گروه بین‌الملل مشرق- "کریسمس" در بسیاری از کشورهای جهان، به عنوان روز تولد حضرت عیسی مسیح(ع) جشن گرفته می‌شود^[1]. روز 25 دسامبر در میان افرادی که کریسمس را جشن می‌گیرند، مشهور به "زمانی جادویی" است که خانواده‌ها و دوستان دور هم جمع می‌شوند و به هم هدیه می‌دهند^[2]. دیدن نمادهای کریسمس مانند کادوهای زیر درخت کاج و انسان‌هایی که لباس بابا نوئل پوشیده‌اند، به همه یادآوری می‌کند که سال جدید دارد از راه می‌رسد و میلیاردها نفر در سراسر جهان، این اتفاق را جشن می‌گیرند. شهرها چراغانی می‌شوند. مرسوم است که مردم به هم کارت تبریک می‌دهند و بچه‌ها بسته به تعداد کارت‌ها و هدیه‌هایی که دریافت کرده‌اند، به هم فخر می‌فروشند.

اگر این روزها در خیابان‌های اصلی لندن قدم بزنید، چراغانی و تزئینات و حال و هوای کریسمس شما را در خود غرق می‌کند. با این حال، اگر کمی بیش‌تر دقیق شوید، متوجه تعداد زیادی از افرادی خواهید شد که شاید تا همین سال گذشته، کریسمس را زیر سقف خانه‌های خود جشن می‌گرفتند، اما حالا یا کنار خیابان خوابیده‌اند و یا اگر مهارتی در نواختن موسیقی یا آوازخوانی دارند، می‌کوشند تا دست‌کم پولی را از رهگذران بگیرند و آن را صرف تأمین مقداری غذا کنند.

هزینه‌های زندگی در انگلیس به اندازه‌ای بالا رفته است که بسیاری ترجیح می‌دهند تا ادامه زندگی خود را در کشورهای دیگر اروپایی و یا حتی کشورهای آمریکای لاتین ادامه دهند. نمی‌خواهند در کشوری زندگی کنند که در آن حتی مردم کم‌درآمد هم مجبور هستند نیمی از درآمد خود را در قالب مالیات به دولت برگردانند^[3]و یا میان خوردن غذای کافی در روز و پرداخت کرایه خانه، یکی را انتخاب کنند.

"دیوید کامرون" نخست‌وزیر انگلیس یکی از این چند میلیارد نفر است که نه تنها خودش کریسمس را جشن می‌گیرد، بلکه وظیفه دارد اعتقاد مردم کشورش را به چیزی که "روحیه کریسمس" می‌نامند، حفظ کند. کامرون یک روز قبل از کریسمس، ترجیح داد جدای از صحبت درباره هدیه دادن و هدیه گرفتن، افرادی را تحسین کند که "ارزش‌های کریسمس" را زنده نگه می‌دارند. وی گفت: "کریسمس امسال، انگلیس باید به ارزش‌های کریسمسی خود افتخار کند^[5]."

روی سخن نخست‌وزیر انگلیس با افرادی بود که به مردم، خصوصاً در خارج از این کشور کمک می‌کنند. در حالی که کامرون از هزاران زن و مرد در نیروهای مسلح این کشور گفت که شب کریسمس را دور از خانه، در حال حفاظت از مردم و جوامع دیگر مقابل "تروریسم" پشت سر گذاشتند، اخباری که از درون این کشور منتشر می‌شود، نشان می‌دهد مردم در داخل انگلیس بیش از هر جای دیگر دنیا نیاز به کمک دارند. "معنای واقعی کریسمس برای عده‌ای، با غم و غصه همراه است، چرا که پولی برای خریدن هدیه و خوشحال کردن فرزندان‌شان ندارند^[6]."

این در حالی است که دولت انگلیس قرار است طی چند مرحله و هر بار حدود 100 تا 200 هزار پوند (بیش از 150 تا 300 هزار دلار) کمک‌های مالی برای "اصلاحات" به دولت اوکراین، اعطا کند. این طرح که قرار است از آوریل سال 2015 (فروردین 94) آغاز و تا 31 مارس سال 2016 (فروردین 95) ادامه پیدا کند، اگر "موفقیت‌آمیز" باشد، ممکن است تا آخر ژوئیه سال 2016 (خرداد 95) نیز تمدید شود^[7].

البته همیشه افرادی در انگلیس وجود دارند که در همین روزهای شلوغ هم به فکر هم‌وطنانشان هستند. "فعالان عشق" نام گروهی از فعالان اجتماعی است که سعی داشتند یک ساختمان پنج طبقه قدیمی در نزدیکی میدان "ترافلگار" لندن را آماده برگزاری مراسم توزیع غذای رایگان برای افراد بی‌خانمان در روز کریسمس بکنند^[8].

از آن‌جا که هدف از برگزاری این مراسم، نوعی اعتراض و اطلاع‌رسانی درباره وضعیت بی‌خانمان‌ها در انگلیس بود، نیروهای پلیس لندن روز چهارشنبه فعالان را از ساختمان متروکه بیرون کردند^[9]. حدود 50 نفر از افراد بی‌خانمان نیز که در این ساختمان پناه گرفته بودند، با هجوم نیروهای پلیس، مجبور به ترک ساختمان شدند و نتوانستند شب کریسمس را زیر سرپناه به صبح برسانند.

تنها گروه "فعالان عشق" نبودند که جشن کریسمس خود را فدای حمایت از افراد بی‌خانمان کردند. یک سازمان تأمین سرپناه موسوم به "آشرام‌موسلی" مستقر در بیرمنگام که با کمک‌های مردمی اداره می‌شود، همزمان با شب کریسمس، یک "مهمانی کریسمس" برای 200 کودکی برگزار کرد که هر روز عمر خود را در "پناهگاه" به سر می‌برند^[10]. علاوه بر کودکان بی‌سرپناه، ده‌ها و صدها خانواده دیگر هم به علت آن‌که مراجع قضایی و دولتی صاحب اختیار، به آن‌ها کمکی نمی‌کنند مجبور هستند به زندگی در خیابان‌ها رو بیاورند^[11].

شاید این سؤال پیش بیاید که مراجع قضایی چه نقشی می‌توانند در بی‌خانمان شدن افراد داشته باشند. قوانین انگلیس در این خصوص بسیار قابل تأمل است. برداشت کنونی از قانون در این کشور موجب می‌شود تا افراد بی‌خانمان بدون آن‌که کمکی به آن‌ها بشود، به حال خود رها شوند.

در سال 1998 و طی حکمی که یک دادگاه استیناف در انگلیس صادر کرد، "افراد مجردی که بی‌خانمان هستند، هنگام دریافت کمک برای خانه‌دار شدن اولویت ندارند، مگر آن‌که نسبت به اشخاص بی‌خانمان "عادی" توانایی کم‌تری در دفع خطر یا آسیب داشته باشند^[12]." اما منظور از بی‌خانمان "عادی" چیست؟

آمار نشان می‌دهد که میانگین عمر افراد بی‌خانمان "عادی" در انگلیس 45 سال است، یعنی 30 سال کم‌تر از عموم مردم. این در شرایطی است که احتمال خودکشی در این افراد 9 برابر شهروندان دیگر، مرگ بر اثر عفونت و بیماری، 2 برابر، و احتمال قربانی خشونت واقع شدن این افراد، 13 برابر مردم عادی در انگلیس است^[13]. اگرچه هیچ کدام از این آمار باعث نمی‌شود تا کمک به افراد بی‌خانمان در دستور کار دولت قرار بگیرد، اما سازمان‌های غیردولتی تمام تلاش خود را در این زمینه می‌کنند.

سازمان تأمین مسکن "شلتر" (= پناه) تعداد تماس‌های دریافتی از طریق سامانه تماس‌های اضطراری در آستانه کریسمس را 51 هزار تماس عنوان کرده است^[14]. نکته قابل توجه این‌که، به نظر نمی‌رسد بحران خانه در انگلیس مختص افرادی با در‌امد پایین یا افراد بی‌کار و فقیر باشد. یکی از این تماس‌ها با سازمان "شلتر" را مردی گرفته بود که به‌رغم درآمد 1600 پوندی (حدود 2500 دلار) نمی‌تواند در لندن خانه‌ای برای خود فراهم کند.

تعداد زیادی از مستأجران در انگلیس همزمان با فرا رسیدن سال جدید، مجبورند مقداری از هزینه خورد و خوراک خود را کنار بگذارند تا بتوانند افزایش کرایه‌خانه‌شان را جبران کنند^[15]. "فدراسیون ملی تأمین مسکن" انگلیس آمار می‌دهد که 31 درصد از خانواده‌های کرایه‌نشین و 41 درصد از مستأجرین صاحب فرزند، برای پرداخت کرایه‌خانه خود با مشکل مواجه شده‌اند.

منابع دیگر هم آمارهای مشابهی در این‌باره منتشر کرده‌اند. حدود 70 هزار خانواده انگلیسی، کریسمس امسال را در خانه‌های اضطراری سپری کردند، در حالی که بیش از 87 هزار کودک، شب کریسمس را در پناهگاه بودند. منظور از پناهگاه، جایی است که فقط جای خواب و صبحانه به کودکان داده می‌شود و بعد به حال خود رها می‌شوند.

شمار خانواده‌های صاحب فرزند که به اجبار و غیر قانونی در منازل موقت زندگی می‌کنند، در مقایسه با سال 2010 تقریباً 400 درصد افزایش داشته است. "اما رینولدز" وزیر مسکن دولت سایه انگلیس، در این‌باره می‌گوید: "این آمار، نشان می‌دهد دیوید کامرون تا چه اندازه در مقابله با مشکل کمبود مسکن شکست خورده است^[16]."

خانه نداشتن در انگلیس لزوماً به معنای بی‌پولی نیست

آمارها و پرونده‌های افراد بی‌خانمان در سراسر انگلیس، بی‌شمار است: از افرادی که مجبور هستند کریسمس را در خیابان‌ها بگذرانند، تا افرادی که کلاً کریسمس را تعطیل کرده‌اند تا بتوانند هزینه فرستادن فرزندشان به مدرسه را فراهم کنند^[17]. به نظر می‌رسد دولت انگلیس نقشه‌هایی هم برای افرادی کشیده است که بی‌خانمان نیستند.

به‌رغم آن‌که معمولاً مالیات را در طول "سال مالی" وضع نمی‌کنند، اما حزب کارگر این کشور و به خصوص "اد بالز" وزیر دارایی دولت سایه، در تلاش است تا 100 هزار خانه گران‌قیمت را به لیست پرداخت "مالیات عمارت" اضافه کند. اگر این مالیات تصویب شود، افرادی که خانه گران‌قیمت می‌خرند، از همان روز اول باید بابت زندگی در خانه خود، به دولت مالیات پرداخت کنند.

اگرچه دولت انگلیس در حال حاضر با این مالیات مخالفت می‌کند، اما هنوز مشخص نیست که سرنوشت "عمارت‌نشین"های انگلیسی چه می‌شود و آیا پس از تصویب قانون جدید مالیاتی، به بی‌خانمان‌ها غبطه خواهند خورد یا نه.