به گزارش مشرق، جنگ قره باغ تمام شده است و دیگر شاهد جنگ در این منطقه نخواهیم بود. تنها طرحی که در این منطقه وجود دارد صرفاً طرح احیای قره باغ است. برای احیای مناطق آزاد شده جمهوری آذربایجان ۲.۲ میلیارد منات (واحد پول آذربایجان) بودجه اختصاص داده شده است و پر واضح است که این مبلغ در جریان عملیات بازسازی افزایش نیز خواهد یافت. علاوه بر این در ۴ ژانویه ۲۰۲۱ رئیس جمهور آذربایجان دستور ایجاد «صندوق احیای قره باغ» را داده است.
باکو می‌تواند با تلاش‌های مشترک کشورهای دوست، برنامه‌های بازسازی را باسرعت و به طور مؤثر پیش ببرد. ایران یکی از کشورهای دوست می‌باشد که آماده مشارکت در بازسازی این مناطق است. مقامات آذربایجانی، مقامات کشورهای دوست از جمله ایران را برای مشارکت در بازسازی مناطق آزاد شده دعوت کرده اند. ایران به عنوان همسایه آذربایجان می‌تواند به بازسازی مناطق آزاد شده کمک شایانی بکند زیرا این مناطق از نظر جغرافیایی در نزدیکی ایران و هم مرز با ایران هستند و ضمناً مواد و مصالح اولیه و نیروی کار ایران ارزان‌تر از دیگر کشورها است.
متأسفانه در سال‌های گذشته ایران و آذربایجان بخاطر وجود درگیری‌ها در منطقه قره داغ نتوانستند از فرصت‌ها و پتانسیل‌های موجود در مرز ۱۳۲ کیلومتری خود برای توسعه همکاری‌ها استفاده کنند اما اکنون زمان آن رسیده است که تهران و باکو از فرصت‌ها و پتانسیل‌های موجود بهره برده و تعاملات خود را تقویت کنند.
البته قبل از آغاز بازسازی‌ها، پاک سازی این مناطق از مین‌های کار گذاشته شده ضروری است که وزارت دفاع ایران و شرکت‌های تابعه آن آمادگی خود برای مشارکت در روند پاکسازی منطقه از مین‌ها را اعلام داشته اند. سید عباس موسوی سفیر جمهوری اسلامی ایران در باکو هم در همین راستا گفته است ایران بر اساس وظیفه انسانی آماده است بخش‌هایی از این مین روبی ها را بطور مجانی انجام دهد و بخش‌هایی را هم بر اساس قراردادهای منعقده انجام دهد. به گفته «غضنفر احمد اف» مدیر آژانس ملی اقدام مین آذربایجان پاکسازی این مناطق از مین حدود ۱۳ سال طول خواهد کشید.
آزاد سازی مناطق مرزی با ایران موجب شد تا آذربایجان کنترل پتانسیل‌های انرژی رود ارس را در اختیار گیرد بطوریکه الان کاملاً بر پل خدا آفرین کنترل دارد. در دسامبر گذشته ایران و جمهوری آذربایجان به توافق نهایی درباره ساختن دو نیروگاه آبی دست یافتند. به گفته اردکانیان وزیر انرژی ایران پتانسیل تولید برق در این ایستگاه‌ها ۲۸۰ مگاوات در ساعت است. مجموعه آبی خدا آفرین سالانه ۱.۶ میلیارد متر مکعب آب را تنظیم می‌کند و برای ۱۲۰ هکتار زمین آب فراهم می‌کند. گفتنی است توافق بین ایران و آذربایجان در این خصوص در سال ۲۰۱۶ به امضا رسیده بود زمانی که این مناطق تحت اشغال ارمنستان بودند.
بعد از پایان جنگ دوم قره باغ روابط ایران و آذربایجان وارد مرحله جدیدی شده است، مرحله‌ای که باید روابط تجاری و اقتصادی تهران و باکو تعمیق شود. ایران و آذربایجان فرصت‌های مناسبی برای گسترش ترانزیت و حمل و نقل کالا و حتی توسعه همکاری‌ها در همه زمینه‌ها از جمله فرهنگی، سیاسی و نظامی دارند.
همچنین در ماه‌های اخیر پل رودخانه آستارا بین دو کشور به بهترین شکل در حال بهره برداری است و موجب افزایش صادرات و ترانزیت کالا بین دو کشور شده است بطوریکه در حال حاضر روزانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ کامیون از طریق این پل مشغول جابه جایی کالا هستند. افزایش این تعاملات موجب شده است که تهران و باکو مصمم به ساخت پل دوم در این منطقه شوند تا قابلیت‌های ترانزیتی و حمل و نقلی خود را گسترش دهند. این پل نقش مهمی در کرویدور شمال-جنوب ایفا خواهد کرد. جمهوری آذربایجان نقش مهمی در ترانزیت بین المللی کالا به ویژه در کریدور شمال-جنوب دارد.
در دوره پسا جنگ، ایران و جمهوری آذربایجان باید با گفتگو و اجرایی کردن چندین پروژه موجبات نزدیکی بیشتر دو ملت را فراهم کنند و مشارکت ایران در بازسازی قره باغ فرصتی مناسب برای تقویت همکاری‌های دو جانبه است.
*«سیمور ممد اف» تحلیلگر مسائل بین الملل
