به گزارش مشرق، مرکز پژوهش ها در بخشی از این گزارش آمده است: معضل آلودگی هوا سالهاست کلانشهرهای کشور را درگیر کرده است. این معضل به قدری توسعه یافته که می توان گفت به بزرگترین آسیب شهرنشینی در شهرهای بزرگ کشور بدل شده است. مسئله آلودگی هوا خسارات فراوانی را از منظر اقتصادی، سلامتی و روانی بر شهروندان و همچنین بر اکوسیستم شهری برجای می گذارد. براساس برآوردهای بانک جهانی خسارت آلودگی هوا فقط در شهر تهران برابر ۶ / ۲ میلیارد دلار در سال است. مطابق آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز مرگ ۱۲۰۰۰ نفر در سال مستقیماً به آلودگی هوا مربوط می شود.
در بخش دیگری از این گزارش آمده که با توجه به این وضعیت وخیم، مقابله با آلودگی هوا باید یکی از اولویتهای کلان در مدیریت کشور باشد. کلید مقابله با آلودگی هوا اجرای قانون هوای پاک است که آخرین و جامعترین قانون مشتمل بر راهکارهای کاهش آلودگی هواست.
در بخش دیگری از این گزارش آمده که براساس اکثر گزارشهای منتشره از نهادهای نظارتی این قانون از زمان تصویب در سال ۱۳۹۶ اجرای نامطلوبی داشته است. مهمترین علت عدم اجرای مفاد این قانون از جانب مجریان آن تخصیص نیافتن منابع مالی عنوان شده است. بنابراین برای پیشبرد احکام مندرج در قانون هوای پاک نیاز به تخصیص اعتبارات لازم و متناسب با راهکارهای تعیین شده در این قانون است. طبیعتاً این اعتبارات می بایست در لوایح بودجه پیش بینی و تعیین شوند. با بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ مشخص شد کل اعتبار تخصیص یافته برای اجرای قانون هوای پاک فقط ۳۲۰ میلیارد تومان است. همچنین مجموع اعتبارات لحاظ شده در این لایحه که به نوعی در کاهش آلودگی هوا مؤثرند حدود ۲۰۰۰ میلیارد تومان برآورد می شود. ارقام تعیین شده برای اجرای قانون هوای پاک و کاهش آلودگی هوا در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ در مقایسه با میزان اعتبار لازم واقعی برای این امور بسیار کمتر است.
در بخش دیگری از این گزارش آمده که اجرای راهکارهایی ازجمله نوسازی و توسعه ناوگان حمل ونقل عمومی، توسعه قطار شهری، اجرای طرحهای ترافیکی، کنترل و ارتقای معاینه فنی، توسعه حمل و نقل پاک، اصلاح سوخت صنایع و نیروگاهها، جابه جایی صنایع آلاینده از اطراف شهرها، نصب تجهیزات فیلتراسیون آلاینده ها در صنایع و نیروگاهها، اجرای طرح کهاب، برقی سازی موتورسیکلت ها و ... ارقام بسیار بزرگتری نسبت به ۲۰۰۰ میلیارد تومان را می طلبد.
در این گزارش پیشنهاد شد که با توجه به اولویت و جایگاه معضل آلودگی هوا در کشور، برای کاهش آلودگی هوا یک فصل متمرکزی ذیل امور محیط زیست در لایحه بودجه تعیین و راهکارهای کاهش آلودگی هوا به صورت برنامه ذیل این فصل تعیین شود. ۱۱ عنوان برنامه مبتنی بر راهکارهای کاهش آلودگی هوا در این گزارش پیشنهاد شد و اعتبارات مورد نیاز برای اجرای هر برنامه براساس اولویت هریک از آنها و سهم دولت از هزینه های اجرا، در یک بازه زمانی ۵ تا ۸ ساله برآورد و پیش بینی شود. در بخش بعدی گزارش تلاش شد برآوردی از هزینه اجرای طرحهای کاهش آلودگی هوا و اعتبار مورد نیاز برای حل مسئله آلودگی هوا محاسبه شود. البته برآوردهای مختلفی از ارقام مورد نیاز برای اجرای راهکارهای کاهش آلودگی هوا صورت می گیرد که به روشهای انتخابی برای اجرای این راهکارها وابسته است.
این گزارش برای برآورد رقم واقعی مورد نیاز در اجرای راهکارهای کاهش آلودگی هوا در کلانشهرهای کشور از پیشنهادهای کنسرسیوم پژوهشی دانشگاههای برتر کشور استفاده کرده است که مجری پروژه سیاهه انتشار آلاینده های هوا در این شهرها هستند. پس از بررسی پیشنهادهای این کنسرسیوم و بازنگری آن با اعمال ضرایب مناسب، برنامه پنج ساله ای برای حل مسئله آلودگی هوا ارائه شد. براساس این برآورد برای حل مسئله آلودگی هوا اعتباری در حدود ۲۰۶ هزار میلیارد تومان مورد نیاز است. البته ارقام برآورد شده طبیعتاً براساس نرخ تورم و سایر شاخصهای اقتصادی ممکن است دستخوش تغییر شوند. با اجرای این برنامه ها در صورت تخصیص اعتبار لازم، می توان انتظار داشت که پس از پنج سال تا میزان زیادی به بحران آلودگی هوا در کشور پایان داد.
