گروه فرهنگی مشرق- سومین نشست «عصر خاطره با هنر مبارزه» برای تقدیر از جمشید حیدری کارگردان نخستین‌ فیلم سینمایی دفاع مقدس، نورالدین عافی از رزمندگان دوران 8 سال دفاع مقدس که کتاب «نورالدین پسر ایران» براساس خاطرات او نوشته شده است و نکوداشت جعفر دهقان بازیگر فیلم‌های دفاع مقدس شب گذشته 31 شهریور در نخلستان موسسه هنر رسانه‌ای اوج برگزار شد. باباییان تهیه‌کننده فیلم «حماسه قهرمانان» و اکبر ثقفی تهیه‌کننده و کارگردان از جمله میهمانان این برنامه بودند.

نورالدین عافی با اشاره به تلاش رزمندگان در 8 سال دفاع مقدس برای برقراری امنیت گفت: اوضاع کشورهای منطقه به ما نشان می‌دهد که اگر از خودگذشتگی رزمندگان در 8 سال دفاع مقدس نبود چه بلایی بر سر کشور می‌آمد. ما اگر 1000 سال هم زندگی کنیم مدیون شهدا هستیم.

وی با اشاره به 8 بار زخمی شدن در جبهه‌ها گفت: دلیل برگشت من به منطقه پس از مجروحیت انسان‌هایی بودند که در هیچ جای دنیا نمونه‌های آنها نبود. اولین بار که می‌خواستم به جبهه بروم به دلیل سن کم مرا راه نمی‌دادند، 3 ماه طول کشید تا به جبهه اعزام شوم. اولین روزهای ورود به جبهه برایم خیلی سخت بود. جنگ، گرسنگی، بیابان‌خوابی مواردی بودند که زندگی در جبهه را سخت می‌کرد. اما وجود انسان‌های برجسته جبهه را به یک بهشت تبدیل کرده بود. افرادی صمیمی، درستکار، راستگو و خوب و خدایی در جبهه‌ها حضور داشتند. دوست داشتم هیچ‌وقت جنگ تمام نشود، اما با اتمام جنگ ما را از بهشت بیرون انداختند.

این رزمنده 8 سال دفاع مقدس با یادآوری سابقه مجروحیت‌هایش در جبهه‌های مختلف خاطرنشان کرد: بعد از جنگ 37 بار عمل جراحی انجام دادم، هر 3 ماه یک عمل جراحی انجام می‌دادم، بدنم جراحت‌های فراوانی دارد، عفونت چشم‌هایم به گونه‌ای بود که باید مداوم چشم‌هایم را ضدعفونی می‌کردم. دو ماه دیگر هم یک عمل جراحی بر روی فکم دارم.

عافی اضافه کرد: خیلی از شبها خواب دوستان شهیدم را می‌بینم. امیر یکی از دوستانم بود که با او رفاقت بیشتری داشتم. در عملیات والفجر 8 خواب شهادت او را دیدم. وقتی عملیات شروع شد 5 نفر از دوستانم در جایی جمع شدند و با هم پیمان بستند که هر کس زودتر شهید شد شفاعت دیگران را کند. 2 دقیقه بعد هر 5 نفر آنها شهید شدند امیر هم با آنها بود. دیدن صحنه شهادت آنها خیلی بر روی زندگی من اثر گذاشت.

وی با تاکید بر اینکه برای آغاز دوباره جنگ خوشحال نمی‌شوم، گفت: حال و هوای جبهه‌های آن روز تکرار نشدنی است. در بهشت نیز اگر امامان و صالحان نباشند آنجا به یک جهنم تبدیل می‌شود. جبهه‌های 8 سال دفاع مقدس به دلیل حضور صالحان برای ما مثل بهشت بود. به همین دلیل وقتی زخمی می‌شدم وسایل پانسمان می‌گرفتم و به جبهه‌ها برمی‌گشتم و خودم زخم‌هایم را پانسمان می‌کردم.

این رزمنده 8 سال دفاع مقدس تصریح کرد: صفا و رفتار آن روزهای رزمندگان در جامعه امروز دیده نمی‌شود.

عافی در مورد خاطرات خود درباره قبول کردن قطعنامه 598 گفت: آن شب که خبر قبول این قطعنامه را شنیدم، در جبهه بودم و تا صبح گریه کردم، زهری که امام در زمان قبول قطعنامه خوردند جگر ما را می‌سوزاند.

وی با تعریف خاطره‌ای در مورد دیدارش با امام گفت: 2-3 بار فرصت دیدن امام خمینی برای من پیش آمد اما به دلیل حضور در جبهه‌ها نتوانستم ایشان را ببینم. بعد از فوت امام بسیار از واقع پشیمان بودم. پشت سر من ترکشی خورده بود که جایش خیلی درد می‌کرد. اگر قرص نمی‌خوردم قادر به تحمل درد آن نبودم. یک شب که درد گردنم غیرقابل تحمل شده بود با خودم عهد کردم که دیگر قرص نخورم. شب در خواب امام خمینی (ره) و امیر را دیدم امام دستش را به روی جایی که درد می‌کرد گذاشت و از آن زمان دیگر آنجا درد نمی‌کند.

این رزمنده 8 سال دفاع مقدس در مورد ساخت فیلم‌های دفاع مقدسی گفت: اگر این فیلم‌ها کمی به واقعیت نزدیک شوند بسیار بهتر است، من 77 ماه در جبهه‌ها بودم اما فرمانده‌ای را ندیدم که به کسی بگوید به جلو برو و یا با بی‌ادبی رفتار کنند. در فیلم‌های دفاع مقدسی می‌بینیم که یک بسیجی 100 تا عراقی را با یک رگبار می‌کشد در حالی که این‌طور نبود آنها هم قوی بودند و سلاح و امکانات زیادی داشتند و جنگیدن کار ساده‌ای نبود. اگر بتوانیم ایمان، خلوص و صفای رزمندگان را به نمایش بگذاریم و واقعیات جبهه را نشان دهیم بسیار بهتر است.

حیدری: نباید وجهه هنری سینما را برای ساخت فیلم های دفاع مقدسی نادیده بگیریم

در ادامه مراسم، جمشید حیدری، سازنده اولین فیلم دفاع مقدس با بیان اینکه سال های دفاع مقدس، سال های دلدادگی بود و هر کس در حوزه کاری خود بدون چشم داشت کار می کرد، گفت: فیلم «مرز» از زمانی شروع شد که هواپیماها بر فراز آسمان تهران به پرواز در آمدند؛ وقتی به آنها نگاه می کردم پیش خود گفتم که اگر قرار است سینمایی وجود داشته باشد، قطعا باید به اتفاقات بعد از انقلاب بپردازد.

وی با بیان اینکه برای ساخت فیلم «مرز» با سیروس الوند صحبت کرده بودم، ادامه داد: آن زمان تنها تجربه ما از سینمای جنگ، جنگ آلمان و کشورهای دیگر بود. الان تجربه های خوبی در این زمینه پیدا کرده ایم و فیلم های مناسبی هم ساخته شده است؛ در حالی که در آن زمان حتی یک فریم از جنگ را ندیده بودیم.

کارگردان «7گذرگاه» اظهار داشت: قطعا بعد از انقلاب الگوهای جامعه تغییر کرد؛ به گونه ای که وقتی صفا و همدلی مردم را در انقلاب دیدیم، متوجه شدیم که این موضوع در جبهه ها نیز وجود دارد و نورالدین عافی مصداقی از این همدلی است.

حیدری با اشاره به صحبت های عافی درباره نشان دادن واقعیت های جنگ در سینما گفت: این مسئله درست است که باید واقعیت ها را نشان دهیم ولی باید این موضوع را در نظر بگیریم که سینما باید از وجه هنری اش در فیلم ها استفاده کند تا از این طریق موضوعات برای مردم باورپذیر شود؛ وگرنه می توانستیم همان روایت فتح را ادامه دهیم.

وی اضافه کرد: بعد از اینکه جنگ را دیدیم قطعا فیلم ساختن درباره آن برای ما مشکل تر شده است، اگر بتوانیم تجربه های رزمندگان را با هنر فیلمنامه نویسان درآمیزیم قطعا می توانیم فیلم مناسبی بسازیم. امروزه دیگر به تصویر کشیدن سنگرها و آر پی چی ها جذابیتی ندارد، بلکه باید بتوانیم سینمای دفاع مقدس را از نظر کمیت و کیفیت ارتقا دهیم که این موضوع نیاز به شجاعت دارد.

کارگردان «مرز» در پایان خاطر نشان کرد: احساس می کنم هنوز مخاطبان این فیلم ها رکوردار هستند.

علایی: از زمانی که بخش دولتی به فیلم های دفاع مقدسی ورود پیدا کرد، ساخت این فیلم ها کاهش یافت

در ادامه برنامه علی علایی، کارشناس سینما گفت: قطعا رفتن به جبهه ها یک واجب کفایی بود، با این حال نباید نقش مردمی که در پشت صحنه به رزمندگان دلگرمی می دادند را نادیده بگیریم.

وی با انتقاد به فیلم «آژانس شیشه ای» ادامه داد: در این فیلم نقش مردم در جبهه های جنگ، کمرنگ جلوه داده شده بود؛ در حالی که این مسئله به خوبی در فیلم «مرز» به تصویر کشیده شد. در واقع «مرز» یکی از عالی ترین نمونه های فیلم های دفاع مقدسی است؛ در حالی که آن زمان تنها پشتوانه کارگردانان این نوع فیلم ها، تجربه هایی بود که از ژانرهای وستر داشتند که از این تجربه در این فیلم هم استفاده شده است.

این کارشناس سینما با بیان اینکه در آن زمان حتی یک تصویر هم از جبهه ها از تلویزیون پخش نشده بود، افزود: با این حال کشورمان تجربه هایی از شکست ها، پیروزی ها، قهرمانانی ها و... را در طول تاریخ به دست آورده بود و همین مسائل به عنوان دست مایه ای در دست دو هنرمندان کشورمان یعنی سیروس الوند و جشمید حیدری قرار گرفت؛ در واقع این پشتوانه فرهنگی و تمدنی کمک کرد تا شخصیت ها و نوعی ارتباط در فیلم «مرز» گنجانده شود که حتی بعد از آن نیز قابل نفی نباشد.

علایی اضافه کرد: در گذشته بخش خصوصی فیلم های دفاع مقدسی را می ساخت، در حالی که امروزه بدون حمایت و پشتوانه دولتی نمی توان چنین فیلم هایی را ساخت.

وی افزود: اگر امروز کسی از فروش بالای فیلمی صحبت می کند، در حقیقت باید میزان فروش بلیط های آن فیلم را بگوید؛ برای فیلم «عقاب ها» در دوران خودش نزدیک به 10 میلیون بلیط در شهر تهران فروخته شده در حالی که امروز این اتفاق نمی افتد. یعنی فروش بالای فیلم ها از فروش زیاد بلیط های آن نیست.

این کارشناس سینما گفت: از زمانی که بخش دولتی به فیلم های دفاع مقدسی ورود پیدا کرد، ساخت این فیلم ها کاهش یافت و دیگر بخش خصوصی در این ژانر وارد نمی شود.

علایی افزود: کارهایی که جمشید حیدری در ژانر دفاع مقدس ساخته، بیشتر به جنبه های حماسی دفاع مقدس می پردازد، ولی این جنبه از دفاع مقدس رفته رفته از سینمای دفاع مقدس مان حذف شده است.

وی همچنین درباره جعفر دهقان خاطر نشان کرد: وی یکی از بازیگران بی حاشیه کشور است؛ من به یاد ندارم که گفتگویی را از وی در رسانه ها خوانده باشم که باعث به وجود آمدن حاشیه در کشور شده باشد.

دهقان: در طول 6 ماهی که خانه نشین بودم، کسی سراغم را نگرفت

در ادامه مراسم، جعفر دهقان گفت: در یکی از فیلم ها از اسب به زمین خوردم و مدت 6 ماه خانه نشین شدم؛ ولی در این مدت کسی سراغی از من نگرفت. با این حال گله ای از هیچ کس ندارم.

وی با بیان اینکه جمعه شب در برنامه «هفت» آقای گبرلو از من سوال کرد که بعد از دریافت سیمرغ بهترین بازیگر در جشنواره دوازدهم فجر، انتخاب برای بازی در فیلم ها برایت سخت نشد، گفت: در جواب آقای گبرلو گفتم که فردای روزی که سیمرغ را دریافت کردم در فیلمی بازی کردم که اصلا دوست نداشتم؛ در واقع این سوال گبرلو زمانی کاربرد دارد که سینما، واقعا سینما باشد و بازیگران آن نیز بازیگر باشند! چرا که من اگر 2 سال می خواستم در فیلم ها بازی نکنم قطعا در سومین سال، خودم باید به دنبال تهیه کنندگان می رفتم و از آنها سراغ بازی در فیلم ها را می گرفتم.

این بازیگر کشورمان اظهار داشت: در دوران دفاع مقدس ما نیاز به این داشتیم که در فیلم ها به بعد حماسی جنگ بپردازیم؛ ولی الان چرا سینمای جنگ تعطیل شده است؟ آیا واقعا بعد از جنگ سینمای جنگ هم تمام شد؟ اینگونه نیست، چرا که تازه الان باید به بخش های مختلف جنگ بپردازیم.

دهقان در همین زمینه افزود: امروزه باید پای درددل رزمندگان، جانبازان و آزادگان بنشینیم، آن موقع خواهیم دید که چه تعداد فیلم «آژانس شیشه ای» از درددل آنها می توانیم بسازیم. متاسفانه زمانی که مسئولان سینمایی عوض می شوند درباره همه ژانرهای سینما صحبت کرده و وعده می دهند ولی حتی اشاره ای هم به سینمای دفاع مقدس نمی کنند.

وی در پایان خاطر نشان کرد: من یک بار وقتی در فیلم «هفت گذرگاه» بازی کردم افتخار حضور در کنار جمشید حیدری را داشتم ولی بعد از آن دیگر وی را ندیدم تا اینکه امروز در این برنامه دوباره کنار وی قرار گرفتم.

گفتنی است، در پایان مراسم از نورالدین عافی، جمشید حیدری و جعفر دهقان با اهدای تندیس عصر خاطره با هنر مبارزه و لوح، تقدیر شد.

لازم به ذکر است، در این مراسم کلیپ هایی درباره جعفر دهقان، جمشید حیدری و نورالدین عافی پخش شد.