌تر برای من پیام‌های آن دوران بود. من هنوز بعضی از آنها را یادگاری نگه داشته‌ام. در وایبر و مثلاً یاهومسنجر پیام‌هایی برای شما می‌فرستادند که تلگرام یک پیام رسان روسی است و چند دانشجو آن را برای آزادی بیان ایجاد کرده‌اند، برویم از این به بعد از آن استفاده کنیم. خیلی عجیب بود که در یک بازه زمانی کوتاه یک پروژه خارجی به سرعت ... .
متأسفانه هیچوقت قطعی‌های تلگرام برجسته نمی‌شود اما برای پیامرسانهای داخلی این اتفاق می‌افتد
***یعنی زمانی که وایبر، وی‌چت و وات‌سایپ در بورس بودند و تلگرام اپلیکیشن دلچسبی نبود و محیط زیبایی نداشت و امکانات کمی داشت و افراد خیلی کم به سراغ آن می‌رفتند و به عنوان مثال از واتساپ بیش از تلگرام استفاده می‌شد
من خودم فکر کنم سال 92 یا 93 بود که اولین بار تلگرام را دیدم و چون موضوع فعالیتمان همین بود آن را نصب کردم. به عنوان مثال من الآن 50 پیامرسان روی گوشی خود نصب دارم و هر پیامرسانی در هر کشوری می‌بینم فوری نصب و با آن کار میکنم. اتفاقا یکبار کسی به من گفت "شما که 50 پیامرسان روی گوشی خود نصب دارید نمی‌ترسید که اطلاعاتتان لو برود؟" من گفتم نه نمی‌ترسم چون یک گوشی دارم که فقط برای مسائل کاری است و هیچ اطلاعاتی روی آن ندارم و یک گوشی دیگر دارم که همه اطلاعاتم روی آن است که روی آن گوشی فقط پیامرسان گپ نصب است.
یکی از دوستان در همان سال‌ها به من گفت که تلگرام آمده و من نصب کردم. ما که در آن موقع جزئیات آن را نمی‌دانستیم و آنقدر پیامرسان بدی بود که من آن را پاک کردم. حتی روی گوشی من پشت سر هم هنگ می‌کرد که این البته چیز عجیبی نیست.
اگر الآن مراجعه کنید به توئیترِ دو سه سال قبل تلگرام، مشاهده می‌کنید که بارها تلگرام معذرتخواهی کرده و آپدیت داده است. نکته دیگری که لازم است بگویم این است شما به عنوان یک کارشناس و فرد رسانهای می‌توانید بگویید که از ابتدای همین امسال تا الآن تلگرام چند بار به طور رسمی قطع بودن سرویسش را اعلام کرده است؟
***حداقل 5، 6 بار این را اعلام کرد؟
درست است اما به نظر شما چرا این موضوع در کشور ما برجسته نمی‌شود؟ چرا هیچوقت رسانه‌ها به این موضوع نمی‌پردازند که تلگرام مثلاً 4 ساعت یا 8 ساعت قطع شد؟ اما خدا نکند که سروش مثلاً نیم ساعت قطع شود، همه جا از این موضوع پر می‌شود و اعلام می‌کنند پیامرسانهای داخلی شکست خوردند.
اگر بگوییم پیامرسانهای داخلی نمی‌توانند جایگزین تلگرام شوند، باید به خیلی چیزهای دیگر هم شک کنیم
***حالا فارغ از این مباحث به نظرتان آیا پیامرسانهای داخلی این توانایی و ظرفیت را داشتند که جایگزین تلگرام شوند؟
قطعاً، اصلا ما اگر بگوییم نمی‌توانستند باید به خیلی چیزهای دیگر هم شک کنیم.
متأسفانه خیلی وقت‌ها به طور دائم از حمایت‌های عظیمی صحبت شد که تنفر مردم را به همراه دارد
چند روز پیش وزیر ارتباطات در توئیتر اعلام کرد که ما فلان مقدار کمک کردیم به پیامرسانهای داخلی، مبلغ قابل توجهی را هم بیان کردند، با توجه به کمک‌ها و امتیازات زیادی که به پیامرسانهای داخلی شده و شما هم دریافت کردید چرا نتوانستید سیل عظیم مخاطبان تلگرام را به سمت خود جذب کنید؟
این نکته‌ای که شما گفتید برنامه ما کارش شفافیت است، می‌خواهم بگویم تمام ضربه‌ای که ما در صنعت پیامرسانهای داخلی خوردیم، به خاطر همین عدم شفافیت بود. خیلی وقت‌ها به طور دائم از حمایت‌های عظیمی صحبت شد که باعث شد در مردم تنفر ایجاد شود.
قرار بود درگاه واحد پیگیری مسائل حقوقی ایجاد شود و بانک مرکزی خدمات پرداخت به پیام‌رسان‌ها ارائه کند که این کارها هنوز انجام نشده است
***مگر از شما حمایت نشد؟ مگر پول ندادند به شما؟
آفرین؛ این حمایت بزرگ و بی‌بدیلی که انجام شد، چه بود؟ در مصوبات، یک سری مصوبات قانون‌گذاری شورای عالی فضای مجازی بود، مثلاً درگاه واحد پیگیری مسائل حقوقی ایجاد شود که نمی‌دانم ایجاد شده یا نه، اگر هم ایجاد شده کسی به ما اطلاعی نداده است. البته من آخرین بار شنیدم که گفتند 400 شعبه جرایم رایانه‌ای پیگیر این قضیه است که خب این از قبل هم وجود داشت. بعید می‌دانم منظور شورای عالی فضای مجازی این شعب باشد. اتفاقا معضل این است که تعداد این شعب زیاد است و بحث غیرکارشناسی مطرح می‌شود، مثلاً اینکه بسیاری از دستگاه‌های دیگر مانند بانک مرکزی، خدمات پرداخت به پیام‌رسان‌ها ارائه کنند، که آن هم ما در جریان نیستیم کسی این کار را انجام داده باشد.
قرار بود به پیامرسانهای داخلی تسهیلات بی‌بهره داده شود که به وام وجوه ادارهشده تبدیل شد/ این وام ۵ میلیارد تومان است و باید ظرف ۳ سال ۶ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان برگردانیم که این خیلی خیلی سنگین است
***مگر در پیامرسان بله انجام نشده است؟
نه؛ بله توسط یکی از بانک‌ها خریداری شده و خود آن بانک توسط زیرساخت خودش به این پیامرسان خدمت ارائه می‌کند. یا به طور مثال قرار بود به پیامرسانهای داخلی تسهیلات داده شود که این تسهیلات از تسهیلات بی‌بهره تبدیل شد به وام وجوه اداره شده. همانطور که مطلع هستید تمام شرکت‌های نرم‌افزاری در کشور می‌توانند به سایت وام وجوه ادارهشده مراجعه و ثبت‌نام کنند و وام بگیرند. همین الآن هم لیست همه شرکت‌هایی که وام گرفتند آنجا هست.
***یعنی شما می‌خواهید بگویید هیچ امکاناتی در اختیار شما قرار نگرفت و هیچ حمایتی از شما نشد؟
الآن خدمتتان عرض میکنم، می‌خواهم یک بار از اول تا آخر بگویم که کاملا شفاف شود. مزیت این وام برای ما این بود که فرآیند بررسی وام وجوه ادارهشده 6 یا 7 ماه طول می‌کشد. با دستور وزیر در یک بازه 2 الی 2 ماه و نیم توانستیم این وام را دریافت کنیم. دوستان آن موقع می‌گفتند اگر دستور مستقیم آقای وزیر نبود، دریافت این وام برای شما بیش از اینها طول می‌کشید. این وام 5 میلیارد تومان است و باید ظرف 3 سال 6 میلیارد و 200 میلیون تومان برگردانیم که این خیلی خیلی سنگین است؛ در واقع این یک جور حمایت سنگین است.
فقط یک رک خالی بدون سرور و تجهیزات شبیه کمد خالی دادند/ ما خودمان از چند شرکت خصوصی با پرداخت پول خدمات کولوکیشن و میزبانی دریافت می‌کنیم
مورد دیگر موضوع خدمات میزبانی بود که بعدا تبدیل شد به خدمات فقط کولوکیشن یا میزبانی فضا. یعنی فقط یک رک خالی بدون سرور و تجهیزات شبیه کمد خالی دادند که به دلیل مشکلات کیفیتی که وجود داشت اصلا از آن استفاده نکردیم. ما خودمان از چند شرکت خصوصی مانند آسیا تک، افرانت و شاتل با پرداخت پول ماهانه خدمات کولوکیشن و میزبانی دریافت می‌کنیم.
خودمان از محل وامی که دریافت کردیم سرور خریدیم/ تعدادی تجهیزات امانی از جمله چند سرور دست دوم به برخی از پیام‌رسان‌ها داده شد که نیاز به آپگرید داشت
در رابطه با سرور و تجهیزات هم خودمان از محل وامی که دریافت کردیم سرور خریدیم. یک سری سرور هم که از قبل داشتیم در همین مکانهای دیتاسنتر که گفتم، نصب کردیم. تعدادی تجهیزات امانی از جمله چند سرور دست دوم که در پروژه‌های دیگر بلااستفاده یا کمتر استفاده شده بود، به برخی از پیام‌رسان‌ها داده شد. به خود ما هم 10 سرور امانی دادند که همین را هم ما مجبور شدیم آپگرید کنیم، یعنی چون تجهیزات آن قدیمی بود، کارت شبکه آن یا ریت کنترلر آن را عوض کردیم تا قابل استفاده شود.
اپراتورها یک‌سوم شدن هزینه‌ی اینترنت پیامرسانهای داخلی را اعمال نمی‌کنند و کسی هم با آنها برخورد نمی‌کند
مورد دیگر موضوع یک سوم شدن هزینه اینترنت کاربران بود که این در روزهای اول خوب اجرا شد اما بعد دیگر اعمال نشد حتی یکی از مدیران پیام‌رسان‌ها به مرکز پشتیبانی دو تا از اپراتورها زنگ زد و صدا را هم ضبط کرد که ما آن صدا را به معاون وزیر هم دادیم، او از اپراتور پرسید من می‌خواهم از پیامرسان X استفاده کنم و اینکه گفته می‌شود تعرفه آن یک سوم حساب می‌شود، آیا درست است که او در پاسخ گفت نه آقا این حرف‌ها چیست، اصلا چنین چیزی به ما ابلاغ نشده است؛ خود شما هم می‌توانید این را آزمایش کنید و به مرکز پشتیبانی اپراتورهای مختلف زنگ بزنید که آنها خیلی راحت می‌گویند اصلاً چنین چیزی به ما ابلاغ نشده است. این هم یکی از مصوبات بود که از طرف وزارتخانه ابلاغ شد اما اپراتورها آن را اجرا نکردند و بابت آن هم جریمه‌ای نشدند، این در صورتی است که در سایر موارد اگر اپراتور تخلفی کند، در کشور ما به شدت جریمه می‌شود اما در این موضوع اصلاً کسی جریمه نشد.
موضوع حمایت از پیامرسانهای داخلی فقط یک بازی بود
***مگر اپراتورها زیر نظر وزارت ارتباط نیستند؟
بله قطعاً هستند. یک حمایت دیگر هم صورت گرفت که آن 5 گیگابایت اینترنت بین‌المللی به صورت یک گیگ-یک گیگ بود، یعنی اول یک گیگ به ما می‌دادند که استفاده کنیم و بعد یک گیگ دیگر به ما می‌دادند و همچنین 50 گیگابایت اینترنت داخلی. خود ما تا همین ماه گذشته از این خدمات استفاده نکردیم و بابت آنها به همان شرکت‌ها هزینه می‌دادیم و تازه از ماه گذشته درخواست دادیم که بخشی از آن 5 گیگ اینترنت را دریافت کنیم و استفاده کنیم که حدود 20 الی 30 روز است که به ما تحویل شده است. این کل بازی حمایت بود.
برای کوچ مردم به پیامرسانهای داخلی باید صبر کرد
***چه کاری باید انجام می‌شد که انجام نشده؟
صبر.
***یعنی چه؟
الآن دیجی‌کالا در کشور ما وجود دارد که حجم زیادی از بازار را در اختیار دارد. شما امروز یک فروشگاه اینترنتی جدید ایجاد می‌کنید حالا شما انتظار دارید با گذشت یکسال از کارتان بتوانید همه مشتریان دیجی‌کالا را بگیرید؟ قطعا اینطور نیست.
گپ در روزهای ابتدایی فیلترینگ تلگرام، روزانه ۳۰۰ هزار عضو می‌گرفت
***مگر پیامرسانهای داخلی پس از فیلترینگ تلگرام آمدند؟ خیلی از آنها از یکی دو سال قبل وارد کار شدند.
اکثر پیام‌رسان‌ها خیلی وقت است که فعالیت می‌کنند، فقط از زمان فیلتر شدن تلگرام موضوعات آنها بیشتر در کشور برجسته شد و مردم با آنها آشنا شدند. میتوان گفت فقط برای یک بازه کوتاه 10، 15 روزه عضوگیری آنها زیاد شد و بعد دوباره همه چیز به روال عادی برگشت. تقریبا اوج عضوگیری تمام پیامرسانهای داخلی تا قبل از راه‌اندازی پوسته‌های ایرانی تلگرام، یک بازه 7 الی 10 روزه بود. در آن زمان همه با سرعت عضو گرفتند. خود ما تا 300 هزار در روز هم رسیدیم و این اتفاق نشان می‌دهد که مردم بهشدت علاقمند هستند. اتفاقا یکبار یکی از دوستان گفت چه شد که پوسته‌های فارسی تلگرام یا به قول مسئولان سوپ‌آپ‌های اطمینان به جای ایجاد اطمینان همه چیز را نابود کرد؟ من پاسخ دادم اتفاقا مشکل این است که مردم اطمینان کردند. به عنوان مثال گپ روزی 300 هزار عضو می‌گرفت که این عدد در تاریخ اپلیکیشن‌ها بی‌نظیر است. در گزارش آقای ناظمی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات، مشاهده کردید برای کارت سوخت، که چیزی مانند نان شب مردم است و از دو روز دیگر مردم نمی‌توانند بنزین بزنند و خود من هم فراموش کردم ثبت نام کنم، در یک روز تعداد افرادی که توانسته بودند از طریق اپلیکیشن و خدمات الکترونیک ثبت‌نام کنند 2 هزار نفر بود اما در پیام‌رسان‌ها، گپ به تنهایی 300 هزار عضو در روز گرفت و یا سروش آمارش از ما هم خیلی بالاتر بود و این نشان از یک اقبال بسیار بالاست.
برای حمایت از پیامرسانهای داخلی هیچ هم و غمی در کشور وجود نداشت
***یعنی می‌خواهید بگویید که هاتگرام و تلگرام طلایی نگذاشتند شما کار خود را ادامه دهید؟
آنها که وسیله بودند مانند همان قضیه معروف که می‌گویند «پراید وسیله است و کار عزرائیل است» یعنی احتمالاً خدا نخواست. در مجموع می‌خواهم بگویم اصلا اینگونه نبود که مردم نخواهند و علاقمند نباشند. به محض اینکه این مهاجرت شروع شد، به قدری مهاجرت جدی و جذاب بود که برای خبرگزاری‌های خارجی هم جالب بود به عنوان مثال فرانس 24 برای این موضوع یک مطلب نوشت.
***اینکه شما می‌گویید هاتگرام و تلگرام طلایی وسیله بودند و این موضوع خواست کس دیگری بود، آن کس را شما به ما معرفی کنید چه کسی نمی‌خواست شما رشد کنید؟ تمام کشور همه همّ و غم‌شان این بود که از شما حمایت کنند پس چه کسانی بودند که نمی‌گذاشتند شما فعالیت کنید؟
البته صورت سؤال شما غلط بود. اینکه می‌گویید همه کشور همّ و غمش شما بود، نمی‌دانم منظورتان از همه چه کسانی است؟
هیچکس بخشنامه‌های حمایت از پیامرسانهای داخلی را پیگیری نکرد/ کانال کانال اطلاع‌رسانی دولت همچنان در تلگرام فعال است
***به هر حال تبلیغات زیادی برای شما شد یا دولت برای خروج همه از تلگرام بخشنامه داد.
بخشنامه را که فقط دادستانی داد و آن هم پیگیری نشد. همین الآن کانال پاد (کانال اطلاع رسانی دولت) که در تلگرام فعال است آیا دادستانی با آن برخورد می‌کند؟ یا خبرگزاری فارس و یا هزار کسب‌وکار دیگر. البته من کاری به این کارها ندارم و نمی‌گویم که با آنها برخورد کنند، اما اینکه گفته شود همه کشور تمام همّ و غمش حمایت از پیامرسانهای داخلی بود را قبول ندارم نه همّی است نه غمی.
صداوسیما یک نشست با حضور همه مسئولان ذیربط برگزار کند تا همه چیز مشخص شود
***به هر حال در آن زمان تبلیغات گسترده‌ای شد برای این موضوع، خیلی‌ها مانند همین خبرگزاری فارس که نام بردید و همچنین سایر خبرگزاری‌ها مثل باشگاه خبرنگاران جوان؛ همه بیانیه دادند و از تلگرام خارج شدند و عرصه را خالی کردند یعنی گفتند که ما به نظر حاکمیت در قوه قضاییه احترام می‌گذاریم. یا به عنوان مثال برای تبلیغات گسترده، تلویزیون همه توانش را وارد کار کرد و در بخش‌های مختلف خبر و برنامه‌ها هیچوقت تلگرام به عنوان کانال برنامه معرفی نشد.
چرا؛ بعضی از کانال‌های تلگرامی باز هم معرفی شدند.
***کدام برنامه؟
حالا خورشید. این برنامه در تمام ادوار مثل مرد همیشه اینستاگرام و تلگرام خود را معرفی می‌کند و حتی لوگو و اسم تلگرام را هم می‌گذارد. من حتی آن زمان یکبار که پای تلویزیون بودم عکس گرفتم که حالا خورشید حتی به فارسی اسم تلگرام را در کنار لوگوی آن نوشته بود. البته این یک مثال است و خیلی برنامه‌های دیگر هم بودند. لذا می‌خواهم بگویم اگر از حد نگذریم اتفاقا یکی از بزرگترین حامیان تلگرام همین رسانه ملی بود.
من همین چند روز قبل یک پیشنهاد دادم و در کانال خود هم منتشر کردم. کاش جایی مانند صداوسیما به جای گزارش‌های یک طرفه یا دو طرفه که شاید بعد از آن حرف‌های مختلفی درآید یا حتی به جای آنکه من نوعی را اینجا دعوت کند، یک بار همه دستگاه‌هایی که نامشان در سند مصوبه شورای عالی فضای مجازی هست و در روزنامه رسمی هم چاپ شده را دعوت کند، مدیران پیام‌رسان‌ها را هم دعوت کند و در پیشگاه مردم هر کسی در رابطه با بندهایی که قرار بود در این سند اجرا شود توضیح دهد.
قبل از روی کار آمدن هاتگرام و تلگرام طلایی روزانه ۷۰۰-۸۰۰ هزار نفر به پیامرسانهای داخلی می‌آمدند/ کافی بود مسئولان فقط کمتر از یک ماه صبر کنند/ شاید برخی از این مهاجرت عظیم مردم، احساس نگرانی کردند/ اقبال مردم به هاتگرام و تلگرام طلایی به این دلیل بود که آنها ایرانی بودند، لذا مردم از پیامرسانهای ایرانی هم استقبال می‌کنند/ اگر هاتگرام و تلگرام طلایی رو نمی‌آمدند حداقل ۶۰ درصد کاربران تلگرام مهاجرت می‌کردند
***شما فعالیت هاتگرام و تلگرام طلایی را دور زدن فیلترینگ می‌دانید؟
من در این زمینه خیلی استدلال‌های مختلفی شنیدم و همیشه سعی کردم روی آنها فکر کنم و نگویم چون به ضرر ما شد، بد هستند؛ اما موضوع سوپاپ اطمینان که توسط برخی مسئولان مطرح شد، به نظرم خیلی خنده‌دار بود و یک استدلالی بود که اصلاً به دلم نچسبید، درواقع اصلاً سوپاپ اطمینان نبود بلکه تَرَکی در یک سد بود که باعث شد آن سد بشکند.
بعضی دیگر از دوستان این نظر را هم داشتند که از نظر اجتماعی، جامعه پذیرش یک فشار روحی در فیلتر تلگرام را ندارد که من این را هم نمی‌توانم خیلی باور کنم، چون همانطور که گفتم اگر جامعه خیلی نسبت به این موضوع حساس و وابسته به تلگرام بود، به صورت خودکار روزی 300 هزار نفر به یک پیامرسان داخلی نمی‌آمدند. من اینطور به شما بگویم که مجموع 7 پیامرسان روزی بالغ بر 700-800هزار نفر در آنها ثبت‌نام می‌کردند؛ یعنی کافی بود مسئولان فقط کمتر از یک ماه صبر کنند. اگر این کار را می‌کردند و بعد این سوپاپ اطمینان را رو می‌کردند، تقریباً تمام کاربران عضو این پیام‌رسان‌ها شده بودند. اتفاقاً بعضی وقت‌ها انسان فکر می‌کند که شاید مهاجرت این حجم از کاربران برای برخی نگران‌کننده شد و من حس میکنم خیلی‌ها این باور را هم نداشتند که روزی 700-800هزار نفر به پیامرسانهای ایرانی کوچ کنند، به این دلیل که مگر کل کاربران اینترنت ما چقدر است؟ حدود 40 میلیون نفر هستند که ما می‌گویم در آن پیامرسان خارجی بودند که اگر قرار بود با این شیب به پیامرسان ایرانی بیایند، در یک بازه کوتاهی همه آنها منتقل می‌شدند، حالا اگر نگوییم همه آنها، حداقل 50 تا 60 درصد آنها به پیامرسانهای داخلی مهاجرت می‌کردند؛ کمااینکه همانطور که خود شما و خیلی از مسئولان گفتید، هاتگرام و تلگرام طلایی متعلق به خود جمهوری اسلامی است و اتفاقاً به دستگاه‌های امنیتی کشور مربوط می‌شوند اما با این حال مردم خیلی راحت آنها را نصب کردند.
اگر هاتگرام و تلگرام طلایی فعال نمی‌شدند، به نظر من الآن مردم به خوبی و خوشی در پیامرسانهای ایرانی با هم در ارتباط بودند/ ما اولین کشوری نیستیم که به فکر پیامرسان داخلی هستیم
مردم که به خود شک ندارند به هر حال مردم که دزد، قاتل و جانی نیستند که از فعالیت در ابزارهای داخلی واهمه داشته باشند. آنها با خانواده و دوستان خود در پیام‌رسان‌ها در ارتباط‌اند و کسب‌وکار خود را انجام می‌دهند و هیچ نگرانی ندارند؛ به همین دلیل هاتگرام را هم نصب کردند و با این قضیه کنار آمدند که یک نسخه از اطلاعات آنها اینجا ذخیره شود و یک نسخه از آن دست آقای دورف باشد. حرف من این است که اتفاقاً اگر آن دو پروژه فعال نمی‌شدند، به نظر من الآن مردم به خوبی و خوشی در پیامرسانهای ایرانی با هم در ارتباط بودند و هیچ مشکلی هم نداشتند.
یعنی همان کاری که هایک در هندوستان انجام داد، درواقع این کار، کار عجیبی نیست و ما اولین کسانی نیستیم که آن را انجام می‌دهیم، اگر شما کمی سابقه پیامرسانهای ملی در سایر کشورها را مشاهده کنید، می‌بینید که هندوستان تماماً تحت پوشش واتساپ بود، در واقع 100درصد بازار هند دست واتساپ بود اما بعد چند پیامرسان بومی فعالیت خود را آغاز کردند و الآن بخش بزرگی از بازار را در اختیار دارند اما واتساپ هم همچنان فعال است. این کار در چین، ژاپن، کره و یا خیلی دیگر از کشورها انجام شد و در حال حاضر پیامرسانهای بومی آن کشورها بازار را در اختیار دارند.
***شما الآن نقش این سوپاپ اطمینان‌ها را در عدم‌‍مهاجرت مردم به به پیامرسانهای داخلی خیلی بالا می‌دانید. برداشت من از حرف‌های شما این است که اگر این سوپاپ‌های اطمینان رو نمی‌شدند یا با تأخیر و به جای 20 روز، چند ماه بعد رو می‌شدند ....؟
آن دو 7 روزه فعال شدند.
اگر هاتگرام و تلگرام طلایی رو نمی‌آمدند، شاهد اشتغالزایی فراوان در صنعت پیامرسانی بودیم
***به هر حال اگر دیرتر فعال می‌شدند الآن وضعیت پیامرسانهای داخلی، هر چیزی غیر از وضعیت فعلی بود؟
قطعاً همینطور است! من از اول هم مخالف این موضوع بودم. چون خود وزیر هم گفته بود ما امنیت این پوسته‌های تلگرام را تأیید نمی‌کنیم و مرکز ماهر هم اعلام کرد امنیت اینها تأیید نمی‌شود، همان روزها در مصاحبه با یکی از روزنامه‌ها گفتم، استدلال من این است که اگر دولت می‌خواهد یک سوپاپ اطمینان ارائه کند و اگر قرار است مردم از تلگرام استفاده کنند، اجازه دهید از خود تلگرام استفاده کنند. چرا باید از یک واسطه‌ای استفاده کنند که اصلا معلوم نیست چقدر امنیت دارد و وزیر ارتباطات می‌گوید ما امنیت آن را تأیید نمی‌کنیم؟
بازار هر کشور سرمایه آن کشور است که ما در اختیار بیگانه قرار داده‌ایم/ در حال حاضر مانند کسی هستیم که کلید خانه خود را به کسی داده ولی خوشحال است که آن کس از او اجاره نمی‌گیرد
این خیلی موضوع عجیبی بود و از طرفی چرا اینقدر زود این اتفاق افتاد؟ اگر قرار است ما یک سوپاپ اطمینان داشته باشیم، نیاز به تست نداشت، چون یک پوسته بود که به سرور تلگرام وصل می‌شد و کار فنی نداشت. می‌توانستیم این کار را بعداً انجام دهیم، اگر 3 روز هم مردم در تلگرام به اختلال می‌خوردند، ایرادی نداشت اما اگر کشور ما می‌توانست با پیشرفت پیامرسانهای داخلی در یک صنعتی رشد کند، می‌دانید چقدر در کشور شغل ایجاد می‌شد یا چقدر برای ما استقلال ملی ایجاد می‌شد؟ اینجا بحث ارزش و فایده است؛ من همیشه گفته‌ام و الآن هم مجدداً می‌گویم که من هیچوقت با فیلتر هیچ پروژه‌ای به نفع پروژه دیگر موافق نیستم اما یک زمانی است شما می‌گویید خانه من سرمایه من است و همه کشورها هم می‌گویند بازار ما دارایی ماست و هیچوقت مفت به کسی نمی‌دهیم بلکه روی آن معامله می‌کنیم یعنی می‌گویند اگر می‌خواهی فلان مقدار از این بازار را به تو دهم، فلان مقدار از تو می‌گیرم یا فلان امتیاز یا منابع را می‌گیرم. درواقع هیچکس بازار خود را مفت به کسی نمی‌دهد و اگر دهد اشتباه کرده است؛ چون این سرمایه شما است. ما بخش زیادی از سرمایه خود را به دست کسی داده‌ایم و خوشحال هستیم از اینکه سرویس مجانی دریافت می‌کنیم و این مانند کسی است که کلید خانه خود را به کسی داده و خدا را شکر می‌کند که آن کس از او اجاره نمی‌گیرد، الآن دقیقاً در چنین وضعی هستیم.
اگر الآن تلگرام طلایی و هاتگرام تعطیل شوند، پیامرسانهای ایرانی باز هم به رکورد 500هزار نصب می‌رسند
***اگر الآن تلگرام طلایی و هاتگرام تعطیل شوند، سرعتی که در رشد و جذب مخاطب داشتید، مجدداً شروع می‌شود؟
به نظر من 60 تا 70 درصد آن اتفاق می‌افتد و بخش دیگر آن محقق نمی‌شود به این دلیل که به قول معروف بازار نسبت به اتفاقات شرطی می‌شود. درواقع وقتی یک اتفاقی رخ می‌دهد و به سرعت جلوی آن گرفته می‌شود و بعد از یک مدتی مجدداً فعال می‌شود، بازار صبر می‌کند تا ببیند دوباره آن کات اتفاق می‌افتد یا نه. قطعاً اگر این دفعه فیلترینگ یا محدودیت‌ها اعمال شوند، بازار با با یک شیب ملایم‌تری عمل می‌کند اما به نظر خودم ... .
***منظورتان فیلترشکن‌ها است؟
نه؛ منظورم همین دو پوسته تلگرام و چند مشابه دیگر آنها است. به نظر من اتفاقی که رخ می‌دهد، این است که در مجموع پیامرسانهای ایرانی ما باز هم به رکورد 500هزار نصب می‌رسند.
۱۲:۲۲ - ۱۳۹۷/۰۹/۱۲
۱۳:۳۴ - ۱۳۹۷/۰۹/۱۲
۲۲:۵۴ - ۱۳۹۷/۰۹/۱۲
۱۴:۴۶ - ۱۳۹۷/۰۹/۱۲
