سرویس سیاست مشرق- در میان انبوهی از گزارش‌ها و تیترهای خبری، در یک بسته کامل بانام «ویژه‌های مشرق» شمارا در جریان مسائل مهم و اثرگذار از نگاه روزنامه‌های کشور قرار می‌دهیم. در این ویژه‌نامه، نگاهی به آخرین مواضع جناح‌های سیاسی و تحولات مهم داخلی، خارجی، اوضاع اقتصادی و اجتماعی کشور انداخته می‌شود که مخاطبان بامطالعه آن به رهیافت‌های مهم، نکات و تأملات از سیر وقایع اثرگذار دست خواهند یافت، در این بخش با ما همراه باشید.
*******
روزنامه‌های امروز سه‌شنبه یکم شهریورماه در حالی چاپ و منتشر شد که سکوت واشنگتن، ادعاها و کارشکنی‌های تل اویو در مورد برجام و پلن B ایران درصورت شکست آن در صفحات نخست روزنامه‌های امروز برجسته شده است.
این روزها منابع‌غربی به صورت کاملا هدفمند به تولید اخبار پیرامون توافق می‌پردازند، هدف آن است که با افزایش گمانه‌زنی محاسبات طرفین برهم خورده و نتایج نهایی تغییر کند. روزنامه جام‌جم با تحلیل روایت‌های مختلف درباره برجام نوشته است:
واقعیت این است که این مذاکرات بیش از آن‌که مذاکرات هسته‌ای باشد، مذاکرات برای رفع تحریم‌های ظالمانه غرب است. ایران هرآنچه باید انجام بدهد، تاکنون انجام داده است. اکنون این غرب و خصوصا آمریکاست که پس از بازی‌های فرسایشی سیاسی و دیپلماسی در دولت یازدهم و دوازدهم، حالا حدود یک‌سال است که علی‌رغم کاسته‌شدن میزان اختلافات در متن توافق، در دو سه نقطه راهبردی متوقف شده است و با زیاده‌خواهی درصدد امتیازدهی‌های ناچیز و امتیاز ستاندن‌های بزرگ است.
این واقعیت واضح و روشن در سه نکته اساسی وجود دارد و به‌صراحت از سوی تیم مذاکره‌کننده برای طرف‌های مقابل تبیین شده است. اول اینکه تهران اطمینان پیدا کند که رفع تحریم‌ها به نحوی موثر و پایدار اجرا می‌شود و دوما آمریکا و غرب این موضوع را رسما و کتبا تضمین دهد و نکته سوم نیز این که موضوعات سیاسی و غیرفنی مانند پرونده PMD (ادعاهای غرب در اتهام‌زدن به ایران برای استفاده غیرصلح‌آمیز) نباید به‌عنوان اهرم فشار علیه ایران باقی بماند.
در ادامه این گزارش آمده است:
دشمن درصدد وارونه‌نمایی واقعیت‌های موجود در مذاکره کنونی است. آنچه در بیرون و پیرامون مذاکره رقم می‌خورد، روایتی است که جبهه منسجم غربی - عبری - عربی از مذاکره به کمک توان شبکه‌سازی رسانه‌ای ارائه می‌دهد. درواقع، مذاکره وین امروز در کانون جنگ روایت‌های نظام سلطه قرار گرفته است. البته برآیند اظهارات ضلع غربی میز مذاکرات وین این بود که با پایان‌یافتن گفت‌وگوها، متن نهایی آماده شده و طرفین مذاکرات باید با بیان کلمه بله یا خیر نظر خود را در مورد متن نهایی اعلام کنند.
روزنامه ابتکار به یک پرسش جالب پاسخ داده و نوشته است، اگر مذاکرات شکست بخورد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ این روزنامه به نقل از سخنگوی وزارت خارجه می‌نویسد:
ایران از خطوط قرمز خود عبور نخواهد کرد، تهراتن به دنبال توافق خوب، قوی و پایدار است. توافق خوب به این معناست که منافع اقتصادی ایران از این توافق تامین و پایدار باشد و همچنین برای ایران اثبات شود که طرف مقابل به تعهداتش عمل می‌کند و در این حوزه مسئولانه عمل خواهد کرد. ایران برای بار دوم از یک سوراخ گَزیده نخواهدشد. در واقع پلن B ایران استمرار سیاست خارجی موجود بدون توجه به روند مذاکرات رفع تحریم‌ها بوده و خواهد بود.
روزنامه هم‌میهن نیز به پیش‌بینی حصول توافق یا شکست آن پرداخته و نوشته است:
واقعیت آن است که به دلیل وجود برخی ناپایداری‌های سیاسی در طرفین نمی‌توان نظر قاطعی دراره سرنوشت برجام داد؛ اما امیدواری‌ها نسبت به یک ماه قبل افزایش یافته است. این روزنامه نوشته است که جوزپ بورل بورل پاسخ ایران به پیش‌نویس جدید را معقول خوانده و همین مورد امید به توافق را بلا می‌برد.
روزنامه آرمان‌ملی نیز در سرمقاله خود با عنوان «اراده ایران و آمریکا، توافق است» نوشت:
آنچه از شرایط و فضای حول محور برجام می‌توان برداشت کرد اینکه اراده سیاسی ایران و آمریکا برای رسیدن به توافق است. این مهم‌ترین نکته‌ای است که باید در نظر گرفت و تحولات پیرامون برجام نشان می‌دهد که اراده وجود دارد و از طریق تبادل نظر در خصوص متنی که اروپا ارائه کرده خود را نشان داده و طرفین نظرات خود را به یکدیگر منعکس کردند؛ لذا همین که مذاکرات ادامه دارد و آقای جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از احتمال از سرگیری مذاکرات در این هفته خبر داده نشانه مثبتی است که نشان می‌دهد ما به توافق نهایی نزدیک هستیم.
این روزنامه با تعیین ضرب الاجل برای توافق نوشت:
قبل از اجلاس شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید مساله ایران و آژانس در مورد مسائل پادمانی و آن مساله ابعاد احتمالی فعالیت هسته‌ای غیر صلح‌آمیز ایران که در سه مکان از سوی آژانس شناسایی شده حل و فصل شود؛ لذا به نظر می‌رسد که بیش‌ترین وقت طرفین روی این نقطه متمرکز است که چگونه این مساله با آژانس حل و فصل شود که بتواند متن پیبشنهادی آژانس را نهایی کند. البته مسائل ایران آژانس به این زودی حل نمی‌شود و باید راه‌حلی که اختلاف ایران و آژانس طی آن حل شود در این مذاکرات مطرح باشد. احتمالا ایران مکانیسمی را پیشنهاد کند که اعتماد آژانس را جلب کند که آژانس بعد از این می‌تواند کنترل موثری روی فعالیت‌های هسته‌ای ایران داشته باشد. اگر ایران با آژانس بر روی این مدل راستی آزمایی به توافق برسد باقی مانده مسائل پادمانی نیز داخل این مکانیزم قابل حل و فصل خواهد بود.
در شرایطی که روزنامه اصلاح‌طلب آرمان از ایجاد مکانیسیم برای مسائل پادمانی سخن گفته؛ روزنامه وطن امروز از کارشکنی مدیر کل آژانس خبر داده و نوشته است:
مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیروز در مصاحبه‌ای با شبکه خبری «سی‌ان‌ان» بار دیگر ادعاهای اثبات‌نشده درباره تحقیقات از برخی اماکن در ایران را تکرار کرد. رافائل گروسی در این مصاحبه خطاب به ایران گفت: به ما اطلاعات و پاسخ‌های ضروری و دسترسی به افراد و اماکن را بدهید تا بتوانیم درباره چیزهای خیلی زیادی که هنوز به توضیحات نیاز دارند، شفاف‌سازی کنیم! رابرت مالی، رئیس تیم مذاکره‌کننده آمریکایی هفته گذشته گفته بود: در صورتی که آژانس پایان اختلافات خود با ایران را اعلام کند، واشنگتن موافقت خود را با بستن پرونده تضمین‌ها درباره ایران اعلام خواهد کرد.
دنیای فردا دنیای گفتمان‌هاست یا موشک‌ها؟
روزنامه سازندگی ارگان خبری حزب کارگزاران در سرمقاله خود به قلم حسین مرعشی درخواست «خلع سلاح کشور در برابر دشمن» را مطرح کرده و نوشته است:
بیش از چهار دهه است که رقابت‌های امنیتی و تسلیحاتی، تبدیل به رقابت اقتصادی شده است. اگر ۵۰ سال قبل کلاهک هسته‌ای علامت داشتن قدرت بود، امروز اقتصاد ملاک قدرت جهانی است. امروز تعداد کلاهک موشکی نمی‌تواند تعیین کننده قدرت باشد، اگر قرار بود کسی با قدرت نظامی آقای منطقه شود صدام از همه شایسته‌تر بود!
مرعشی با تکرار تز هاشمی در بستن درب شهرهای موشکی نوشته است: تجربه نشان داده است که در بلند مدت سلاح نمی‌تواند نقش تعیین کننده در تدوین قدرت کشورها داشته باشد. افزایش قدرت نظامی ایران باعث می‌شود تا کشورهای منطقه نیز به سوی مسابقه تسلیحاتی حرکت کنند.
این یادداشت عجیب از سوی دبیرکل حزب کارگزاران در حالی به نگارش درآمده است که مرعشی به خود زحمت نداده تا حداقل آمار خرید تسلیحاتی در منطقه را یک‌بار با خود مرور کند. تا تفاوت بلندپروازی و بازدارندگی را متوجه شود.
درحالی‌که عربستان سعودی تنها در طول یک سال گذشته بیش از ۶۳ میلیارد دلار صرف خرید تسلیحات کرده است، دبیرکل یک حزب اصلاح‌طلب در تهران؛ جمهوری اسلامی ایران را متهم به میلیتاریزه کردن منطقه کرده است.
سخنان مرعشی حرف تازه‌ای نبوده و تکرار همان جمله معروف «دنیای فردا، دنیای گفتمان‌هاست، نه موشک‌ها...» در سال ۹۵ از سوی هاشمی‌رفسنجانی است. در آن زمان برخی عناصر نفوذی در دولت سعی داشتند با تحمیل برجام ۲ و ۳ کشور را خلع سلاح کرده تا به تعبیر خودشان ایران را جهانی سازی یا نرمال سازی کنند.
البته چند روز پس از توئیت هاشمی و در یازدهم فروردین همان سال، رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از مداحان اهل‌بیت گفتند: اینکه بعضی‌ها بیایند بگویند «فردای دنیا، فردای مذاکره است، فردای موشک نیست»، این حرف اگر از روی ناآگاهی گفته شده باشد، خب ناآگاهی است، اگر از روی آگاهی گفته شده باشد، خیانت است. چطور ممکن است؟ اگر چنانچه نظام جمهوری اسلامی دنبال علم برود، دنبال فنّاوری برود، دنبال مذاکره‌ی سیاسی برود، دنبال کارهای گوناگون تجاری و اقتصادی برود -که همه‌ی این‌ها لازم است- امّا قدرت دفاعی نداشته باشد، توانایی دفاع کردن نداشته باشد، هر بی‌سَروپایی وهر دولت فزرتی کذائی‌ای او را تهدید می‌کند که اگر فلان کار را نکردید، ما موشک می‌زنیم؛ خب اگر شما امکان دفاع نداشته باشید، مجبورید عقب‌نشینی کنید.