سرویس سیاست مشرق - «وبلاگ مشرق» خوانشی روزانه در لابه‌لای اخبار و مطالب رسانه‌های کشور است. ما درباره این خوانش البته تحلیل‌ها و پیشینه‌هایی را نیز در اختیار مخاطبان محترم می‌گذاریم. ۷:۳۰ هر روز با بسته ویژه خبری-تحلیلی مشرق همراه باشید.
***
می‌گویند او میرحسین سال ۸۴ است
دغدغه‌های ظریف برای پس از پیروزی در انتخابات!
سعید نورمحمدی، فعال چپ و عضو شورای مرکزی حزب ندای ایرانیان در بخشی از یک مصاحبه با خبرگزاری ایلنا خبر داد که این حزب قصد دارد محمدجواد ظریف و محمدصادق خرازی بعلاوه "چند چهره ملی دیگر"! را برای نامزدی در انتخابات ۱۴۰۰ به ائتلاف جبهه اصلاح‌طلبان معرفی کند.
او در بخش دیگری از اظهارات خود با اشاره به یک جلسه برگزار شده میان اعضای حزب ندا با محمدجواد ظریف که پیش از افشای فایل صوتی پر حاشیه انجام شد، گفته است:
"در این جلسه مطالب و استدلال‌های‌مان را درباره علل و چرایی اهمیت کاندیداتوری ایشان مطرح کردیم. آقای ظریف دغدغه‌هایی داشتند و آنها را مطرح کردند که این دغدغه‌ها بیشتر مربوط به پس از رای آوردن ایشان بود، نه رای نیاوردن. البته این صحبت به معنای این نبود که ایشان رای آوردن خود را قطعی می‌دانستند، بلکه بر اساس این پیش‌فرض که تصور کنیم همه اتفاقات به نحوی جلو برود که ایشان رئیس‌جمهور شوند. برای چنین شرایطی ایشان دغدغه‌های جدی داشتند. "
او همچنین در پاسخ به این سوال که "آقای ظریف ملاحظاتی برای حضور در انتخابات دارند و یکی از آنها تخریب و هجمه علیه ایشان است، با توجه به اتفاق اخیر انتشار فایل صوتی و شدت پیدا کردن تخریب‌ها به نظر شما اصلاح‌طلبان می‌توانند ایشان را برای کاندیداتوری متقاعد کنند؟ "، بیان داشت: مساله آقای ظریف اصلا تخریب‌های پیش رو نیست. با شناختی که از ایشان هست، قطعا حاضرند برای کشور هزینه‌های بیشتر از این بدهند.
این کنشگر اصلاح‌طلب با بیان اینکه نیامدن ایشان هم تبعاتی برای کشور دارد که آقای ظریف نمی‌تواند نسبت به آن بی تفاوت باشد، تصریح می‌کند: آقای دکتر ظریف امروز در جایی قرار دارند که آقای مهندس موسوی در سال ۸۴ قرار داشتند. ایشان در آن سال دعوت به شرکت در انتخابات را نپذیرفتند و پس از آن ۸ سال بزرگترین فرصت سوزی اقتصادی و سیاسی و اجتماعی برای کشور اتفاق افتاد. سال ۸۸ هم زمانی وارد انتخابات شدند که دیگر دیر شده بود.[۱]
****
*این اظهارات درباره کاندیداتوری ظریف متأسفانه و با رعایت احترام اما نشان از سطح تحلیل پایین در شورای مرکزی حزب ندای ایرانیان دارد.
چه اینکه گویی آقایان نه کارنامه ضعیف و شکست‌خورده ظریف در دیپلماسی را می‌بینند، نه حاشیه‌سازی‌های او علیه جبهه مقاومت و نه عبور او از برخی خط قرمزهای کشور در جریان مذاکرات که مقام معظم رهبری هم بر آن صحّه گذاشتند.
جدای از این، ماجرای فایل صوتی اخیر نیز بیشتر اثبات کرد که محمدجواد ظریف به دلائل گوناگون با مشکل "صلاحیت" مواجه است.
اکنون و با این شرایط مشخص نیست آقایان و خانم‌های حزب ندای ایرانیان با کدام مبنای عقلانی به این نتیجه رسیده‌اند که ظریف را بعنوان نامزد انتخاباتی معرفی کنند!؟
در اقتفای دغدغه ظریف برای دوران پسا پیروزی! البته اظهارات قبلی او مبنی بر اینکه تخصص ریاست‌جمهوری را ندارد حتما قابل تأمل است. [۲]
***
تقلای داخلی برای تخریب روابط راهبردی ایران با چین و روسیه
احمد نقیب‌زاده، از استادان اصلاح‌طلب در بخشی از یک مصاحبه با شماره یکشنبه گذشته روزنامه آرمان ملی با بیان اینکه تعدادی از کشورها با عادی‌شدن روابط ایران و غرب به شدت مشکل دارند، اظهار کرده است:
"در این میان انگیزه‌ها میان کشورهای مخالف بهبود روابط ایران و غرب نیز متفاوت است. برای مثال روسیه و چین به‌دنبال ایجاد انحصار در ایران هستند تا به منافع خود در ایران دست یابند و به همین علت تمایل ندارند روابط ایران و غرب بهبود یابد. این کشورها تمایل دارند از ایران کشوری همچون بلاروس بسازند و در یک وضعیت میانه ایران را نگه دارند. وزیرخارجه ایران نیز در فایل صوتی منتشر شده در خصوص روسیه نکته عجیب و غریبی نگفته و آنچه گفته بر ما واضح و آشکار بوده است. ایشان یک مثال زده و از کشور روسیه نام برده است اما به نظر می‌رسد کشورهای دیگر نیز همچون روسیه هستند و خواسته‌هایی همچون روسیه دارند. صحبت‌های وزیرخارجه نه سری بوده است و نه محرمانه و تمام این موارد عیان بوده است."
او همچنین تصریح می‌کند: روسیه خواهان این است که ایران برای خودش باقی بماند و تنها با ایران با روسیه روابط خوبی داشته باشد. اگر تحریم‌های ایران برداشته نشود روسیه نمی‌تواند آن‌گونه که دوست دارد، از ظرفیت‌های ایران استفاده کند. روسیه به علت منافع خود به‌دنبال احیای برجام است. آنها می‌خواهند مقداری از تحریم‌ها علیه ایران برداشته شود اما روابط ایران و غرب خوب نشود. این نکته آشکاری است. روسیه می‌خواهد با ایران مراوده داشته باشد و برای داشتن مراوده ضرورت دارد ایران اندکی دستانش باز شود و مقداری از تحریم‌ها علیه ایران برداشته شود. به نظر من امروز ایران اصلا سیاست خارجی ندارد و ایستاده است تا پاسخ تحرکات کشورهای دیگر را بدهد. اگر به صورت دقیق و حساب شده حرکت می‌کردیم امروز با این چالش‌ها مواجه نمی‌شدیم و می‌توانستیم عرصه را بهتر مدیریت کنیم. متاسفانه به نظر می‌رسد مشارکت در انتخابات پایین خواهد بود و ایران نیز به سمت تغییر رویه پیش نمی‌رود تا وضعیت بحرانی شود و باز هم در گرفتاری دیگری به دنبال راه چاره خواهیم گشت.[۳]
*****
*اگرچه می‌توان با دیده بدبینی به این سخنان نگریست و انگیزه آنها را تخریب عامدانه روابط ایران با متحدان استراتژیکش پنداشت ولی ما نگاه خوشبینانه را انتخاب می‌کنیم و با چند استدلال، غلط‌بودگی اظهارات نقیب‌زاده را آشکار می‌کنیم:
یکم_ ایران اسلامی یک کشور طفیلی، مستعمره یا وابسته نیست که از خارج برایش تصمیم بگیرند. بلکه این ایران اسلامی است که بصورت علی‌الرأس تصمیم می‌گیرد منافع خود را چطور تضمین کند و این تضمین منافع در کدام روابط تعریف می‌شود و در کدام روابط تعریف نمی‌شود!
پس اینکه روسیه یا چین بخواهند یا بتوانند ایران اینطور باشد یا آنطور یک حرف غلط است.
دوم_ رهبر معظم انقلاب بارها تأکید کرده‌اند که مخالف مذاکره و تلاش برای رفع تحریم نیستند.
اما فهم این معادله سخت نیست که در شرایط فعلی آمریکا و متحدانش دست به اعمال شدیدترین تحریم‌ها و کارشکنی‌ها علیه ایران زده اما در مقابل چین توانسته با ایران یک توافق راهبردی جامع با مزاج اقتصادی امضا کند. و روسیه هم روابط اقتصادی رو به رشدی با ایران دارد.
در این شرایط تصویر شده؛ چرایی رویکرد تدافعی کشور نسبت به غرب و رویکرد تعاملی نسبت به شرق پاسخ‌های ساده‌ای دارد.
سوم_ جهان پیرامون هرگز در آمریکا خلاصه نمی‌شود. همانطور که در چین و روسیه هم خلاصه نمی‌شود.
اما کسانی در ستاد هسته سخت اصلاحات اصرار دارند که الّا و لابد آمریکا را تمام جهان و هژمون برتر بدانند و هر مقاومتی در برابر آنرا نکوهش کنند.
امری که اثبات غیر عقلانی بودن آن کار سختی نیست.
چهارم_ اظهارات نقیب‌زاده مبنی بر اینکه ایران اصلا سیاست خارجی ندارد و فقط پاسخگوی تحرکات دیگران شده در حالی است که ایران امروز حامی امنیتی و اقتصادی متحدان منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای خویش است، با ابرقدرت‌های جهان بر سر میز توافقات راهبردی می‌نشیند، هژمون ایران اسلامی از شرق دور تا سواحل مدیترانه در غرب گسترده شده و هیچ جنگ نیابتی یا مستقیمی نبوده که ایران در یک سمت آن باشد و پیروز جنگ نباشد!
اگر به زعم امثال آقای نقیب‌زاده، این دستاوردها حاصل یک سیاست خارجی عقلانی، پیشرفته و دارای استراتژی و راهبرد و تاکتیک نیست پس چاره‌ای نمی‌ماند جز اینکه به سخنان او با دیده بدبینی نگریست.
و پنجم_ اظهارات نقیب‌زاده و یا آنچه که از صحبت‌های ظریف در فایل صوتی افشا شده شنیدیم، می‌تواند مصداق "تقلای داخلی برای تخریب روابط خارجی" نیز باشد که اصلاح‌طلبان و دولتی‌ها طی چند سال اخیر آنرا به جناح راست و جریانات ارزشی کشور نسبت می‌دادند.
با این تفاوت که آنها دروغ می‌گفتند و سندی جز ادعاهای مبهم نداشتند اما اظهارات ظریف و نقیب‌زاده به وضوح هرچه تمام‌تر نشان می‌دهد "ظن تخریب روابط" بیشتر متوجه چه کسانی و کدام جریانات در داخل کشور است!؟
*ما همچنین اظهارات نقیب‌زاده مبنی بر پایین بودن مشارکت در انتخابات ۱۴۰۰ و ارتباط این سخنان با پروژه اصلاح‌طلبان مبنی بر "تحریم خاموش انتخابات" را بر عهده مخاطبان محترم وامی‌گذاریم.
خاصّه اینکه آقای نقیب‌زاده بعنوان یک استاد علوم سیاسی باید این حقیقت ساده را بداند که در نظامات دموکراتیک، حیات و قوام یک انتخابات بر رعایت مُرّ قانون است و مشارکت اگرچه یک امتیاز محسوب می‌شود اما عاملی برای تقبیح امر مطلوب انتخابات نیست.
***
بیانیه جبهه اصلاحات ایران در آستانه احیای برجام!
تشکل موسوم به "جبهه اصلاحات ایران" اخیراً در یک بیانیه پیرامون حواشی فایل صوتی ظریف که سایت جماران آنرا منتشر کرد، ضمن دفاع از ظریف موارد عجیبی را مطرح کرده است.
آنچه که در ادامه می‌خوانید، بخش‌هایی از این بیانیه است:
_ در یک عرصهٔ سیاسی سالم و دموکراتیک، وزرای امور خارجه قادرند مسائل، معضلات و چالش‌هایشان را در رسانه‌ها و تلویزیون ملی با مردم در میان بگذارند و برای رفع موانع رایزنی و چاره‌اندیشی کنند. متاسفانه اما شاهد بودیم صرفِ بیان چالش‌ها در چارچوب یک گفت‌وگوی محرمانه پشت درهای بسته برای وزیر امور خارجه ایران هزینه می‌سازد!
_ باعث تاسف است که شبکهٔ تلویزیونی عربستان سعودی (ایران‌اینترنشنال) موفق شده با تقطیع سخنان ظریف و ترویج تفسیری مغرضانه از اظهارات محرمانهٔ او با همراهی افراطیون داخلی فضای سیاسی کشور را گل‌آلود و مدعیان «بصیرت» و «دشمن‌شناسی» را به ایجاد دوگانه‌ای برساخته، خطرناک و زیان‌بار میان «ظریف» و «شهید سلیمانی» ترغیب کند. امروز می‌دانیم که حتی لازمهٔ توفیق ایران در امضای قراردادهای استراتژیک با سایر کشورها (از جمله چین) احیای برجام، رفع تحریم‌ها و خروج از لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف است که جملگی مستلزم دیپلماسی تواناست.
_ گفت‌وگو با دکتر جواد ظریف در چارچوب یک پروژه تحقیقاتی تاریخ شفاهی صورت گرفته است. عجب اینکه گویی برخی انتظار داشتند جواد ظریف حتی در چارچوب یک گفت‌وگوی محرمانهٔ درون‌سازمانی به آیندگان و کسانی که بناست بعدها از تجربیات او درس بیاموزند دروغ بگوید و عافیت‌طلبانه سخنانی بر زبان براند که نافع موقعیت کنونی سیاسی اوست!
_ فحوای کلی این مصاحبه گویای آن است که در طول ۴۲ سال گذشته هرگاه دستگاه دیپلماسی کشور بر اساس سیاست‌های کلی نظام وارد میدان شده‌است و همهٔ مولفه‌های قدرت ملی و امکانات کشور از جمله اجزای سیاست داخلی، قدرت اقتصادی و توان بازدارندهٔ نظامی ایران پشتوانهٔ آن بوده است کامیابی برای ملت ایران به دست آمده و افتخار این کامیابی نصیب همهٔ ایرانیان شده است و در مواردی که به هر دلیل میان دستگاه دیپلماسی و سایر ارکان نظام در پیگیری راهبردها و برنامه‌های عمل شکافی افتاده است، دستاوردی به بار ننشسته و ملت ایران متضرر شده است.
_ جبههٔ اصلاحات ایران ضمن آرزوی توفیق بیشتر برای وزیر محترم خارجه، جناب آقای دکتر ظریف، در مذاکرات جاری و تقدیر از دستاوردهای گذشتهٔ او، نسبت به تبعات دوگانه‌سازی‌های مخرب میان میدان و دیپلماسی (که باید متوازن و خادم یک‌دیگر و منافع ملی بمانند) در آستانهٔ احیای برجام و رفع عزتمندانهٔ تحریم‌های ظالمانه علیه ملت ایران، ابراز نگرانی می‌کند.[۴]
*****
*با دقت در محتوای این بیانیه به وضوح درمی‌یابیم که نه تنها هیچ اثری از تقبیح مواضع غلط مطروحه در فایل صوتی مطرح نیست بلکه آقایان جبهه اصلاحات، حامی این سخنان نیز هستند و همانطور که خود تصریح دارند: "در مواردی که به هر دلیل میان دستگاه دیپلماسی و سایر ارکان نظام در پیگیری راهبردها و برنامه‌های عمل شکافی افتاده است، دستاوردی به بار ننشسته و ملت ایران متضرر شده است"!
پر واضح آنکه منظور عبارت فوق اینست که هرجا ظریف از روند دیپلماسی و تأثیرات میدان راضی نبوده پس دستاوردی هم به بار ننشسته و فی‌المثل مردم ایران علیرغم مجاهدت‌های شهید سلیمانی از تضمین منافع کشورمان در سوریه متضرر شده‌اند.
جالب است که نویسندگان این بیانیه حتی مدعی شده‌اند که ظریف باید انتقادات بی‌پایه‌اش از "میدان" که به زعم اینان "حرف راست" بوده است را حتما می‌گفت که گفت!
این گزاره‌های عجیب و متناقض با عبارات "تبعات دوگانه‌سازی‌های مخرب میان میدان و دیپلماسی" و دوگانه ظریف_سلیمانی که در خطوطی از بیانیه به آن برمی‌خوریم؛ یک دودوزه بازی محرز را به نمایش می‌گذارد.
نگرانی ابراز شده از سوی جبهه اصلاح‌طلبان " در آستانهٔ احیای برجام و رفع عزتمندانهٔ تحریم‌های ظالمانه علیه ملت ایران"! نیز محل تأمل است و فروض به شدت بدبینانه‌ای را درباره بده بستان‌های انتخاباتی اصلاح‌طلبان و اعتدالیون با دشمنان ایران را تقویت می‌کند.
کدام احیای برجام!؟
آیا برجامی که دستاوردش در دوران حیات نیز "تقریبا هیچ" بعلاوه تحریم‌های بیشتر بود اکنون قرار است به مثابه یک اژدهای خفته از مذکرات وین سر برآورد و حیاتی اتوپیایی را به مردم ایران تقدیم کند!؟
جبهه اصلاح‌طلبان ایران نمی‌داند یا نمی‌فهمد که فرض بر حاتم‌بخشی آمریکا به دولت آقای روحانی چیزی جز "صف‌های طویل سبد کالا" و در اقتفای آن تحریم‌ها و گرانی‌های بیشتر حاصل نخواهد شد!؟
بیانیه مذکور سندی است که نشان می‌دهد انتقادات از اظهارات ظریف و دوگانه سازی عامدانه از "میدان و دیپلماسی" که با کمرنگ کردن مقاومت، می‌رود تا مردم ایران را بی‌حیثیت کند؛ انتقاداتی کاملا درست و اصولی بوده است که اتفاقا توانست دشمنان مردم را از سایه بیرون بیاورد.
مزاج انتخاباتی این بیانیه فرافکنانه نیز البته بایستی مد نظر کنشگران سیاسی و خواص دلسوز کشور باشد.
گفتنیست، "جبهه اصلاحات ایران" تشکلی با حضور ۲۷ حزب اصلاح‌طلب است که در سال گذشته رسمیت یافت. عمده احزاب نامی اصلاحات از جمله کارگزاران، مجمع روحانیون مبارز، اتحاد ملت، اعتماد ملی و ندای ایرانیان عضو این تشکل هستند. [۵]
***
1_ https://www.ilna.news/fa/tiny/news-1070810
2_ mshrgh.ir/1149852
3_ https://www.armanmeli.ir/fa/main/print/313141
4_ https://www.jamaran.news/fa/tiny/news-1507876
5_ www.irna.ir/news/84247428/