گروه گزارش ویژه مشرق - در گزارش‌های قبلی مشرق (اینجا و اینجا)، از حلقه رسانه‌ای ضدانقلاب و خبرنگاران و چهره‌های شناخته‌شده‌ای گفتیم که پس از خروج از کشور، پایه‌گذار شبکه‌ها و سایت‌های خبری فارسی‌زبان بیگانه شدند. به جز شبکه سلطنتی بی‌بی‌سی فارسی که با بودجه دولت انگلیس اداره می‌شود، رسانه‌های دیگر فارسی‌زبان بیگانه هستند که هم‌عرض بی‌بی‌سی و با نیروهایی که میان دو سه سایت دست به دست می‌شوند، به تولید محتوا بر ضد فرهنگ، اعتقادات، نظام سیاسی و ... مردم ایران مشغول هستند.

 

کادر این شبکه‌ها همانطور که در مطالب قبلی اشاره شد، خبرنگاران سابقا تجدیدنظرطلب و اصلاح‌طلب نشریات داخلی هستند که پس از زمینه‌سازی در داخل و چراغ سبز در خارج، به بهانه‌های مختلف از کشور گریختند و به خدمت ارگان‌های بیگانه درآمدند. یکی از مقاصد عمده «خبرنگاران فراری»، مؤسسه روز و روزنامه اینترنتی موسوم به «روزآنلاین» است که پدرخوانده «خبرنگاران فراری» و -به تعبیر خودش- «بچه‌های خبرنگار» اصلاح‌طلب، مسعود بهنود به همکاری چند تن دیگر، راه‌اندازی کردند تا به خانه امید «بچه‌ها» تبدیل شود. (گزارش مشرق از مسعود بهنود و مأموریت وی در برنامه‌ دیدبان بی‌بی‌سی)

درباره این شبکه که با برنامه‌ای منسجم سال‌هاست سوژه‌های خود را از میان این «بچه‌ها» انتخاب می‌کند و طی چند مرحله از اصلاح‌طلب به تجدیدنظرطلب، اپوزیسیون داخلی و در موقعیت مناسب به خبرنگار فراری تبدیل میکند، گفتنی‌های بسیاری هست و از آن بیشتر خواهیم گفت. اما آنچه در سطور پیش‌رو به آن خواهیم پرداخت، منبع تأمین‌ مالی شبکه مورد اشاره است که در بررسی ماهیت، کارکرد و اهداف آن، نقاط تاریک بسیاری را روشن می‌نمایند.
 

بنیاد هلندی «هیفوس» (HIVOS) در کنار برخی نهادها و پارلمان‌های اروپایی، بار اصلی کمک مالی به این شبکه رسانه‌ای را به دوش می‌کشد. در ادامه از نمایی نزدیکتر این بنیاد را بررسی می‌کنیم تا ببینیم کدام انگیزه‌ها و اهداف این بنیاد در حمایت مالی از شبکه مذکور تأمین می‌شود.


براندازی «انسان‌دوستانه»

هیفوس (HIVOS) مخفف نام «مؤسسه توسعه همکاری‌های انسان‌دوستانه» است که ۴۷ سال پیش در شهر لاهه هلند بنا نهاده شد؛ بنیادی که با شعار «انسان بدون مرز»، هدف خود را گسترش همکاری‌ها و کمک‌های مالی انسان‌دوستانه به کشورها و سازمان‌های آفریقایی، آمریکای لاتین و آسیا اعلام کرده است. بیشترین تمرکز این کمک‌ها و حمایت‌ها در حوزه‌ تغییرات اجتماعی، فعالان فضای مجازی و ابتکارات محلی است.

در شرح چرایی تشکیل این بنیاد، ‌ تأکید شده است که هیفوس اساساً بنیادی غیرمذهبی یا به عبارت دقیق‌تر ضدمذهبی است که فلسفه وجودی‌اش بر پایه مقابله با سازمان‌های مذهبی هلند شکل گرفته است. هیفوس حالا در کشورهای اندونزی، کاستاریکا، زیمبابوه، کنیا، بولیوی، هند، اکوادور، گواتمالا، تانزانیا، آفریقای جنوبی و تیمور دارای دفاتر منطقه‌ای و محلی است و مجموعا در ۲۶ کشور نیز فعال است.

هیفوس از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است که در مجموع چهار هدف اصلی را در کشورهای مقصد دنبال و برنامه‌هایی را با این عناوین اجرا می‌کنند: توسعه اقتصادی، دموکراسی و حقوق بشر، فرهنگ و نسل‌ها، ابزارهای ارتباط جمعی و رسانه و روابط خارجی.
  گفتیم که این بنیاد در کشورهای مختلفی دفاتر منطقه‌ای و محلی دارد که اجرا و پیش‌برد برنامه‌های این بنیاد را عهده‌دار هستند، اما یک استئناء نیز وجود دارد؛ منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا. اجرای برنامه‌های هیفوس در کشورهای غرب آسیا و شما آفریقا را همچنان دفتر مرکزی این بنیاد در لاهه بر عهده دارد که بدون هیچ توضیح اضافه‌ای از برنامه و توجه ویژه سران آن برای کشورهای منطقه حکایت دارد.
 

مدیران و حامیان مالی هیفوس

سهامداران هفیوس به چند دسته تقسیم می‌شوند. بخشی از سهام هیفوس متعلق به فعالان مدنی و سیاسی هلندی است. بخش دیگری از آن هم برای دولت و پارلمان هلند و سازمان‌های دولتی است که به این بنیاد پول تزریق می‌کنند. همچنین، ‌ برنامه‌هایی که هیفوس اجرا می‌کند، حامیان دیگری هم دارد؛ وزارت خارجه هلند، شبکه امیدیار، اتحادیه اروپا، بنیاد فورد و امثالهم - بنیادهایی با اساسنامه‌های مشابه و اهداف یکسان - از جمله همراهان هیفوس در برنامه‌های این بنیاد برای کشورهای درحال توسعه هستند. به ادعای هیفوس، بیش از ۷۰۰ سازمان در سراسر جهان، این بنیاد را یاری می‌کنند.
 
مدیریت اجرایی هیفوس از سال ۲۰۱۳ تا کنون بر عهده «ادوین هویزینگ» (Edwin Huizing) گذاشته شده است. هویزینگ پیش از این از مدیران این بنیاد در دفتر منطقه‌ای شرق و جنوب آفریقا بود که به دلیل پیش‌برد موفقیت‌آمیز برنامه‌هایی با محوریت آزادی‌های «زنان» و آزادی ازدواج و ارتقاء حقوق «همجنس‌بازان» مورد تقدیر قرار گرفت. جمهوری دموکراتیک کنگو، آخرین محل مأموریت آقای هویزینگ پیش از سفر به لاهه و به دست گرفتن سکان هدایت برنامه‌های هیفوس برای منطقه‌ ما بود.

یکی از برنامه‌های جالب توجه هویزینگ که مورد تأکید هیفوس برای اجرا در غرب آسیاست، حمایت از استقلال زنان از مردان در داشتن فرزند است. بدین ترتیب، این بنیاد به زنان کمک می‌کند تا بدون نیاز به ازدواج یا نیاز به مردان به هر شکل، بتوانند نسبت به بچه‌دار شدن اقدام کنند. توضیح بیشتری درباره مکانیزم‌های اجرای این برنامه داده نشده است، اما حمایت از پدیده‌هایی مانند آنچه امروز به نام «ازدواج سفید» شناخته می‌شود و شکل گرفتن خانواده‌های تک والدی، از جمله این راه‌هاست.
 

هیفوس و ایران

فعالیت هیفوس در ایران به سال‌های پس از ۱۳۷۸ بازمی‌گردد که این بنیاد توانست ارتباط نزدیکی با سازمان‌های مردم‌نهاد داخلی برقرار کند. اما با آشکار شدن ارتباط این بنیاد با عناصر ضدانقلاب - که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره خواهد شد- و فعالیت‌های ضدنظام این مجموعه، دولت ایران در سال ۱۳۸۵ نام هیفوس را به لیست سازمان‌های برانداز افزود و هرگونه فعالیت این بنیاد یا همکاری با آن را ممنوع کرد. در همان زمان، «مارسل ون در هیدن» (Marcel van der Heijden) مدیر برنامه حقوق بشر و گسترش دموکراسی هیفوس اذعان کرد که این بنیاد به به افراد و سازمان‌هایی در داخل کشور پول پرداخته است: «کار با فعالان مدنی در ایران بسیار مشکل شده است. افرادی که از کشورهای غربی پول دریافت کرده‌اند به بازیچه شدن دست بیگانگان متهم شده‌اند. » هیفوس نیز در اقدامی متقابل اعلام کرد نام ایران را به لیست سیاه اضافه کرده است، اما در ادامه می‌بینیم که برنامه‌های ضدایرانی این بنیاد تا به امروز ادامه پیدا کرده است.

برنامه‌های هیفوس در ایران بیشتر بر حوزه «حقوق بشر» متمرکز شده است و در سه محور «حقوق زنان»، «حقوق هم‌جنس‌بازان» و «زندانیان» با مشارکت دو گروه دنبال می‌شود؛ یکی از طریق شبکه‌ رسانه‌ای وابسته به هیفوس در خارج و برخی دنباله‌های داخلی آن و دیگری با استفاده از اپوزیسیون داخلی -و خارجی- و برخی فعالان مدنی.

در گزارش عملکرد سال ۲۰۱۴ هیفوس درباره فعالیت‌های این بنیاد در ایران یا در ارتباط با ایران آمده است که هیفوس تلاش می‌کند کمک‌های فنی و اقتصادی و ایجاد ظرفیت برای سازمان‌های ناظر و گزارش‌ دهنده نقض حقوق بشر در ایران را فراهم کند، همچنین بر روی قوانین جایگزین و اجرای اصلاحات از طریق کمپین‌ها و تبلیغات کار می‌کنند.
  هیفوس در سال ۲۰۱۳ نیز با تربیت و آموزش ۶۰۰ متخصص کامپیوتر و اینترنت، آن‌ها را برای ایجاد دسترسی به اینترنت آزاد و بدون فیلتر در ایران به کار گرفت. همچنین نرم‌افزارهای فیلترشکنی را هم تولید و به کاربران ایرانی عرضه کرد که به اذعان خود هیفوس، تنها در یک مورد بیش از ۵۰هزار کاربر آن را دریافت و تکثیر کرده‌اند.

کلاهبرداری با تابلوی همجنس‌بازی

یکی از این برنامه‌ها، «نه به تغییر اجباری جنسیت» در حمایت از همجنس‌بازی و همجنس‌بازان در ایران بود که بنیاد هیفوس با همکاری وزارت خارجه هلند با اختصاص مبلغ ۱۸۰ هزار یورو، از اواخر ۲۰۱۲ کلید زد. عامل اجرای این پروژه، شرکت‌هایی به نام «عدالت برای ایران» و «عدالت در عمل» -ثبت‌شده در انگلیس- هستند که با بررسی سوابق این دو شرکت مشابه، به دو اسم می‌رسیم؛ «شادی امین» - با نام اصلی سهیلا امین ترابی - و «شادی صدر». البته شادی صدر پس از مدتی استعفا می‌دهد و مستقلا با برنامه‌های هیفوس همکار می‌کند.
    بنابر اسناد اداره ثبت شرکت‌ها در بریتانیا، این شرکت‌های ثبت شده فقط و فقط یک عضو دارد و آن نیز کسی نیست جز «شادی امین» که با پوشش شبکه‌ رسانه‌ای وابسته به هیفوس به وکیل مدافع همجنس‌بازان در ایران تبدیل شده است.
   
ماریچه اسخاکه نماینده هلندی پارلمان اروپاست که با تغییر فضای سیاسی کشور پس از انتخابات ۹۲، رفت و آمدهایی به همراه هیئت‌های اروپایی به کشور داشته است که با حاشیه‌هایی نیز همراه بود. خانم اسخاکه اساسا به عنوان یک فعال حقوق بشر و حقوق زنان شناخته می‌شود که سفرهایش به ایران نیز برای پیگیری همین موارد بود - که در قالب دیدار با محکومان امنیتی و چهره‌های سیاسی معارض انجام شد. اسخاکه پس از بازگشت به کشورش، درباره سفر به ایران و حواشی آن در سایت شخصی‌اش می‌نویسد:

«برای رسیدن به برابری زن و مرد در ایران راه درازی در پیش است. با آنکه آمار تحصیلات و اشتغال زنان در این کشور امیدوارکننده است، قوانین خانواده و کار راه را برای تبعیض باز گذاشته اند. حضور سیاسی زنان در عرصه های رسمی نیز بسیار پایین است. ما با خانم ابتکار، معاون رئیس جمهور، راه های مورد نظر او برای اصلاح این وضعیت را بررسی کردیم. »
 
او همچنین با استقبال از جنجال‌ها و حواشی بوجود آمده درباره پوشش نامتعارفش در ایران می‌گوید: «اینکه من باید در ایران پوشش داشته باشم، چیزی است که مطمئنن من به آن فکر می کنم و برای آن تصمیم می گیرم چرا که برای من که هر روز حجاب ندارم، موضوعی بسیار غیرطبیعی است. کاش کسانی که با پوشش من مشکل داشتند، در دیدارهایی که با من داشتند، ‌ به صورت شخصی به خود من دراینباره می گفتند. و من نمی دانستم نشان دادن گردن آنچنان مهم است.   و من در ایران، ‌ زنان را با حجاب های بسیار متنوعی می بینم. برخی چادر دارند و برخی دیگر روسری های نازکی دارند که بعضا از سرشان هم میفتد.   در نتیجه من فکر نمی کردم مدل من، ‌برای پوشش موهایم، که مجبور بودم انجام بدهم،   به چنین بحثی تبدیل بشود.  اما خب من در این دو روز حمایت های زیادی از زنان و مردان ایرانی دریافت کردم که می گویند منتقدان به من افراد تندرویی هستند که احتمالا خوشحال نیستند که من به ایران سفر کردم. به نظرم در نهایت این مباحثه مهمی است که حال در پی پوشش من شدت گرفته است. »

اما این همه اقدامات ایشان نیست. خانم اسخاکه، بصورت سازمان‌یافته و از طریق همکاری با عناصری ضدانقلاب و ضدایران چون «شادی صدر»، «شادی امین»، «شیرین عبادی» و ... در سازمان‌هایی که به همین‌منظور تأسیس شده‌اند، فعالیت می‌کند.
 

اما حال که از خانم اسخاکه نام بردیم، باید از یک زن ایرانی‌ - هلندی دیگر هم یاد کنیم که در پارلمان هلند و در مرتبه‌ای بالاتر، تأمین مالی، هماهنگی و تهیه خط مشی اضلاع این شبکه (بنیاد هیفوس - شبکه رسانه‌های وابسته به هیفوس و دولت هلند - و چهره‌های حقوق بشری و رسانه‌ای داخل و خارج از کشور) را بر عهده دارد؛ «فرحناز(فرح) کریمی» ، نماینده ایرانی‌تبار پارلمان هلند که در گزارش بعدی مفصل به نقش ایشان در این جریان در هم‌ تنیده‌ی برانداز، خواهیم پرداخت؛ شبکه‌ای متشکل از چند سایت فارسی‌زبان بیگانه - روزآنلاین، رادیو زمانه، رادیو فردا، گویا و ...-  با انبوهی از خبرنگاران فراری از کشور که در آن‌ها لانه کرده‌اند و متأسفانه در داخل نیز برخی دنباله‌رو آن‌ و در ارتباط مستمر و هماهنگی کامل هستند. مشرق درباره این جریان، بیشتر خواهد گفت.



منابع:

http://www.ariseindiaforum.org/ford-foundation-hivos-panos-dutch-embassy-kejariwal-american-agent/

http://www.endole.co.uk/company/۰۸۳۹۴۹۹۱/jfi-ngo-ltd

https://www.hivos.org/activity/no-forced-sex-change

https://www.hivos.org/news/edwin-huizing-new-ceo-hivos

https://hivos.org/womens-empowerment

https://www.hivos.org/about-hivos

http://irevolution.net/۲۰۰۸/۰۶/۲۶/global-voices-summit-fund-for-cyber-activism/

http://www.marietjeschaake.eu/۲۰۱۵/۰۶/media-bbc-persian-%D۹%۸۸%D۸%A۷%DA%A۹%D۹%۸۶%D۸%B۴-%D۸%B۱%D۸%B۳%D۹%۸۵%DB%۸C-%D۹%۸۵%D۸%AC%D۹%۸۴%D۸%B۳-%D۸%A۷%DB%۸C%D۸%B۱%D۸%A۷%D۹%۸۶-%D۸%A۸%D۹%۸۷-%D۹%BE%D۹%۸۸%D۸%B۴%D۸%B۴-%D۹%۸۶%D۹%۸۵%D۸%A۷%DB%۸C/

http://www.radiofarda.com/content/f۳-eump-talks-about-travel-iran/۲۷۰۶۰۸۶۵.html

https://www.hivos.org/our-network

https://www.hivos.org/activity/iranian-womens-alternative-e-broadcasting-۲۰۱۲-۲۰۱۴

http://www.hivos.net/News/Hivos-International-goes-digital/Human-rights/Hivos-blacklisted-in-Iran

http://archief.hivos.nl/dut../community/partner/۱۰۰۱۱۲۰۶

http://www.krachtvancultuur.nl/en/current/۲۰۰۷/april/hivos_cinema_unlimited_award.html

http://jahannews.com/vdcauwnyi۴۹ny۰۱.k۵k۴.html

http://www.fardanews.com/fa/news/۴۳۹۶۳۹/

http://www.fardanews.com/fa/news/۴۳۸۶۳۴/

https://www.hivos.org/sites/default/files/hivos_annual_report_۲۰۱۴.pdf

https://www.hivos.org/partner-feedback-report-۲۰۱۳-and-hivos-response

https://www.hivos.org/news/justice-iran-report-helps-un-break-global-silence-rape-virgin-girls-iranian-prisons