سیاست منطقه‌ای ایران پس از توافق هسته‌ای

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی موسسه بروکینگز، یکی از مسائل مورد اختلاف بین غرب و شرق این است که ایران پس از دستیابی به توافق هسته‌ای چگونه رفتار خواهد کرد. مخالفان توافق معتقدند که ایران محدودیت کمتری برای دنبال کردن اهداف انقلابیش خواهد داشت و بنابراین حالت تهاجمی‌تری بخود خواهد گرفت. دولت اوباما از سویی دیگر بارها تکرار کرده است که توافق هسته‌ای می‌تواند سرآغاز نزدیکی بیشتر با ایران و درنتیجه کاهش هراس از این کشور شود. در حقیقت، مقامات دولت بارها گفته‌اند که یک دلیل برای آنکه آنها در بحث سوریه تعلل می‌کنند این است منتظرند تا توافق هسته‌ای حاصل شود زیرا به اعتقاد آنها ایران پس ار این توافق انعطاف‌پذیری بیشتری در بحث سوریه از خود نشان خواهد داد.

بنظر می‌رسد که هیچ‌یک از این مسائل مطرح شده رخ ندهد. مثل همیشه، پیش‌بینی رفتار آتی ایران دشوار بنظر می‌رسد زیرا انگیزه هسته‌ای این کشور هنوز مشخص نیست و همچنین تصمیم‌گیری این کشور نیز مبهم است. به هرحال با در نظر گرفتن این مسائل، می‌توان سیاست آتی ایران را اینگونه ترسیم کرد.

نخست، ایران همیشه سیاست‌های متفاوتی در قبال کشورهای مختلف منطقه داشته است. در هر مورد، ایران منافع متفاوتی را در آن کشور دنبال می‌کند و تلاش می‌کند به آن اهداف برسد. از آنجایی که این سیاست‌های از منافع راهبردی ایران و سیاست داخلی این کشور نشأت می‌گیرند، در طول زمان آنها از ثبات بالایی برخوردارند. تاکتیک‌ها تغییر می‌کنند، اما رویکر راهبردی ثابت باقی می‌ماند.

در حال حاضر، ایران رویکرد خود در قبال سوریه را بر اساس منافع و سیاست خود که مرتبط با این کشور است طراحی کرده است. ایران در قبال دیگر کشورها از قبیل عراق، بحرین، عربستان، یمن و غیره نیز همین رویکرد را دنبال می‌کند. بنظر نمی‌رسد که منافع و سیاست این کشور بخاطر توافق هسته‌ای تغییر چندانی کند. بنظر نمی‌رسد که ایران در بحث سوریه سازشی انجام دهد. همچنین این بحث که ایران پس از توافق با محدودیت کمتری در عراق، سوریه و یمن برخوردار است درست نیست چرا که اقدمات ایران در این کشور بسیار دقیق و برای رسیدن به اهداف خاص طراحی شده‌اند. پس نمی‌توان انتظار داشت که این اقدامات با توافق هسته‌ای یا بدون آن دچار تغییر شوند.

همچنین باید به این نکته اشاره کرد که ایرانی‌ها در سراسر منطقه از اوضاع موجود راضی هستند چراکه اوضاع فعلی بسیار به نفع آنهاست. هم‌پیمانان شیعی آنها در عراق، لبنان و یمن بر اوضاع مسلط هستند. در سوریه، اسد همچنان بر مسند قدرت است و پیروزی‌های خوبی نیز در برابر مخالفان بدست آورده است. بنابراین، هیچ دلیلی وجود ندارد که فکر کنیم که ایران بدنبال افزایش حضور خود در کشورهای منطقه است یا بخاطر گفتگوهای هسته‌ای با محدودیت مواجه است.

بنظر می‌رسد رهبری ایران و نظام حاکم منافع خود را بیشتر از آنکه در توافق هسته‌ای ببینند، در عراق و احتمالاً لبنان می‌بینند. آنها طی سال‌ها منابع خود را به عراق سرازیر کرده‌اند. به همین ترتیب، ائتلاف با حزب‌الله بخشی از استوانه‌های سیاست خارجی ایران محسوب می‌شود. سوریه به خاطر روابطش با عراق و لبنان نیز برای ایران از توافق هسته‌ای مهمتر است. در نتیجه نمی‌توان انتظار داشت که ایران بخاطر توافق هسته‌ای سیاست خود را در قبال این کشورها تغییر دهد.

بر اساس چندین نمونه از سخنان آیت‌الله خامنه‌ای می‌توان نتیجه گرفت که نگاه ایشان به این توافق نوعی نگاه قراردادگونه است. ایشان توافق هسته‌ای را فقط برای برداشتن تحریم‌ها می‌دانند. نه کمتر و نه بیشتر. بعید بنظر می‌رسد که ایشان با عادی‌سازی روابط با ایران موافقت نمایند. برخی معتقدند که رهبری و گروه‌های تندرو ایران می‌خواهند ثابت کنند که توافق هسته‌ای به معنای پایان دشمنی با آمریکا نیست. اگر این مساله درست باشد، پس می‌توان در برخی حوزه‌ها شاهد افزایش فعالیت‌های ضدوضع موجود باشیم.

نخست، رژیم صهیونیستی اولین هدف این اقدمات خواهد بود: ایران ممکن است که حزب‌الله، حماس، جهاد اسلامی فلسطین و دیگر گروه‌ها را متقاعد کند که حملات خود را علیه این رژیم افزایش دهند. این اقدمات هزینه‌ای برای ایران ندارد. بعید است که رژیم صهیونیستی بر علیه ایران مقابله به مثل کند.

دوم، احتمال دیگر به بحرین برمی‌گردد. از آنجایی که اکثریت مردم بحرین شیعه هستند که مورد ستم و سرکوب رژیم بحرین و آل سعود قرار گرفته‌اند، پس می‌توان انتظار داشت تمرکز خود را بر این کشور متمرکر کند. شیعیان بحرین کمک‌های ایران را می‌پذیرند.

سوم، کشور بعدی یمن است. ایران منافع بسیاری در یمن دارد. در این کشور حوثی‌ها به عنوان هم‌پیمان ایران در راس قدرت هستند. پس ایران به هیچ‌وجه نمی‌گذارد که آنجا از دست برود.

با وجود تمامی مسائل گفته شده، حداقل تنها یک عامل وجود دارد که می تواند باعث واکنش منطقه‌ای ایران پس از توافق هسته‌ای شود و آن این است که عربستان چه واکنشی نسبت به توافق نشان دهد. همانگونه که مشخص است، عربستانی‌ها چندان موافق توافق هسته‌ای با ایران نیستند. مقامات این کشور ممکن است فوراً به فکر خرید بمب اتمی از پاکستان بیفتند. اما این کار احمقانه است چراکه در اینصورت حق با ایران می‌شود.

عربستانی‌ها ممکن است به طرق دیگری واکنش نشان دهند. نخست، مدت اندکی پس از انتشار خبر توافق هسته‌ای با ایران، عربستان ممکن است اعلام کند که قصد دارد تا برنامه هسته‌ای خود را شروع کند و غنی‌سازی را در سطحی که به ایران اجازه داده شده انجام دهد. دوم، عربستانی‌ها ممکن است حمایت خود را از گروه‌های سنی که در منطقه در حال مبارزه با هم‌پیمانان و گروه‌های نیابتی ایران هستند را افزایش دهند. این کار برای رویارویی و مقابله با گسترش نفوذ ایران در منطقه انجام می‌شود. این می‌تواند خطرناک‌ترین اتفاق پس از دستیابی به توافق باشد.

این پنج نفر می‌تواند دستیابی به توافق هسته‌ای با ایران را تسهیل یا مختل کنند

به گزارش پایگاه نشنال اینترست، برای دیپلمات‌هایی که ظرف هفده ماه گذشته درگیر مذاکرات بوده‌اند، زمان به سختی گذشته است. مشکلات زیادی حل و مشکلات بسیاری هنوز وجود دارد. این مشکلات در گذشته باعث برهم خوردن مذاکرات شده است و هیچ ضمانتی وجود ندارد که حالا هم چنین اتفاقی رخ ندهد. مقامات ایرانی و آمریکایی تاکید کرده‌اند که مذاکرات دیگر تمدید نخواهد شد. پس می‌توان موفقیت و شکست مذاکرات را به تصمیمات و اقدمات افراد ذیل گره زد.

آیت‌الله علی خامنه‌ای: اگر ایشان بعنوان تصمیم‌گیرنده ارشد در مسائل سیاست خارجی و سیاست داخلی-امنیتی بخواهند که مذاکرات موفقیت‌آمیز باشد، مذاکراه‌کنندگان موفق می‌شوند. اما اگر ایشان اجازه توافقات لازم هسته‌ای با غرب را ندهند، جواد ظریف راه بجایی نخواهد برد.

آیت‌الله خامنه‌ای بعنوان رهبر ایران مهمترین سمت را در نظام جمهوری اسلامی دارند. بنابراین، نظرات ایشان در پیشبرد مذاکرات هسته‌ای بسیار مهم است. ایشان در مذاکرات هسته‌ای دست خود را رو نکرده‌اند. به همین خاطر است که درباره رویکرد ایشان در قبال مذاکرات هسته‌ای سوالات بیش از پاسخ‌هاست.

باب کروکر: وی به عنوان رئیس کمیته روابط‌ خارجی سنای آمریکا شاید خطیرترین سمت را در کنگره آمریکا درباره مذاکرات هسته‌ای با ایران داشته باشد. اگرچه اعضا کنگره جایگاهی در میز مذاکرات ژنو ندارند، اما افرادی مثل کروکر به کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا فشار آورده‌اند تا در برابر ایران تا آنجایی که ممکن است کمتر عقب‌نشینی‌داشته باشند.

کروکر وظیفه خود را بعنوان رئیس کمیته وابط خارجی سنا هماهنگ کردن سیاست خارجی آمریکا می‌داند. وی سال پیش لایحه‌ای را به کنگره فرستاد تا اوباما را مجبور کند توافق نهایی هسته‌ای با ایران را قبل از امضا برای بررسی و تایید به کنگره بفرستد.

کاترین اشتون: اگرچه وی دیگر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیست، اما همچنان بعنوان هماهنگ‌کننده اروپایی در زمینه مذاکرات هسته‌ای با ایران فعالیت می‌کند. دیپلماتی که تا قبل از سال 2009 چندان در مجامع سیاسی شناخته شده نبود، حال ظرف دو سال گذشته بعنوان یکی از افراد تاثیرگذار در مذاکرات مطرح شده است. اگر در نهایت توافق هسته‌ای با ایران امضا شود، مسلماً اشتون نقش عمده‌ای در دور هم نگه داشتن ائتلاف ایفا کرده است چرا که اگر کشورهای اروپایی در گفتگوها دچار اختلاف می‌شدند، مذاکرات از هم می‌پاشید.

بنیامین نتانیاهو: درحالی که اوباما و کری دیپلمات‌های بلندنظری هستند که بدنبال راهی برای خارج شدن از بن‌بست هسته‌ای با ایران می‌باشند، نخست وزیر رژیم صهیونیستی از هیچ‌کاری برای برهم زدن میز مذاکرات دریغ نمی‌کند. دیدگاه وی درباره مذاکرات ایران و گروه 5+1 واضح است: ایران برای داشتن فناوری هسته‌ای خطرناک و غیرقابل پیش‌بینی است.

باراک اوباما: وی نقش بسزایی در شکست یا موفقیت مذاکرات هسته‌ای ایفا می‌کند. اوباما از تمامی اقدامات در مذاکره با ایران حمایت می‌کند. اگرچه وی در سال 2010 و 2011 میز مذاکرات را ترک و تحریم‌هایی را علیه ایران وضع کرد، اما وی این کار را با هدف بازگرداندن ایران به میز مذاکرات و جلب همکاری بیشتر این کشور انجام داد.

کمیته ملی جمهوری‌خواهان اقدمات خود علیه ایران را آغاز کرد

به گزارش پایگاه هیل، رهبران جمهوری‌خواه سنای آمریکا امیدوارند که هفته آینده قانونی را به توصیب برسانند که طبق آن اوباما تا زمانیکه تایید کنگره این کشور را درباره توافق نهایی نگیرد نتواند تحریم‌ها علیه ایران را لغو نماید.

همان روزی که نخست وزیر رژیم صهیونیستی به دیپلماسی اوباما حمله کرد، میچ مک‌کونل رهبر اکثریت سنا از به رای گذاشتن این طرح سخن گفت. وی افزود: معتقدیم که این طرح مانع از توافق بد با ایران می‌شود.

هنوز مشخص نیست که آیا مک‌کونل حمایت دیگر نمایندگان کنگره را درباره این طرح بدست آورده است یا خیر. اما آنچه مشخص است این است که این لایحه نشان‌دهنده اختلاف شدید بین کنگره و کاخ سفید است.

سفر جان کری به ریاض برای کاهش نگرانی‌ها درباره توافق هسته‌ای با ایران

به گزارش روزنامه گالف‌نیوز چاپ امارات، جان کری وزیر امور خارجه آمریکا این هفته در سفر به عربستان بدنبال آن است که به پادشاه عربستان اطمینان دهد که توافق هسته‌ای با ایران در راستای منافع ریاض می‌باشد.

متقاعد کردن عربستان به پذیرش توافق هسته‌ای با ایران برای اوباما بسیار مهم است چرا که وی به همکاری ریاض در سیاست‌های منطقه‌ای آمریکا نیازمند می‌باشد. در این ملاقات کری قرار است شرحی از مذاکرات به پادشاه عربستان داده و سپس با تعدادی از مقامات کشورهای خلیج فارس ملاقات نماید.