سرویس جنگ نرم مشرق - دولت ترامپ بیش از هر کشور دیگری به خصومت آمریکا علیه ایران و چین دامن زد. خروج از توافق هسته‌ای ایران با ۱+۵ و جنگ تجاری با چین دو مشخصه بارز سیاست خارجی ترامپ بوده‌اند که البته بی‌ارتباط به یک‌دیگر هم نبوده‌اند. در حالی که کمپین به‌اصطلاح «فشار حداکثری» واشینگتن علیه جمهوری اسلامی با هدف به زانو درآوردن ایران طراحی شده، یکی از ابزارهای مهم آن فشار به دولت‌ها و کمپانی‌های بین‌المللی برای قطع روابط اقتصادی و تجاری با تهران بوده است.

چین به عنوان بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران، علاوه بر جنگ تجاری، به اتهام نقض تحریم‌های آمریکا نیز بارها و بارها با تحریم‌ها و جریمه‌های مالی واشینگتن قرار گرفته است. در گزارش پیش رو ابتدا مهم‌ترین موارد تحریم‌ها و مجازات‌های آمریکا علیه نهادهای بزرگ چینی و سپس فهرستی از تحریم‌ها علیه برخی از کمپانی‌های دیگر چینی به بهانه نقض تحریم‌های ضدایرانی آمده است.

هوآوی: جریمه مالی و بازداشت مدیر ارشد مالی

کمپانی هوآوی [۱] بزرگ‌ترین تولیدکنندگان تجهیزات ارتباطاتی، مخابراتی و شبکه در جهان است؛ عنوانی که سال ۲۰۱۲ با پشت سر گذاشتن کمپانی سوئدی «اریکسون» آن را تصاحب کرد [۲] . این غول چینی [۳] همچنین سال ۲۰۱۸ با عبور از اپل آمریکا به دومین تولیدکننده گوشی‌های همراه پس از سامسونگ کره جنوبی تبدیل شد [۴] . محصولات هوآوی در حال حاضر در بیش از ۱۷۰ کشور جهان به فروش می‌رسد. این کمپانی که سال ۱۹۸۷ توسط «رِن جِنگ‌فِی» تأسیس شد، ماه دسامبر سال گذشته اعلام کرد درآمدش در سال ۲۰۱۹ به ۱۲۱/۷۲ میلیارد دلار رسیده است [۵] .

کمپانی هوآوی، هم در مرکز جنگ تجاری آمریکا و چین قرار دارد و هم قربانی خصومت آمریکا علیه ایران شده است (+)

اگرچه هوآوی یکی از موفق‌ترین کمپانی‌های چین و بلکه جهان طی سال‌های اخیر بوده، اما مسیر این موفقیت بدون مانع نیز نبوده است [۶] . غول چینی از زمان روی کار آمدن دولت ترامپ، یکی از اهداف خصومت‌های آمریکا بوده است. واشینگتن بارها این کمپانی را به دریافت حمایت از دولت چین، ارائه اطلاعات کاربران و مشتریان به پکن با اهداف جاسوسی، انجام اقدامات نامشروع سایبری و فروش تجهیزات و قطعات حاوی فناوری‌های آمریکایی به کشورهای تحت تحریم، از جمله ایران، متهم کرده است.

هوآوی بزرگ‌ترین بازیگر در حوزه استراتژیک نسل پنجم شبکه‌های همراه موسوم به 5G نیز هست. با عقد قراردادهای متعدد میان این کمپانی و بسیاری از کشورهای جهان، از جمله نزدیک‌ترین متحدان واشینگتن، برای توسعه زیرساخت‌های ۵G، دولت ترامپ هوآوی را به کار گذاشتن قطعات و حفره‌های امنیتی در تجهیزات صادراتی خود با هدف جاسوسی پکن متهم کرد. این در حالی است که حتی کمپانی آمریکایی مایکروسافت که یکی از شرکای هوآوی است، اذعان دارد که ادعاهای آمریکا علیه هوآوی ریشه در واقعیت یا اسناد متقن ندارند [۷] .

در همین‌باره بخوانید:

›› یک تیر و چند نشان ترامپ با تحریم «هواوی»/ چین تاوان دور زدن کدام تحریم‌های ایران را می‌دهد؟

آمریکا اکنون استفاده از قطعات هوآوی در تمامی دستگاه‌های متعلق به دولت فدرال این کشور و همچنین هرگونه فروش قطعات یا فناوری‌های آمریکایی به هوآوی را ممنوع کرده است، اما بسیاری معتقدند اصلی‌ترین ضربه آمریکا به این کمپانی چینی، چیز دیگری بوده است: دستگیری «مِنگ وانجو» دختر بنیانگذار هوآوی و مدیر ارشد مالی این کمپانی [۸] . منگ در اولین روز از ماه دسامبر سال ۲۰۱۸، در کانادا و به درخواست مقامات آمریکایی به اتهام نقض تحریم‌های ایران دستگیر شد [۹] . آمریکایی‌های خواستار تحویل منگ به واشینگتن شده بودند.

به گفته یکی از مشاوران نزدیک «جاستین ترودو» نخست‌وزیر کانادا، دولت این کشور اعتقاد دارد جان بولتون، مشاور وقت امنیت ملی ترامپ، اصلی‌ترین طراح نقشه دستگیری منگ بوده است [۱۰] . منگ بعداً به کلاه‌برداری مالی و فریب نهادهای مالی بین‌المللی برای پنهان کردن روابط تجاری هوآوی با ایران [۱۱] و همچنین سرقت اسرار تجاری از آمریکا [۱۲] نیز متهم شد. وی در حال حاضر در کانادا به قید وثیقه آزاد است و تا زمانی که جلسات دادگاهی مربوط به استرداد او به آمریکا دارد برگزار می‌شود حق خروج از این کشور را ندارد. هم هوآوی و هم منگ نقض تحریم‌های ایران را تکذیب کرده‌اند، اما اگر اتهامات منگ در دادگاه ثابت شود، وی ممکن است به حبس تا ۱۰ سال مطابق قوانین آمریکا محکوم شود [۱۳] .

منگ وانجو، دختر بنیانگذار هوآوی و مدیر ارشد مالی این کمپانی در کانادا منتظر تصمیم دولت این کشور درباره استرداد احتمالی‌اش به آمریکاست؛ در این تصویر، دستگاه ردیاب بسته‌شده به پای چپ منگ دیده می‌شود (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› «سگ هار» سیاست خارجی ترامپ کیست؟

زدتی‌ای: کمپانی‌ای که پس از تحریم آمریکا تا مرز ورشکستگی رفت

کمپانی «زدتی‌ای [۱۴] » (ZTE) دیگر غول فناوری ارتباطات چین و به نوعی رقیب اصلی هوآوی محسوب می‌شود. این کمپانی چندملیتی که سال ۱۹۸۵ توسط «هو وِیگویی» تأسیس شد، در کشورهای مختلفی از جمله آمریکا زیرمجموعه دارد و به طور گسترده فعالیت می‌کند. عمده محصولات زدتی‌ای شامل گوشی‌های همراه، تجهیزات شبکه و خدمات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری مربوط به اپراتورهای همراه است. زدتی‌ای نیز طی دوره ریاست‌جمهوری ترامپ از خصومت‌های آمریکا بی‌بهره نبوده و به اتهامات مشابهی با هوآوی تحت تحریم و مجازات واشینگتن قرار گرفته است.

زدتی‌ای به خاطر ارتباط با ایران با سنگین‌ترین جریمه وضع‌شده توسط آمریکا علیه یک کمپانی به خاطر نقض محدودیت‌های صادراتی واشینگتن مواجه شد (+)

ماه مارس سال ۲۰۱۷ این کمپانی چینی طی توافقی با دولت آمریکا اعتراف کرد [۱۵] که بر خلاف مقررات تحریمی آمریکا اقدام به صادرات فناوری‌های آمریکایی به ایران و کره شمالی کرده است. طبق اعترافات زدتی‌ای، این کمپانی با عقد قراردادهای چندصد میلیون دلاری تجهیزاتی را برای ایران تولید کرده است که فناوری آن‌ها آمریکایی بوده است. به موجب توافق میان زدتی‌ای و واشینگتن، وزارت بازرگانی آمریکا جریمه‌ای ۱/۱۹ میلیارد دلاری علیه زدتی‌ای وضع کرد که بزرگ‌ترین جریمه وضع‌شده تا کنون علیه یک کمپانی به خاطر نقض محدودیت‌های صادراتی در تاریخ آمریکا به شمار می‌رود [۱۶] .

زدتی‌ای در توافق با دولت آمریکا همچنین متعهد شد همه کارمندان دخیل در نقض تحریم‌های آمریکا را توبیخ و مجازات کند تا در عوض، اجازه تداوم همکاری با کمپانی‌های آمریکایی را پیدا کند. این در حالی است که وزارت بازرگانی آمریکا بعدها متوجه شد که زدتی‌ای این بخش از توافق خود با دولت آمریکا را نقض کرده و فقط ۴ نفر از مقامات ارشد خود را برکنار نموده است، در حالی که همچنان به ۳۵ کارمند دیگری که در نقض تحریم‌ها دست داشته‌اند، پاداش پرداخت می‌کند.

بر همین اساس، اواسط ماه آوریل سال ۲۰۱۸، وزارت بازرگانی آمریکا [۱۷] کمپانی‌های این کشور را به مدت هفت سال از صادرات محصول و فناوری به زدتی‌ای منع کرد [۱۸] ، در حالی که این کمپانی چینی برای تولید گوشی‌های همراه خود به فناوری‌های آمریکایی مانند پردازنده‌های «کوالکام [۱۹] » و همچنین خدمات همراه اندرویدی گوگل [۲۰] وابسته بود. در حالی که هوآوی مقاومت بیش‌تری مقابل تحریم‌های آمریکا از خود نشان داده و حتی گام‌های بلندی به سوی خودکفایی در فناوری‌های تحریمی، مانند ساخت تراشه، برداشته است، قطع واردات قطعات و فناوری‌های پیشرفته از آمریکا بخش تولید گوشی‌های همراه زدتی‌ای را به طور کامل تعطیل کرد [۲۱] و این کمپانی را در آستانه فروپاشی قرار داد [۲۲] .

سرنوشت زدتی‌ای به برگ برنده بزرگی برای دونالد ترامپ در جنگ تجاری با چین تبدیل شد. رئیس‌جمهور آمریکا پیروزمندانه پای صفحه توئیترش نشست و از وضع ۱/۳ میلیارد دلار جریمه علیه زدتی‌ای و اجبار این کمپانی به اخراج تمام مدیران ارشدش خبر داد [۲۳] . زدتی‌ای بار دیگر با دولت آمریکا توافق کرده بود [۲۴] ، اما این‌بار علاوه بر ۱ میلیارد دلار جریمه، ۴۰۰ میلیون دلار نیز تضمین ارائه کرد و به وزارت بازرگانی آمریکا اختیار داد تا رأساً اعضای یک «هیأت نظارت» را درون کمپانی زدتی‌ای انتخاب کند که قرار بود ناظر بر اجرای توافق با واشینگتن باشند [۲۵] .

در همین‌باره بخوانید:

›› آیا ترامپ مدل «امتیاز صفر» تهران را روی پکن هم پیاده می‌کند؟

با این وجود، از آن‌جایی که ظاهراً منافع مالی ترامپ و دخترش ایوانکا نیز در قالب توافقات بر سر بازگشایی زدتی‌ای لحاظ شده بودند [۲۶] ، مجلس سنای آمریکا (که آن زمان تحت کنترل دموکرات‌ها بود) این توافق را توافقی میان شخص ترامپ و چین دانستند و آن را رد کردند [۲۷] . اعتراض سنا که در قالب الحاقیه‌ای به لایحه بودجه نظامی سال ۲۰۱۹ اضافه شده بود، اجازه برداشته شدن تحریم‌ها علیه زدتی‌ای را به ترامپ نمی‌داد. اگرچه ۱۳ جولای ۲۰۱۸ بالأخره توافق مذکور منجر به لغو تحریم‌های صادراتی علیه زدتی‌ای شد [۲۸] ، اما به موجب لایحه بودجه نظامی کنگره خرید، دولت فدرال آمریکا حق خرید قطعات و محصولات از زدتی‌ای را نیز، مانند هوآوی، ندارد [۲۹] .

خط تولید زدتی‌ای در شنجن چین؛ کمپانی زدتی‌ای در نتیجه تحریم‌های آمریکا تا آستانه ورشکستگی پیش رفت (+)

«کاسکو»؛ تحریم‌هایی که حمل‌ونقل دریایی جهان را مختل کرد

کمپانی «کمپانی حمل‌ونقل اقیانوسی چین» که به اختصار «کاسکو» یا «کاسکو شیپینگ [۳۰] » نامیده می‌شود، یکی دیگر از کمپانی‌های چینی بود که به اتهام نقض تحریم‌های ایران تحت تحریم و مجازات آمریکا قرار گرفت. این کمپانی غول‌پیکر چینی که سال ۲۰۱۶ با ادغام دو کمپانی «گروه حمل‌ونقل چین» و «گروه کاسکو» به شکل کنونی درآمد، هم‌اکنون با برخورداری از بیش از ۱۱۰۰ کشتی تجاری بزرگ‌ترین ناوگان حمل‌ونقل آبی جهان را در اختیار دارد.

یکی از دفاتر کاسکو در آمریکا؛ تحریم این کمپانی چینی موجب اختلال در حمل‌ونقل دریایی جهان شد (+)

نه تنها خود این کمپانی، بلکه بخش‌های زیرمجموعه آن نیز مستقلاً در جایگاه‌های بالای رتبه‌بندی جهانی قرار می‌گیرند. به عنوان نمونه، بخش‌های «حمل‌ونقل بار فله خشک» (بار به صورت غیرکانتینری)، «حمل‌ونقل نفت» و «حمل‌ونقل بارهای عمومی و خاص» این کمپانی به خودی خود بزرگ‌ترین ناوگان دریایی در حوزه کاری خود را در جهان دارند [۳۱] .

به دلیل همین ناوگان‌های بزرگ متعلق به کاسکو بود که وقتی دولت ترامپ در تاریخ ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۹ دو واحد از کمپانی کاسکو را به اتهام حمل نفت صادراتی ایران و نقض تحریم‌های آمریکا به فهرست تحریم‌های خود اضافه کرد، هزینه حمل‌ونقل دریایی در جهان رکوردهای جدیدی را ثبت کرد و بازار حمل‌ونقل جهان دچار اختلال شد [۳۲] . «دفتر کنترل دارایی‌های خارجی» وزارت خزانه‌داری آمریکا که بازوی اصلی اجرای تحریم‌های آمریکاست [جزئیات بیش‌تر] به سرعت با انتشار توضیحاتی اعلام کرد که کمپانی کاسکو به طور کامل مورد تحریم قرار نگرفته، بلکه صرفاً دو زیرمجموعه آن تحریم شده‌اند.

در همین‌باره بخوانید:

›› اتاق جنگ آمریکا علیه ایران کجاست و در رأس آن چه کسانی هستند؟

›› «برایان هوک» کیست و در «گروه اقدام ایران» چه مأموریتی دارد؟

›› پشت پرده استعفای مسئول تحریم ایران در وزارت خزانه‌داری آمریکا چیست؟

با این حال، این شفاف‌سازی هم کار زیادی از پیش نبرد، چراکه «قانون مالکیت ۵۰ درصدی» که در آن توضیح داده شده بود، این‌بار بانک‌ها، نهادهای مالی، کمپانی‌های بیمه‌ای، کمپانی‌های چارتری و برخی صنایع دیگر وابسته به حمل و نقل دریایی را گیج کرد [۳۳] . اوایل سال ۲۰۲۰ وزارت خزانه‌داری آمریکا بالأخره یکی از واحدهای تحریم‌شده کاسکو را از فهرست تحریم‌ها حذف کرد [۳۴] و از آن‌جایی که کمپانی‌های بین‌المللی باز هم از جزئیات این خبر اطلاعی نداشتند، اوضاع کم‌کم به حالت عادی برگشت. با توجه به این‌که پکن هنوز هم بزرگ‌ترین مشتری نفتی ایران محسوب می‌شود، علاوه بر تحریم، دولت آمریکا بارها به کمپانی کاسکو درباره حمل‌ونقل نفت ایران اخطار نیز داده و کشتی‌های این کمپانی را به خاموش کردن فرستنده‌هایشان برای جلوگیری از ردیابی آن‌ها هنگام تحویل نفت ایران متهم کرده است [۳۵] .

کشتی باری «گلکسی» متعلق به کمپانی کاسکو؛ این کمپانی چینی بزرگ‌ترین ناوگان حمل‌ونقل دریایی جهان را در اختیار دارد (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› فوربس: ایران صادرات نفتش را مخفی می‌کند

›› توافق محرمانه ایران با روسیه برای صادرات نفت؟

بانک کونلون؛ بانکی که دولت اوباما تحریم کرد

«بانک تجاری کارامای سیتی [۳۶] » سال ۲۰۰۶ در شهر کارامای چین که یکی از مراکز فعالیت‌های نفتی این کشور است، تأسیس شد، اما چهار سال بعد پس از آن‌که «شرکت ملی نفت چین» بخش عمده‌ای از سهام آن را خرید (سهمی که اکنون بیش از ۷۷ درصد است [۳۷] ) به «بانک کونلون [۳۸] » تغییر نام داد. این بانک چینی از آن پس یکی از راه‌های اصلی انجام تراکنش‌های بانکی میان ایران و چین، به ویژه تراکنش‌های مربوط به صادرات نفت از ایران به چین بود؛ کاری که موجب شد تا آمریکا سال ۲۰۱۲ این بانک را تحریم کند [۳۹] .

شعبه‌ای از بانک کونلون در پکن، پایتخت چین؛ این بانک چینی به خاطر ارتباط با ایران از دسترسی به نظام مالی مبتنی بر دلار محروم شده است (+)

وزارت خزانه‌داری آمریکا مدعی شد که بانک کونلون با بانک‌های ایرانی، از جمله «بانک تجارت»، تعامل داشته است. اگرچه بانک تجارت و سایر بانک‌های ایرانی‌ای که بانک کونلون با آن‌ها همکاری داشته، در هیچ‌یک از فهرست‌های تحریمی سازمان ملل قرار ندارند، اما دولت آمریکا این بانک‌ها (و به تبع آن بانک کونلون [۴۰] ) را به تأمین مالی نیروی قدس سپاه پاسداران ایران متهم کرده و بنابراین بر اساس قوانین داخلی خود، اقدام به تحریم بانک کونلون کرد [۴۱] .

به علاوه، دولت آمریکا صرفاً به خاطر این‌که بانک مرکزی ایران نزد بانک کونلون حساب داشته است، این بانک چینی را تحریم کرده و حتی اشاره‌ای به این نکرده است که آیا مقامات بانک کونلون و یا دولت چین از امکان استفاده از سپرده‌های بانک مرکزی ایران برای تأمین نیروی قدس باخبر بوده‌اند یا خیر. این در حالی است که بانک کونلون صرفاً وظیفه داشت تا هزینه خرید نفت از ایران را به عنوان سپرده نزد خود نگه دارد تا تهران بتواند بدون نیاز به انتقال پول، از همین سپرده برای روابط تجاری با پکن استفاده کند.

بانک کونلون توسط دولت اوباما و به موجب «لایحه جامعه تحریم‌ها، پاسخگویی و عدم سرمایه‌گذاری ایران [۴۲] » (۲۰۱۰) تحریم شد. این لایحه که اکنون یکی از جامع‌ترین لایحه‌های تحریمی علیه ایران است در هر دو مجلس نمایندگان و سنای کنگره آمریکا با رأی تقریباً مطلق تصویب شد و ۱ جولای ۲۰۱۰ به امضای باراک اوباما رسید. بانک کونلون پس از تحریم در قالب این لایحه از هرگونه همکاری با نهادهای مالی آمریکایی یا نظام مالی بین‌المللی مبتنی بر دلار محروم شده است.

کرونا و دیپلماسی چینی

شیوع ویروس کرونا و کشف آن در شهر ووهان چین، اهرم فشار دیگری در اختیار دولت ترامپ قرار داد تا فشار سیاسی به پکن را افزایش دهد، در حالی که گزارش‌های روزافزونی خبر می‌دهند که چه‌بسا خود آمریکا منشأ این ویروس مرگ‌بار بوده است [جزئیات بیش‌تر]. در عین حال، چین در واکنش به اتهامات آمریکا درباره شیوع کرونا از چین به تمام جهان، نوعی «دیپلماسی کرونایی» در پیش گرفته و به بیش از ۱۲۰ کشور جهان، از جمله خود آمریکا، تجهیزات پزشکی ارسال کرد و به کشورهایی که بیش از دیگران از ویروس کرونا آسیب‌دیده بودند، از جمله ایران، پزشک متخصص اعزام نمود. در طرف مقابل، آمریکا نه تنها تحریم‌های ایران را لغو نکرد، بلکه افراد و نهادهای دیگری را در همین دوره شیوع کرونا به فهرست تحریم‌های خود اضافه کرد و همچنان در تلاش است تا مانع از کمک کمپانی‌ها یا سازمان‌های بین‌المللی به ایران در مبارزه با بیماری کووید-۱۹ شود.

ارسال کمک‌های پزشکی از چین به ایران با شعار «ایران قوی باش!» (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› مرگ مشکوک یک زن آمریکایی/ آیا منشأ ویروس کرونا آمریکاست؟

استفاده آمریکا از یک بحران انسانی برای تشدید فشارها علیه ایران از یک سو و کمک‌های چین به تهران با وجود سابقه تحریم‌های شدید واشینگتن علیه پکن به خاطر روابط با جمهوری اسلامی، بار دیگر به خوبی نشان می‌دهد که دولت ایران باید به جای تلاش برای لغو تحریم‌های آمریکا، تمرکز خود را معطوف به تقویت روابط با کشورهایی کند که منافع آن‌ها در مقابله با یک‌جانبه‌گرایی آمریکاست.

در همین‌باره بخوانید:

›› روحانی اگر «میراث دیپلماسی» می‌خواهد به شرق رو کند

اگرچه تا کنون ده‌ها شهروند و ده‌ها نهاد چینی به خاطر همکاری با ایران و به موجب تحریم‌های گسترده‌تر آمریکا به فهرست تحریم‌های وزارت خزانه‌داری این کشور اضافه شده‌اند، اما در ادامه، فهرست ۴۰ نهاد چینی آمده است که به طور مستقیم به خاطر روابط با ایران و به استناد تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا به طور خاص علیه ایران تحت تحریم واشینگتن قرار گرفته‌اند: