سرویس جهان مشرق- پادشاه عربستان با ژست ام‌القری کشورهای منطقه را به جلسه مشورتی با موضوع کاهش تنش‌های جاری در منطقه دعوت کرده است در حالی که فرزندش ولیعهد عربستان خودش آتش‌بیار اصلی معرکه است و به آن اعتراف کرده است. حالا چرا ناگهان سعودی‌ها به فکر کاهش تنش افتاده‌اند؟

بیشتر بخوانید:

چه کسی در سنا پشت پرده جنگ‌طلبی دولت ترامپ است؟ +تصاویر

«سگ هار» سیاست خارجی ترامپ کیست؟

هفته گذشته دو نفتکش سعودی در میان نفتکش‌هایی بودند که در ساحل فجیره امارات هدف حمله قرار گرفتند. گزارش این حادثه را به شورای امنیت فرستاده‌اند اما از هم‌اکنون گفته‌اند نمی‌خواهند از ایران انتقام بگیرند! این سخنان تلویحاً متهم‌کردن ایران به دست‌داشتن در حادثه هفته گذشته است و در عین حال توجیه ورود به جنگ. اما از زاویه‌ای دیگر نیز قابل بررسی است.

ترامپ و بولتون عقب‌نشینی کردند

مقامات دولت ترامپ دائماً پس از خروج از برجام تأکید می‌کردند که همه گزینه‌ها روی میز است حتی اگر آمریکا احساس کند منافعش تهدید شده؛ جمله‌ای که به آغاز جنگ اشاره دارد و مثلاً از زبان برایان هوک مسئول میز ایران در وزارت خارجه در اواخر ۲۰۱۸ میلادی شنیده شد. اما ده روزی هست که می‌گویند نمی‌خواهند با ایران بجنگند و آغازگر جنگ نخواهند بود. ترامپ چهارشنبه ۱۵ مه در دیدار با دستیارانش گفت نمی‌خواهد تنش با ایران به جنگ تبدیل شود و فردایش نیز که از سوی خبرنگاران سؤال‌پیچ شد گفت «امیدوارم جنگ نشود».

به نظر می‌رسد این تغییر رویه پس از آن کلید خورد که سه ضربه ناگهانی بر آنها وارد شد:

۱- محمدجواد ظریف برای مصاحبه با فاکس‌نیوز و ارسال پیامی به رئیس‌جمهور آمریکا عازم آن کشور شد و با صدای رسا اعلام کرد «گروه بی» (نتانیاهو، بولتون و بن‌سلمان) می‌خواهند ترامپ را برخلاف وعده‌های انتخاباتی‌اش و علی‌رغم میل خودش وارد یک جنگِ دیگر در خاورمیانه کنند تا قربانی منافع آنها شود.

۲- پس از آن نیز دولت ایران اعلام کرد با استناد به مفاد برجام و با توجه به کاهش تعهدات طرف‌های غربی برخی تعهداتش را تعلیق خواهد کرد.

۳- سپس حمله ناشناس در ساحل فجیره معادلات امنیتی آنها را به هم ریخت.

بنابر این ابتکار عمل به دست ایران افتاد و موجب شد آنها برای دفاع از خود صراحتاً مجبور به اعلامِ این مطلب شوند که «خواهان جنگ با ایران نیستند». این را بولتون در توییتی که پیرامون حرکت ناو آبراهام لینکلن به خلیج فارس منتشر کرد، مطرح کرد. حالا نوبت عربستان است و پس از آن اسرائیل.

عربستان عقب‌نشینی کرد

سعودی‌ها که می‌بینند آمریکا می‌خواهد هزینه سیاسی و مالی جنگ را بر دوش آنها بگذارد، برای اینکه به هزینه‌تراشی علیه کشورهای عربی متهم نشوند، می‌گویند خواهان جنگ با ایران نیستند و احتمالاً برای همین جلسه مشورتی تشکیل داده‌اند که بگویند نمی‌خواهند هزینه چنین جنگی را بپردازند. اما اسرائیلی‌ها پرروتر از این حرف‌ها هستند که به زودی عقب‌نشینی کنند.

عادل الجبیر مشاور پادشاه در امور خارجی به رسانه‌ها گفته است عربستان نمی‌خواهد با ایران وارد جنگ شود اما اگر حمله‌ای از سوی ایران رخ دهد با تمام قوا پاسخ خواهد داد. او می‌گوید «ما صلح و ثبات را می‌خواهیم» اما «نمی‌توانیم بیش از این سیاست‌های خصمانه ایران علیه پادشاهی را تحمل کنیم».

عقب‌نشینی تاکتیکی یا راهبردی؟

آیا راهبرد دول متخاصم با ایران تغییر کرده است یا این صرفاً یک عقب‌نشینی موقت برای توجیه جنگ است؟ در حالت دوم، ممکن است آنها خود را خواهان صلح نشان بدهند اما همزمان از طریقی دیگر یک حمله صوری علیه نیروهای آمریکایی در عراق یا آب‌های جنوبی ایران صورت دهند و آن را به گردن ایران بیاندازند تا مجوز جنگ را بگیرند.

واشینگتن‌پست احتمال می‌دهد شکست راهبرد بولتون در ونزوئلا که اوج آن کودتای ناکام نظامی در ۳۰ آوریل بود، یکی از دلایل اقناع ترامپ به متوقف‌کردن راهبرد بولتون در قبال ایران باشد. از آنجا که دو تن از مهمترین مدافعان جنگ با ایران یعنی بولتون و مارکو روبیو سناتور جمهوری‌خواه از برنامه‌ریزان اصلی راهبرد آمریکا در قبال ونزوئلا هستند، این گمانه نیز بیراه نیست.

به هرحال دلیل آن هر چه باشد، عقب‌نشینی همزمان سعودی‌ها با ترامپ پس از داعیه‌های تکراریِ گزینه‌های روی میز نشان از هماهنگی‌های فوری میان دو کشور دارد. در این میان اسرائیلی‌ها که بازیگر اصلی پشت صحنه هستند، با ریاکاری به دنبال اهداف خود هستند.

منابع

https://www.reuters.com/article/us-saudi-oil-emirates-tanker/saudi-arabia-says-it-seeks-to-avert-war-ball-in-irans-court-idUSKCN1SP01C

https://www.bbc.com/news/world-us-canada-48307445

https://www.indy100.com/article/us-iran-tensions-trump-twitter-war-obama-john-bolton-middle-east-8916216

https://www.aa.com.tr/en/americas/military-option-on-table-against-iran-us-envoy/1325514

http://www.msnbc.com/rachel-maddow-show/trump-starts-realize-john-bolton-still-agrees-john-bolton

https://www.mashreghnews.ir/news/814828