به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، نیروی دریایی سپاه به عنوان یگان عمل کننده اصلی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز، به صورت سنتی و از زمان تشکیل بر ترکیبی از قایق های کوچک تندرو، پرنده های بدون سرنشین و پرتابگرهای موشکی ساحلی به عنوان ارکان اصلی توان رزمی خود حساب کرده بود و در طول سالهای قبل، این نیرو در مسیر افزایش و تقویت این واحدها، اقدامات بزرگ و بعضا کم نظیری را خلق کرده که مایه شگفتی دوستان و دشمنان نظام اسلامی شده است. اما پس از رسیدن به یک سطح بالا و بازدارنده در مصادیق مذکور بویژه پس از جهش تجهیزاتی در سال گذشته با تحویل صدها شناور سطحی و پهپاد، به نظر میرسد که بایستی سال ۱۴۰۰ شمسی را سال آغاز تحول در این دکترین به صورت عملی بدانیم.

بیشتر بخوانید:

ابتکار مهم سپاه برای صیانت از منافع ایران در آبهای بین‌المللی/ امکان اجرای حملات فوجی پهپادی در اقیانوس فراهم شد +عکس

حرکت غافلگیرانه سپاه مقابل نیروهای فرامنطقه‌ای در صفحه شطرنج خلیج‌فارس/ نسل جدید «شناورهای موشک‌انداز کاتاماران» عملیاتی شد +عکس

رونمایی رسمی سپاه از زیردریایی بدون سرنشین رزمی/ تحقق وعده مهم سرلشکر سلامی ظرف کمتر از ۸ ماه +عکس

اولین گام، وارد شدن سپاه به بحث توان زیرسطحی بود که حداقل در حوزه اعلامی توسط مسئولین حرفی جدید نیست و نقریبا در اوایل دهه ۹۰، چندین بار توسط سردار فدوی فرمانده وقت نیروی دریایی سپاه به عزم این نیرو برای ورود جدی و حرفه ای به بحث زیرسطحی ها اشاره شده بود اما از سال گذشته و همچنین در روزهای نخستین سال جدید، اولین صحبت ها و نشانه های عملی در این زمینه مشاهده شده است.

در خرداد ماه سال ۱۳۹۹ برای اولین بار در جریان یکی از مراسم های تحویل دهی بخشی از تجهیزات جدید به نیروی دریایی سپاه بود که تصاویری از آنچه به نظر یک زیرسطحی بدون سرنشین سپاه است، نمایان شد. بر اساس تصاویر با یک شناور بدون سرنشین رو به رو بودیم که فعلا در مرحله آزمایش های دریایی قرار داشته و دو کاربر بر روی آن حضور دارند تا بحث هدایت و کنترل سامانه ها را در اختیار داشته باشند. تصاویر این شناور در حقیقت اولین بحث جدی و عملی در این بخش بوده است.

زیر سطحی بدون سرنشین مورد آزمایش توسط نیروی دریایی سپاه در سال ۱۳۹۹

اما در ادامه این روند، در ابتدای سال جاری نیز صحبت های مهمی در خصوص برنامه زیرسطحی های سپاه توسط امیر رستگاری رییس سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع منتشر شد. این مقام مهم در وزارت دفاع کشورمان در این خصوص گفته است: "قرار است از سال ۱۴۰۰ پروژه ساخت زیردریایی‌های سبک و نیمه سنگین را برای نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آغاز کنیم و این نیرو در چند سال آینده، دارای زیردریایی خواهد شد. "

با توجه به ساخته های شناخته شده وزارت دفاع در حوزه زیر سطحی ها می توان گفت سفارش جدید نیروی دریایی سپاه احتمالا از نوع سبک بوده و این نیرو در کنار بحث زیرسطحی های بدون سرنشین، مسئله دسترسی به زیرسطحی های سرنشین دار را نیز در دستور کار قرار داده است. با وارد شدن ترکیبی از زیرسطحی های سرنشین دار و بدون سرنشین به سازمان رزم سپاه در سالهای آینده عملا بار کاری حوزه زیرسطحی ها در منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز نیز از دوش ارتش برداشته شده و سپاه به صورت کامل ماموریت زیر آبی این منطقه را نیز بر عهده خواهد گرفت.

زیردریایی غدیر در اختیار نیروی دریایی ارتش

اضافه شدن زیرسطحی ها به توان دریایی سپاه در منطقه خلیج فارس، یک چالش و ترس بزرگ برای رقبای ایران در این منطقه خصوصا نیروی دریایی آمریکا به حساب می آید. منطقه خلیج فارس به دلیل جغرافیای خاص زیر آبی خود مسئله جنگ ضد زیردریایی را به یک چالش بزرگ در آن بدل کرده و اصولا مهاجمین و دارندگان زیردریایی البته از نوع خاص آن، دست برتر را در این منطقه به هر مدافعی دارند. به نظر می رسد مسئله مجهز شدن سپاه به این شناورها و تایید رسمی سفارش این نیرو به وزارت دفاع برای زیردریایی نشان از یک تغییر تفکر مهم در حوزه رده بالای سپاه و نیروهای مسلح در بحث تامین امنیت در منطقه خلیج فارس است.

سپاه به دنبال یک تغییر بزرگ در اندازه شناورها

از سوی دیگر، نیروی دریایی سپاه به صورت سنتی در حوزه شناوری به قایق های تندروی خود از زمان دفاع مقدس تا به امروز شناخته شده است؛ مجموعه ای از شناورهای کوچک و سریع که بسته به نوع ماموریت به مین، اژدر، موشک یا راکت انداز مجهز شده و پوشش مرزهای دریایی کشور را در مناطقی مثل خلیج فارس تامین می کند، اما در سالهای اخیر یک تغییر مهم در حوزه طراحی شناورهای تندرو در سپاه رخ داده و آن هم بحث رفتن به سمت طراحی شناورهایی کاتاماران بوده است.

شناورهای کاتاماران از دو بدنه جدا از هم تشکیل شده که توسط یک بدنه میانی به یکدیگر متصل می‌شوند. بر خلاف شناورهای تک بدنه که برای ایجاد تعادل خود از مخازن بالاست استفاده می‌کنند، در شناورهای کاتاماران به منظور پایدارسازی بدنه در آب از فاصله عرضی میان دو بدنه استفاده می‌شود و هرچه این عرض بیشتر باشد، پایداری بیشتر خواهد بود. یکی دیگر از مزایای مهم این نوع طراحی ایجاد قابلیت حرکت در آب های بسیار کم عمق، شاید چیزی در حدود دو متر یا کمتر است.

تحویل شناورهای موشک انداز کاتاماران به نیروی دریایی سپاه در سال ۱۳۹۹

این قابلیت شناور جدید، یگانهای دریایی سپاه را قادر می سازد تا در مناطق بسیار نزدیک به ساحل نیز با سرعت بالا حرکت کرده و تقریبا از هر نقطه ای به شلیک اقدام کنند. وجود عوارض و جزایر طبیعی و مصنوعی فراوان در خلیج فارس و تنگه هرمز یک نوع پوشش طبیعی محسوب می شود که شناورهای تندرو می توانند در پناه آنها اقدام به مانور و انجام شلیک غافلگیر کننده به سمت دشمن کنند.

در کشورمان، شناور شهید ناظری که قبلا توسط نیروی دریایی سپاه ساخته شده از نوع کاتاماران است که ۵۵ متر طول، ۱۴ متر عرض، ۱.۵ متر آبخور، ۲۴۰ تن وزن و سرعتی معادل ۲۷ گره دریایی دارد. شناور شهید ناظری همچنین از بدنه آلومینیومی سبک برخوردار است و قادر به تحمل موج‌هایی تا ارتفاع ۶ متر است.

شناور شهید ناظری نیروی دریایی سپاه

اما دو تصویر ماهواره ای جدید از تاسیسات صنایع دریایی در جنوب، نشان دهنده توسعه نسل جدید و بزرگ تر شناورهای کاتاماران برای نیروی دریایی سپاه است که احتمالا تبدیل به بزرگترین شناورهای این نیرو تا این زمان، بعد از شناور شهید رودکی خواهند شد.

تصویر ماهواره ای از شناور جدید در حال ساخت در بندر عباس

بر اساس این تصویر، با یک شناور ۶۵ متری رو به رو هستیم که محل قرارگیری موشک ها و یک پد فرود بالگرد در عقب آن مشخص است. در سال ۱۳۹۹ دریادار تنگسیری در چند مورد به تولید نسل جدید شناورهای رزمی برای نیروی دریایی سپاه اشاره کرده بود. یکی از این شناورها حاج قاسم سلیمانی نام دارد و طولی در حدود ۶۵ متر داشته و توانایی حمل موشک های ضد کشتی و ضد هوایی و همچنین پذیرش بالگرد را نیز دارد. همچنین تصویر ماهواره ای بدست آمده از تاسیسات کشتی سازی در بندرعباس شناوری را نشان می دهد که تقریبا نزدیک به توصیف های فرمانده نیروی دریایی سپاه از شناور جدید این نیرو است و احتمالا در سال ۱۴۰۰ به صورت رسمی رونمایی شود. شناور موشک انداز شهید سلیمانی بنا به گفته فرمانده ندسا می تواند به سرعتی در حدود ۸۳ کیلومتر در ساعت برسد و در ساخت آن علاوه بر وزارت دفاع، شرکت های دانش بنیان نیز نقش مهمی داشتند.

نکته دیگر تصویر مربوط به تاسیسات دریایی کشور در بوشهر است که در آن نیز بخشی از یک شناور، تقریبا نمونه ای از همان شناور مشاهده شده در بندرعباس دیده می شود. احتمالا یکی از این دو شناور با نام سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی و دیگری با نام شهید ابومهدی المهندس به نیروی دریایی سپاه تحویل می شود. در حال حاضر مشخص نیست هر کدام از این شناور با چه اسمی و در چه زمانی دقیقا تحویل خواهد شد.

تصویر ماهواره ای از شناور جدید در حال ساخت در بوشهر

در حال حاضر در خصوص گزینه های تسلیحاتی این شناورها نمی توان به صورت دقیق صحبت کرد ولی بسته به نوع طراحی و قرارگیری پرتابگرها می توان داشتن حداقل ۴ تا ۸ تیر موشک کروز ضد کشتی را برای این ناو در نظر گرفت. در بحث ضد هوایی شناورهایی در این کلاس معمولا از موشک های دوش پرتاب توسط خدمه بهره می برند و البته امکان نصب حداقل یک سیستم دفاع نزدیک مثل سری کمند در بخش جلویی شناور نیز وجود دارد.

یک چنین کلاس از شناوری با این ابعاد و قدرت حمل موشک در این حجم می تواند یک تحول مهم در نیروی دریایی سپاه را نشان بدهد چراکه ترکیبی از شناورهای زیر سطحی، فعال کردن شناور شهید رودکی در سال قبل و عملیاتی کردن شناورهای سنگین‌تر در حدود ۲۵۰ الی ۳۰۰ تن برای نیرویی که پیش از این عمدتا در حد قایق های تندرو فعال بوده نشان از اقدامات و برنامه هایی بزرگ است. نکته قابل توجه دیگر این در سال گذشته نیروی دریایی سپاه به نوعی رکوردار دریافت بیشترین حجم از تجهیزات جدید را از صنایع دفاعی کشور داشت و حجم زیادی از پرتابگرهای موشکی ساحلی، پرنده‌های بدون سرنشین شناسایی و رزمی در کنار شناورهای تندرو به این نیرو تحویل شده و به نظر میرسد در سال جدید شاهد تحویل شناور سپهبد شهید سلیمانی به نیروی دریایی سپاه باشیم.

توسعه و تبدیل یک شناور تجاری به شناور چند منظوره شهید رودکی با توان حمل موشک‌های ضد کشتی، سامانه دفاعی هوایی و توان پذیر بالگرد، پهپاد و نیروی ویژه در کنار بحث نسل جدید شناورهای کاتاماران و بحث زیرسطحی ها از یک سو و افزایش تحویل تجهیزات مختلف مخصوص نبردهای نامتقارن به سپاه مثل قایق‌های تندرو و پرتابگرهای ساحلی از طرف دیگر نشان می‌دهد که تقویت نیروی دریایی سپاه در سال‌های اخیر بدل به یک اولویت مهم برای نیروهای مسلح کشور شده است و باید منتظر حضور فعال این نیرو در آبهای بین المللی و آزاد نیز باشیم.