گروه بین الملل مشرق - استراتژی امنیت ملی آمریکا در سال 2015 میلادی چند روز پیش توسط سوزان رایس، مشاور امنیت ملی آمریکا رونمایی شد، این سند دیدگاه‌های دولت آمریکا در مورد اوضاع کنونی این کشور و نظام بین‌المللی و مهم‌ترین چالش ها و خطوط کلی سیاست‌های آمریکا در دوران باقیمانده ریاست جمهوری باراک اوباما رئیس جمهور این کشور را ترسیم می‌کند. "مشرق" طی گزارش‌هایی (چرا اوباما با چینی‌ها مهربان شد؟/ از دشمنی با روسیه تا نرمش با ایران) (نگاهی به استراتژی امنیت ملی آمریکا در سال 2015) به بررسی و نقد این سند استراتژیک پرداخته است.

اما هدف از نگارش این گزارش بررسی  اختلافات داخلی آمریکاست که با انتشار این سند بار دیگر پر رنگ‌تر شد.

انتشار سند امنیتی کاخ سفید، تنش میان بخش های مختلف ساختار سیاسی آمریکا را شدت بخشید به گونه ای که تحلیل گران بر این نظرند عدم اجماع در قبال این سند که در اظهارات مقامات نظامی و سیاسی آمریکا بازتاب یافته است، نشان‌دهنده شکاف و بی ثباتی داخلی آمریکا بیش از هر زمان دیگری است.

سند استراتژی امنیتی آمریکا، حاوی نکات راهبردی و امنیتی آمریکا است که ریاست جمهوری این کشور آن را به طور دوره‌‌ای برای ارائه به کنگره تهیه می‌کند. این سند حاوی نکات مهم امنیتی و تشریح اهداف و منافع آمریکا در ابعاد مختلف به ویژه سیاست خارجی و بین المللی است.

سوزان رایس مشاور امنیت ملی اوباما، این سند را در موسسه برکینگز واشنگتن ارائه داد. وی با حالتی انتقادآمیز، برنامه‌های اوباما در سند مذکور را «بلندپروازانه» خواند؛ اگرچه تلاش کرد به عنوان ارائه دهنده سند و مشاور اوباما انتقادات خود به سند مذکور را آشکار نکند. از این رو اظهار داشت این برنامه ها می تواند «دست یافتنی» نیز باشد.

واکنش سیاستمداران آمریکایی به سند امنیتی اوباما

جرمی شاپیرو مشاور سابق معاون وزیر خارجه آمریکا که اکنون یکی از کارکنان موسسه بروکینگز است سیاست‌های مورد نظر در این سند را تکرار دوباره ای از سیاست‌هایی دانست که خستگی و کهنگی را می توان  از آنها استشمام کرد.

مایکل اوهالنون از موسسه بروکینگز نیز با انتقاد از سند امنیتی کاخ سفید گفته است: «این سند کاستی های چشمگیری در مواجهه سیاست خارجی آمریکا با روسیه، افغانستان و سوریه دارد.» دیوید اکسلرود مشاور سابق اوباما نیز با لحنی منتقدانه گفت: «اوباما خیال می کند استراتژی کنونی اش در مقابل افراط گرایان اسلامی جواب خواهد داد!.»

این در حالی بود که سایر منتقدان سند امنیتی اوباما، ملایمت دموکراتها را در انتقادات شدید خود علیه اوباما رعایت نکرده و بسیاری از مسائل مورد نظر اوباما از جمله «صبر استراتژیک» که رئیس جمهور آمریکا مردم این کشور را به آن دعوت کرده بود، به تمسخر گرفتند.

تأکید اوباما بر اینکه «حل چالشهایی که آمریکا با آن روبرو است صبر و پشتکاری راهبردی را طلب می کند»، با انتقاد شدید لیندسی گراهام سناتور جمهورخواه روبه رو شد. وی در مقابل این نظر اوباما با لحنی تمسخر آمیز اظهار داشت: «من شک دارم که داعش، رژیم ایران و ولادمیر پوتین مغلوب بردباری استراتژیک شوند.» وی همچنین تأکید کرده است: «شیوه ای که اوباما در پیش گرفته است، بر جسارت دشمنان آمریکا را خواهد افزود.»

گراهام خطاب به سایر مخالفان اوباما افزود: «ما با تهدید آشکار جریان افراط گرای  اسلامی که در صدد ضربه زدن به میهن‌مان است، مواجهیم  همچنن روسیه و ایران که به دنبال سلاح هسته ای است و کاهش کم سابقه روابط اسرائیل و آمریکا در دوره کنونی تهدیدات مهم آمریکا هستند. با این حال اوباما دم از دموکراسی و دیپلماسی می زند. این نگاه شکست غیرقابل جبرانی را برای آمریکا به بار خواهد آورد.»

در واقع سند امنیتی اوباما، که به گفته منتقدان آمریکایی به "اوباما نامه" شباهت بیشتری دارد تا یک سند امنیتی، در هیچکدام از عرصه ها به استثنای تجارت با آسیا با اهداف مورد نظر جمهوریخواهان منطبق نیست. تأکید بر شیوه های دیپلماتیک که اوباما در این سند بر آنها تأکید داشته است و نیز ابهام در نقش رهبری آمریکا در جهان، مهمترین مسائلی است که موجب انتقاد سیاستمداران آمریکایی به ویژه جمهوریخواهان شده است.

در سند امنیتی اگرچه بر رهبری آمریکا تأکید شده است اما این نقش را به معنای «تغییر مسیر حوادث جهان به وسیله آمریکا ندانسته است.» این در حالی است که جمهوری‌خواهان این مسئله را ناشی از «انفعال و استیصال کاخ سفید و اوباما در رویارویی با تهدیدات جهان» دانسته و خواستار «سیاست‌های عضلانی قویتری» در سیاست خارجی آمریکا شده اند.

برخی از نمایندگان کنگره، در این مورد اظهار داشته اند: «رویکرد اوباما جهان را به سمت هرج و مرج خواهد برد.» "کارل روو" یکی از جمهویخواهان حامی بوش نیز در انتقاد از اوباما گفت: «در زمانی که بوش رئیس جمهور بود اوباما به عنوان سناتور دائما از وی انتقاد می کرد و به وی می گفت که باید متر و معیاری برای اظهاراتش داشته باشد. این در حالی است که اکنون خود اوباما بدون اینکه معیاری داشته باشد و ادعاهای خود را ثابت کند می گوید که در برابر داعش عملکرد قابل قبولی داشته است، در حالیکه هر آنچه ما می بینیم مرگ و میر و تجاوزات بیشتر این گروه است.»

واکنش نظامیان آمریکایی به سند امنیتی اوباما

جالب اینجاست که مهمترین جرقه های چندپارگی در سیاست داخلی آمریکا برای مقابله با داعش و نیز سیاستهای نظامی راهبری اوباما، در هنگام نوشتن سند امنیتی استراتژیک روی داد. استعفای چاک هیگل وزیر دفاع آمریکا در هنگام نوشتن سند امنیتی اوج اختلافات در مورد راهبردهای نظامی آمریکا در خاورمیانه بود. وی در هنگام استعفای خود بر این مسئله که با استراتژی اوباما در قبال داعش و سوریه همفکر نیست، تأکید کرده بود اما جزئیات بیشتر این استعفا با انتشار سند امنیتی کاخ سفید مشخص شد.


ساده لوحانه بودن و تقلیل دادن مشکلات به پاسخهای تکراری که در سند امنیتی 2010، موجود بود، یکی دیگر از دلایلی است که به شکاف در درون ساختار سیاسی آمریکا منجر شده است.

منتقدان دولت اوباما سند 2015 را کپی نسخه 2010 آن دانسته و کاخ سفید را متهم کرده اند که تهدیدات جدید سیاسی و تنش های کنونی در خاورمیانه و روسیه را به صورت واقعی در راهبردهای خود لحاظ نکرده است. این در حالی است که ساختار نظامی امریکا و سیاستمدار کارکشته ای مانند رابرت گیتس که راهبردهای نظامی آمریکا را دنبال می کند و همواره در مقابل گامهای نظامی سیاست خارجی مشاوره های مهمی ارائه می کند در مقابل سند امنیتی اوباما، سکوت کرده اند. به گفته تحلیلگران سکوت ساختار نظامی در آمریکا بیش از همه نشان از اعتراض به ساده انگاری اهداف آمریکا در مقابل پیچیدگی های فضای کنونی است.

واکنش رسانه‌ آمریکایی به سند امنیتی اوباما

شکاف سیاستمداران در آمریکا در رسانه ها و مطبوعات این کشور نیز بازتاب پیدا کرده است. فارین پالیسی نشریه مهم آمریکایی سند امنیتی اوباما را تجسم مکتوب نگرش‌ها و سردرگمی‌هایی دانسته است که جایگاه آمریکا در عرصه بین‌الملل را از بین برده و به وخامت اوضاع میدانی در نقاط مختلف از سوریه گرفته تا اوکراین و لیبی تا افغانستان منجر شده است.

فارن‌پالیسی ادعای کاخ سفید در سند یاد شده مبنی بر اینکه دولت در بحث سیاست خارجی رویکردی «ارزش‌محور» را دنبال می‌کند را زیر سوال برده و به انتقاد از بی‌توجهی دولت اوباما به موضوعاتی مانند کشتار شهروندان با پهپادها، جاسوسی‌های آژانس امنیت ملی، عدم تعطیلی زندان گوانتانامو، بی‌میلی به ایجاد اصلاخات مالی جهانی و غیره پرداخته است. فارن‌پالیسی می‌نویسد این گزارش «سرشار از ریاکاری» است.

سند امنیتی اوباما چه به صورت ریاکارانه نوشته شده باشد و چه انعکاس اقلیت کوچکی از سیاستمداران کاخ سفید، یک امر واضح در سیاست داخلی آمریکا را آشکارتر از پیش کرد: شکاف ها و تنش های داخلی سیاست آمریکا را به تدریج به سوی بی ثباتی می برد.

جنگ کنونی کاخ سفید و کنگره بر سر حضور نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی در آمریکا، شکاف های دموکراتها  در مورد راهبردهای مورد نظر کاخ سفید، دشمنی جمهوری‌خواهان با رویکرد اوباما در مقابل داعش، روسیه و ایران و اصرار اوباما به نشان دادن مرد دیپلماسی در جهان، همه شکاف های فزاینده آمریکا را به پیش می برد. از این رو سند امنیتی آمریکا نه نماد اجماع و وفاق ملی در یک کشور بلکه تأیید کننده بی ثباتی های داخلی این کشور است.