سرویس دفاع و امنیت مشرق _ حمله ارتش روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ میلادی و ارسال حجم انبوهی از تجهیزات مدرن غربی توسط کشورهای عضو ناتو برای کی‌یف، موجب شد تا نخستین بار پس از فروپاشی شوروی، جهان نظاره گر تقابل برترین تسلیحات ساخته شده توسط شرق و غرب در یک میدان نبرد با شرایط برابر باشد؛ علی رغم برتری فاحش تجهیزاتی روسیه در ابتدای جنگ، با گذشت زمان کشورهای غربی به رهبری ناتو دست به تجهیز ارتش اوکراین با تسلیحات مدرن خود کردند تا امروز تقریبا دو کشور در شرایطی نسبتا برابر به نبرد با یکدیگر در جنوب و شرق اوکراین بپردازند.

در سلسله گزارشات زیر قصد داریم به معرفی مهمترین تجهیزات به کار رفته توسط روسیه و اوکراین در جنگ اخیر و جزئیات عملکرد آنها بپردازیم.

خاک اوکراین؛ جهنم واقعی برای رسته زرهی

ارتش های برجای مانده از اتحاد جماهیر شوروی و بلوک شرق اتکای زیادی به رزم زمینی و تعیین طرف پیروز روی زمین دارند؛ قوای زمینی نیز اگرچه از واحدهای مختلفی تشکیل می شود اما این یگان های زرهی و مکانیزه هستند که ستون فقرات قوای تهاجمی ارتش های شرقی را تشکیل می دهند؛ هر دو کشور روسیه و اوکراین جمهوری های به جا مانده از شوروی سابق با ارتش هایی بودند که هسته اصلی آنها همان تجهیزات نظامی ساخت شوروی و با فلسفه نظامی بلوک شرق محسوب می شدند.

با توجه به اینکه در ابتدای جنگ ارتش روسیه در وضعیت تهاجمی کامل در کلیه جبهه ها قرار داشت، یگان زرهی این کشور نقش حیاتی در پیشروی و تعیین طرف پیروز داشت؛ با ارسال هزاران موشک ضد زره هدایت شونده غربی نظیر جاولین و NLAW پیش بینی می شد روسیه خسارات زرهی متعددی را متحمل شود؛ با فرسایشی شدن جنگ و گسترش دایره تهدیدات برای ادوات زرهی کابوس واقعی شکل گرفت.

دیگر موشک هایی نظیر جاولین خطر اصلی برای تانک و نفربرهای روسی نبودند و عمده خسارات وارد شده به تانک ها (چه روسی و چه اوکراینی) ناشی از توپخانه و گلوله های هدایت شونده، میادین مین، پهپادهای انتحاری، مهمات پرسه زن و بالگردهای تهاجمی بودند که با توجه به حضور گسترده پهپادهای شناسایی به سادگی ستون های زرهی پیشرو هر دو طرف هدف قرار می گرفتند.

لذا حضور تانک های مدرن سازی شده با حفاظت زرهی بالاتر و سیستم های شناسایی تهدید جدید به منظور افزایش بقاپذیری تانک‌های اصلی میدان نبرد در خطوط مقدم ضروری به نظر می رسید.

T-۹۰M؛ بهترین تانک دنیا از نگاه ولادیمیر پوتین

روسیه همواره در مبحث کمیت ادوات زرهی برتر از اوکراین بوده است اما با ارسال ۷۱ دستگاه لئوپارد۲، ۳۱ دستگاه آبرامز، ۱۴ دستگاه چلنجر۲، ۹۰ دستگاه PW-۹۱ و تولید تعدادی تانک بومی اوپلوت ام برای اوکراین، برتری کیفی ادوات زرهی مسکو نسبت به رقیب با تردید مواجه می شد.

در پاسخ ارتش روسیه که از ابتدای نبرد تعداد کمی نسخه ارتقا یافته تانک تی۹۰ با کد T-۹۰M را وارد میدان کرده بود شروع به تولید انبوه این تانک و همچنین ارتقای سریعتر نسخه های قدیمی A به M کرد.

تانک T-۹۰M 'Proryv' (به معنای پیشرو) اکنون در کارخانه جات زرهی اورال واگن زاوود به تعداد حدود ۱۶ دستگاه در ماه در چرخه تولید (یا ارتقای نسخه قدیمی) قرار گرفته است تا نوک پیکان حملات زرهی روسیه با ترکیب تانک های T-۹۰M و T-۸۰BVM هراسی از رویارویی با ناوگان مدرن غربی اوکراین نداشته باشد.

سال گذشته ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در مصاحبه مشهور خود مدعی شد "تانک T-۹۰M بهترین تانک عملیاتی در دنیا است"؛ اگرچه کارشناسان غربی ادعای پوتین را رد کردند اما در واقعیت میدانی نیز این تانک دست کم به نسبت ناوگان قدیمی تر تی۷۲ ارتش روسیه عملکرد بهتر و بقاپذیری بسیار بیشتری از خود در میدان نبرد به نمایش گذاشته است.

تی۹۰ ام در واقع قرار بود یک طرح صادرات زرهی روسی به کشورهای خارجی تحت کد T-۹۰MS باشد اما مشکلاتی که در راه عملیاتی شدن تانک نسل پنجم ارتش روسیه موسوم به "آرماتا" پیش آمد موجب شد از سال ۲۰۱۷ ارتش روسیه تصمیم به خرید تعدادی تی۹۰ام برای یگان های زرهی خود تا زمان تولید انبوه و عملیاتی شدن T-۱۴ آرماتا بگیرد.

به نسبت نسخه A از تانک تی۹۰، نسخه M دارای زره واکنشی نسل جدید "رلیکت" به جای زره کنتاکت۵ است که مقاومت آن را در برابر پرتابه های انرژی جنبشی و شیمیایی تا نزدیک به ۲ برابر افزایش داده است؛ همچنین در بخش پشتی برجک که آسیب پذیرترین نقطه است از زره قفسی استفاده شده تا پرتابه های ضد زره خرچ گود را خنثی کند.

توپ ۲A۴۶M۵ نصب شده روی تی۹۰ام اگرچه همان کالیبر مشهور ۱۲۵ میلیمتری تانک های قبلی را دارد اما برد آتش آن ۲۰ درصد افزایش یافته و به بیش از ۵ هزار متر رسیده است و توان شلیک مهمات با نفوذ بالاتر را نیز دارد؛ در مواردی در جنگ اخیر در خاک اوکراین T-۹۰M موفق شده اهدافی را در فاصله بیش از ۴ کیلومتری با دقت بسیار بالایی هدف قرار دهد.

به نسبت نرخ بسیار بالای خسارات سایر تانک های روسی، ناوگان T-۹۰M تنها ۳۳ عراده انهدام را تجربه کرده است که حتی در قیاس با تانک آلمانی مدرن لئوپارد۲ تحت خدمت ارتش اوکراین با ۳۷ مورد انهدام آمار بهتری را به ثبت رسانده است.