گروه بین‌الملل مشرق- با توجه به رشد قارچ‌مانند پایگاه‌های نظامی آمریکا در سراسر جهان، شاهد هستیم که ایتالیا در این بین به سکوی پرتاب و نقطه آغاز جنگ‌های آمریکا بدل شده است و بیش‌ترین سهم را از 800 و اندی پایگاه نظامی خارجی آمریکا در سراسر دنیا دارد. پنتاگون بیش از یک‌صد پایگاه نظامی در ایتالیا ساخته است، که این کشور را در صدر لیست کشورهایی قرار می‌دهد که میزبان پایگاه‌های آمریکایی هستند. پس از ایتالیا با 113 پایگاه، ژاپن با 84 و آلمان با 56 پایگاه، در رتبه‌های بعدی این لیست قرار می‌گیرند. گزارش پیش رو علاوه بر معرفی پایگاه‌های مهم آمریکا در ایتالیا، پیامدهای ساخت این پایگاه‌ها در روابط بین دو طرف را مورد بررسی قرار می‌دهد.

پایگاه هوایی "آویانو" در منطقه "پوردنونه" بزرگ‌ترین و پیشرفته‌ترین پایگاه آمریکا در ایتالیاست. این پایگاه هسته‌ای، مرکز مخابراتی نیروی هوایی آمریکا در ایتالیا نیز محسوب می‌شود که در حدود 3000 نیروی نظامی و غیرنظامی در آن سکونت دارند. ویژگی نیروهای آمریکایی مستقر در این پایگاه این است که همیشه در وضعیت آماده‌باش هستند. از طرفی، واحد شانزدهم نیروی هوایی، یگان سی و یکم جنگنده‌های نیروی هوایی و اسکادران جنگنده‌های اف 18 نیروی دریایی نیز در آن‌جا مستقر شده‌اند.

گمان می‌رود بمب‌های هسته‌ای پایگاه، در یک انبار زیرزمینی نگه‌داری شوند که کنگره آمریکا مجوز ساخت آن را صادر کرده است. واحد شانزدهم نیروی هوایی آمریکا، تحت فرماندهی "حوزه اروپا"ی ارتش این کشور عمل می‌کند. این واحد، وظیفه برنامه‌ریزی و رهبری عملیات در جنوب اروپا، خاورمیانه و شمال آفریقا را دارد.

پایگاه نظامی "کمپ ادرلی" در شهر "ویچنزا" میزبان اداره عمومی ناتو و فرماندهی "یگان رزمی جنوب اروپا"ی ارتش آمریکاست. از این پایگاه، نیروهای آمریکا در ایتالیا، ترکیه و یونان کنترل می‌شوند. نیروهایی که در کمپ ادرلی ایتالیا مستقر شده‌اند عبارتند از سربازان پیاده‌نظام، یک گردان از نیروی هوایی، یک گردان توپخانه با قابلیت‌های هسته‌ای و سه گروهان دیگر. شمار افراد مستقر در این پایگاه به 2000 نفر می‌رسد. یک ایستگاه مهم مخابراتی نیز در ادرلی واقع است.

پایگاه نظامی "کمپ دربی" در شهر "پیزا"، بزرگ‌ترین دپوی لجستیکی یگان رزمی جنوب اروپای ارتش آمریکا در دریای مدیترانه است که در حدود 1400 نفر در آن مستقر هستند و اسکادران سی و یکم ارتش آمریکا نیز در آن‌جا واقع است. در 125 انبار زیرزمینی این پایگاه، بالغ بر 1.5 میلیون قبضه سلاح، تجهیزات و مهمات برای ارتش و نیروی هوایی آمریکا ذخیره‌سازی شده است. واحدهای نیروی دریایی آمریکا در دریای مدیترانه می‌توانند از طریق کانال‌های به‌هم‌پیوسته نزدیک شهرهای "لیورنو" و پیزا، در این پایگاه عمل سوخت‌گیری مجدد را انجام دهند. واحد هشتم پشتیبانی ارتش آمریکا نیز در این‌جا واقع است. این واحد از نیروهای آمریکا در جنوب رودخانه "پو"، دریای مدیترانه، خلیج فارس، ترکیه و آفریقای شمالی پشتیبانی می‌کند.

پنتاگون طی دو دهه گذشته در ایتالیا سرمایه‌گذاری عظیم صدها میلیون دلاری از جیب مالیات‌دهندگان آمریکایی انجام داده و پایگاه پشت پایگاه در این کشور درست کرده است. از این رو، این کشور به یکی از مهم‌ترین مراکز عملیاتی بازوی نظامی آمریکا بدل شده است. آلمان پس از پایان جنگ جهانی دوم، به محلی برای استقرار اکثریت قریب به اتفاق نیروهای آمریکا در منطقه تبدیل شده بود. با این حال، ارتش آمریکا از زمان شروع به اصطلاح "جنگ علیه تروریسم"، مرکز ثقل نیروی نظامی خود را از آلمان به جنوب اروپا و جایی‌که ایتالیا قرار دارد، تغییر داده است.

اعتراض مردم ایتالیا به گسترش حضور نظامی آمریکا در کشورشان

چیدمان پایگاه‌های نظامی پنتاگون در خارج از خاک آمریکا در حال تغییر است و از مرکز اروپا دارند به جنوب و شرق این قاره انتقال می‌یابند. به شبه‌جزیره ایتالیا نقش راهبردی‌تری محول شده تا نقطه آغاز جنگ‌های آینده آمریکا در خاورمیانه، آفریقا و نقاط دیگر باشد.

هزینه‌های آمریکا در پایگاه‌های ایتالیایی خود نیز سر به فلک می‌کشد. از زمان پایان جنگ سرد به این طرف، آمریکا تنها در بخش ساخت‌وساز چند پایگاه عمده خود در ایتالیا، دو میلیارد دلار هزینه کرده است. این در حالی است که میلیاردها دلار دیگر در پروژه‌های محرمانه ساخت‌وساز و همچنین برای هزینه‌های عملیاتی و خرج و مخارج روزانه پرسنل مصرف می‌شود.

نمونه‌ای از این پایگاه‌های هزینه‌بر، جدیدترین پایگاه نظامی آمریکا در شهر ویچنزا در نزدیکی "ونیز" است که محل استقرار تیپ رزمی 173 پیاده‌نظام و بخشی از نیروهای تخصصی فرماندهی آمریکا در آفریقاست. این پایگاه از شمال به جنوب تقریباً 1.6 کیلومتر طول دارد و وسعت آن به حدی است که ساختمان‌های اطراف را کوچک جلوه می‌دهد. هزینه‌ای که این پایگاه روی دست مالیات‌دهنده‌های آمریکایی گذاشته، بالغ بر 600 میلیون دلار بوده است.

نکته این‌جاست که مقامات آمریکایی رسماً وجود چنین پایگاه‌هایی در ایتالیا را انکار می‌کنند و این‌طور روی قضیه سرپوش می‌گذارند که تمامی زیرساخت‌ها، تجهیزات و تسلیحات آن‌ها در پایگاه‌های "ایتالیایی" مهمان هستند و هدف آن‌ها، کاربری برای نیروهای ناتو است. در رد این ادعا باید گفت که ارتش آمریکا هر ساله پول هنگفتی برای به‌روز‌رسانی این پایگاه‌ها هزینه می‌کند. پایگاه هوایی "آویانو" تا اوایل دهه 90 میلادی سایت بسیار کوچکی بود، اما همه‌چیز با انتقال اف 16های آمریکایی از اسپانیا به آن‌جا تغییر کرد و از آن زمان به بعد، نیروی هوایی آمریکا، آویانو را به یکی از پایگاه‌های بزرگ برای به راه‌انداختن جنگ، به ویژه اولین "جنگ خلیج" تبدیل کرد. در 300 پروژه ساخت‌وساز مربوط به این پایگاه، دست‌کم 610 میلیون دلار هزینه شده است. البته واشنگتن، ناتو را متقاعد به پرداخت بیش از نیمی از این هزینه کرد. در این میان، متضرر اصلی، ایتالیا بود که 850 هزار مترمربع از زمین‌هایش را به رایگان تقدیم آمریکا کرد.

نیروی دریایی آمریکا نیز از قافله عقب نماند و در سال 1996 با بودجه 300 میلیون دلاری، یک پایگاه عملیاتی جدید را در فرودگاه "ناپل" ایتالیا برپا کرد. در سال  2005 نیز بع تبع آن، مقر فرماندهی نیروی دریایی آمریکا از لندن به ناپل منتقل شد. دلیل این کار نیز تغییر تمرکز واشنگتن از منطقه اطلس شمالی به خاورمیانه، آفریقا و دریای سیاه بود.

"سیسیل" ایتالیا را فراموش نکنیم. جایی‌که در "جنگ علیه تروریسم" نقش مهمی ایفا کرده است. پایگاه هوایی "سیگونلا" که در این جزیره واقع است، در حال حاضر دومین پایگاه پر رفت و آمد نیروی دریایی آمریکا در اروپاست. برای نخستین‌بار در سال 2002، از این پایگاه برای عملیات پهپادهای رصدکننده "آر کیو گلوبال هاک" استفاده شد و در سال 2008 نیز مقامات آمریکایی و ایتالیایی در توافقی مخفیانه رسماً زمینه‌ای فراهم آوردند که پهپادهای جاسوسی در این پایگاه مستقر شوند.

یکی از مقامات آمریکایی که خواست نامش فاش نشود در اظهارنظر جالبی در این‌باره به گاردین می‌گوید: "مردم ایتالیا، ببخشید، اما این جنگ سرد نیست. آمریکایی‌ها این‌جا نیستند که شهر ویچنزا را از حمله نیروهای شوروی محافظت کنند. آن‌ها این‌جا هستند چون توافق بر این بوده است که یک ‌سری اهداف در خاورمیانه، بالکان و آفریقا عملیاتی شود."

ایتالیا نیز به نوبه خود از این همکاری منافعی برده است. نقشی که این کشور در جنگ عراق ایفا کرد، به ویژه اعزام 3000 سرباز پیاده‌نظام، موجب شد تا در جریان بازسازی عراق نیز طبیعتاً سود کلانی به جیب شرکت‌های ایتالیایی سرازیر شود. در جنگ افغانستان نیز به همین صورت، منافعی به شرکت‌های ایتالیایی رسید.

محل بیش از 100 پایگاه نظامی آمریکا روی نقشه ایتالیا

همه این‌ها در حالی بود که در آن زمان، ایتالیا درگیر مشکلات اقتصادی بود و برای برون‌رفت از این وضع، به ساخت سلاح و تجهیزات نظامی رو آورده بود. شرکت اسلحه‌سازی "فین‌مکانیکا" در این میان پا به بازارهای آمریکا و دیگر کشورها گذاشت و قراردادهای کلانی امضا کرد. بنا بر آمارها موجود، صادرات اسلحه ایتالیا در سال  2009 نسبت به سال پیش از خود، بیش از 60 درصد افزایش نشان داد.

ماجرای پایگاه‌های نظامی آمریکا در ایتالیا، روی دیگری هم دارد: سال 2007، ده‌ها‌ هزار نفر در شهر ویچنزا علیه برنامه پنتاگون برای توسعه پایگاه خود در این شهر دست به تظاهرات زدند و با برنامه آمریکا اعلام مخالفت کردند. تظاهرکنندگان می‌گفتند که نخست‌وزیر وقت ایتالیا، "رومانو پرودی" به مخالفت مردم توجهی نمی‌کند.

تظاهرات‌کنندگان شمار افراد حاضر در اعتراضات را 100 هزار نفر ذکر کردند، این در حالی است که پلیس محلی تعداد معترضین را تنها 40 هزار نفر ذکر کرده بود. روی پارچه‌نوشته‌های معترضین شعارهایی نظیر "سربازان آمریکایی، برگردید خانه‌تان" و "نیازی به آمریکا نداریم" خودنمایی می‌کرد.

یکی از دلایلی که موجب تشدید اعتراضات شد، این بود که مردم وحشت داشتند به خاطر حضور نیروهای آمریکایی در شهرشان، هدف حملات تروریستی قرار بگیرند. از طرفی، اثرات مخرب زیست‌محیطی سامانه‌های مخابراتی یا حتی جنگ‌افزارهای شیمیایی، از دیگر موارد نگرانی ساکنین بود.

این سلسله تظاهرات از ماه ژانویه آغاز شد و کار به‌جایی رسید که معترضین به زور وارد پایگاه ویچنزا شده و مراسم فارغ‌التحصیلی دانشجویان دانشگاه افسری مستقر در این پایگاه را مختل کردند و در همان‌جا دست به تحصن زدند.

اعتراض ده‌ها هزار نفری مردم ایتالیا به گسترش پایگاه‌های آمریکا در کشورشان

زمانی که واشنگتن درگیر جنگ عراق بود، ایتالیا از هم‌پیمانان اصلی آمریکا به شمار می‌رفت. با این حال، اعتراضات مردم ایتالیا به وجود پایگاه‌های نظامی آمریکایی در خاک کشورشان، تنش‌های زیادی در روابط بین دو کشور ایجاد کرد.

در یکی از آخرین نمودهای این تنش، سال گذشته تظاهراتی علیه ساخت یک پایگاه جدید آمریکایی در شهر ویچنزا انجام شد که طی آن، تظاهرکنندگان با کنار زدن حصارهای پایگاه، وارد محوطه آن شدند. این اقدام مردم با واکنش شدید نیروهای ارتش ایتالیا مواجه شد که مردم را به سرعت متفرق کردند.