سرویس سیاست مشرق- در میان انبوهی از گزارش‌ها و تیترهای خبری، در یک بسته کامل بانام «ویژه‌های مشرق» شمارا در جریان مسائل مهم و اثرگذار از نگاه روزنامه‌های کشور قرار می‌دهیم. در این ویژه‌نامه، نگاهی به آخرین مواضع جناح‌های سیاسی و تحولات مهم داخلی، خارجی، اوضاع اقتصادی و اجتماعی کشور انداخته می‌شود که مخاطبان بامطالعه آن به رهیافت‌های مهم، نکات و تأملات از سیر وقایع اثرگذار دست خواهند یافت، در این بخش با ما همراه باشید.
***********
روزنامه‌های امروز شنبه ۱۲ شهریورماه در حالی چاپ و منتشر شد که افتتاح پروژه جهادی آب‌رسانی غدیر، پاسخ ایران‌های ایران و آمریکا به پیش‌نویس برجام در صفحات نخست روزنامه‌های کشور برجسته شده است.
روزنامه دنیای اقتصاد که در روزهای اخیر توافق را قطعی دانسته و آن را راه نجات اقتصاد کشور می‌دانست در شماره امروز خود از احتمال توقف مذاکرات خبر داده و نوشته است:
آمریکا پاسخ ایران درمورد پیش‌نویس احیای برجام را دلگرم‌کننده ندانسته و آن را یک قدم به عقب خوانده است. توافق احیای برجام در صورت حصول احتمالاً باید در کنگره بررسی شود؛ اما با توجه به نزدیک بودن زمان انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره (۱۷ آبان)، بسیاری از دموکرات‌ها ممکن است حاضر نباشند درگیر بحث و بررسی درمورد توافق ایران شوند. علی واعظ عضو گروه بین‌المللی بحران می‌گوید با از دست رفتن این فرصت، تصور حصول توافق قبل از انتخابات میان‌دوره‌ای دشوار است. با توجه به فاصله موجود تا انتخابات، احتمال دارد که مذاکرات تا بعد از پایان انتخابات در نوامبر متوقف شود.
این روزنامه در ادامه گزارش خود ایستادن ایران روی خط قرمز منافعش را مانع توافق خوانده است، البته این دستورالعمل پیش‌ازاین توسط گورباچف در شوروی اجرایی شده و نتیجه آن فروپاشی بود، دنیای اقتصاد در ادامه می‌نویسد:
تأکید ایران بر تضمین‌ها و مصالح پادمان در حالی صورت‌مسئله که ۵۰ قانون‌گذار آمریکا با نگارش نامه‌ای به «جوبایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا درباره توافق احتمالی با ایران در خصوص رفع تحریم‌ها ابراز نگرانی کرده‌اند. ۳۴ نماینده حزب دموکرات و ۱۶ نماینده حزب جمهوری‌خواه در این نامه از جو بایدن خواسته‌اند متن کامل هرگونه پیشنهاد مطرح‌شده برای بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای در اختیار کنگره قرار داده شود.
این روزها آمریکایی‌ها با ایجاد جنگ رسانه‌ای و روانی به‌گونه‌ای وانمود می‌کنند که اگر توافق نشود، ایران ضرر کرده و بازار انرژی را در زمستان از دست خواهد داد، این خط در روزنامه‌های داخلی نیز به طرز عجیبی انعکاس پیداکرده است! روزنامه آرمان ملی در گزارشی با همین خط نوشته است:
پاسخ ایران به موارد مطرح‌شده از سوی آمریکا که به اتحادیه اروپا ارائه شد با رویکردهای منفی طرف‌های اروپایی و آمریکایی مواجه شد، چنانکه غربی‌ها آن را غیر سازنده خواندند. این در حالی است که آنها منتظر بودند تا قبل از رسیدن انتخابات کنگره بتوانند توافقی حاصل کنند تا بتوانند از آن به‌عنوان برگ برنده‌ای در انتخابات استفاده کرده و تأثیرگذار ظاهر شوند.
این روزنامه در ادامه نوشته است:
روزها و هفته‌های گذشته روند احیای برجام به نحوی بود که امیدواری‌هایی نسبت به مواضع سازنده طرفین در راستای رسیدن به توافق مشاهده می‌شد و این انتظار می‌رفت که با توجه به آنکه شرایط به نحوی مطلوب پیش می‌رود طی روزها یا یکی دو هفته آینده شاهد حضور وزرای خارجه کشورهای حاضر در برجام در وین برای اعلام توافق باشیم؛ اما مواضع متغیر غربی‌ها طی یکی دو روز گذشته موجب شده تا احیای برجام همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار گیرد و مشخص نباشد که اساساً چه زمانی باید منتظر اعلام توافق باشیم.
روزنامه شرق نیز به شیوه آمریکایی‌ها توپ برجامی را در زمین ایران انداخته و عوامل مقصر در عدم توافق را لیست کرده و می‌نویسد:
بسیاری معتقدند روسیه یکی از مهم‌ترین عوامل تأخیر در حصول توافق طی مذاکرات وین و عدم احیای برجام است؛ بنابراین به‌موازات مخالفت‌های جریان رادیکال داخلی در کشور و همچنین نقش مخرب اسرائیل باید سهمی را هم برای روس‌ها در پدید آمدن شرایط کنونی قائل بود. در همین راستا سفر چهارشنبه هفته گذشته حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران به روسیه که با محوریت میانجیگری تهران برای جنگ اوکراین صورت گرفته بود، حکایت از آن داشت که ایران به دنبال محکم‌کاری نهایی نظرات خود و مشورت با کرملین برای ارسال پاسخ نهایی به‌طرف اروپایی است، کما اینکه تنها به فاصله کمتر از ۴۸ ساعت از حضور امیر عبداللهیان در مسکو پاسخ ایران به پیش‌نویس داده شد؛ پاسخی که بسیاری معتقدند مسکو نیز در آن نقش دارد.
اما روزنامه ایران برخلاف روزنامه‌های اصلاح‌طلب پاسخ تهران به پیش‌نویس آمریکا را منطقی خوانده و نوشته است:
ایران بعد از «جنگ اراده» ای که تا اواسط تابستان از سوی آمریکایی‌ها و با مشارکت صهیونیست‌ها انجام شد، عقب ننشست و روی خطوط قرمز خود ثابت‌قدم ماند. در این هنگام و برای نخستین بار بود که طرف اروپایی دست به ابتکار عمل نسبی زد تا با دادن برخی امتیازات، ایران را از درخواست امتیازات اصلی بر حذر دارد.
روزنامه ایران در ادامه سرمقاله خود نوشته است:
ایران در پاسخ به این ابتکار عمل و متن پیش‌نویس طرف اروپایی، درخواست مکتوب سازی دو قول شفاهی طرف غربی را داد. بسته شدن پرونده‌های سیاسی آژانس علیه جمهوری اسلامی ایران قبل از انجام تعهدات و توافق توسط آژانس نیز از دیگر موارد بود. این نشان می‌دهد که اگر ایران توافقی را بپذیرد، قطعاً برای برداشته شدن فشارهای مشتمل بر تحریم و آنچه که از طریق آژانس بر سر ایران می‌رود، است. هیچ عقل سلیمی نمی‌پذیرد که هم توافق شود و هم مذاکره‌کنندگان، اهرم فشار را در دستان طرف غربی به‌ویژه فرانسه و امریکا باقی بگذارند. امتیاز باید در برابر امتیاز باشد و قرار نیست که یک‌سویه شکل بگیرد خصوصاً که اگر این امریکا باشد که نقض عهد کرده و در مقابل هم اروپا هیچ‌گاه به جبران مافاتی که ناشی از نقض عهد امریکا بوده برنخاسته است.
روزنامه همشهری نیز در یادداشتی به جنگ روانی آمریکایی‌ها در مذاکرات پرداخته و می‌نویسد:
نقطه اوج این بازی نیز «جنگ روایت‌ها» و حساس‌ترین بخش این جنگ نیز مربوط به زمان ارائه رسمی گزاره برگ‌هاست. بدیهی است که در اینجا دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان نیز باید بخش مهمی از تلاش خود را معطوف به حوزه «دیپلماسی عمومی» و اقناع افکار عمومی دنیا در قبال «قدرت چانه‌زنی» خود در مذاکرات کند. فراموش نکنیم که هدایت و مدیریت بازی روایت‌ها نیز به‌اندازه مدیریت میز مذاکره با طرف مقابل از اهمیتی ویژه برخوردار است. اتخاذ مواضع متناقض (با ترکیبی از خوش‌بینی و بدبینی نسبت به احیای برجام) از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا ناظر به آینده‌ای نزدیک است. هم‌افزایی وزارت امور خارجه کشورمان به‌عنوان نهاد رسمی سیاست خارجی کشور و رسانه‌ها و سایر مجاری ارتباطی با افکار عمومی دنیا در این مجال، فراتر از یک الزام محسوب می‌شود.
روزنامه وطن امروز نیز در گزارش اول خود پاسخ ایران به آمریکا را خوب و باهدف توافق خوب خوانده و می‌نویسد:
ایران با توجه به تجربه تاریخی برجام در بدعهدی طرف مقابل به‌ویژه خط‌مشی غیرحرفه‌ای و خصمانه‌ای که رافائل گروسی و آژانس در قبال پرونده هسته‌ای ایران در پیش‌گرفته‌اند، توافقی را می‌پذیرد که شامل تضامین محکم باشد و به ادعاهای پادمانی پایان دهد تا درنهایت این توافق بتواند انتفاع اقتصادی لازم را برای کشورمان داشته باشد اما دولت بایدن می‌گوید به خاطر موانع داخلی ساختارهای کشورش نمی‌تواند به ایران تضمین دهد، این در حالی است که مسائل و مشکلات داخلی بایدن در آمریکا به ایران ارتباطی ندارد.
حسن آقا سخن بگو!
روزنامه اعتماد از انتشار ناگفته‌های رئیس‌جمهور سابق سخن گفته و آن را برگ برنده او برای بازگشت به سیاست خوانده است، این روزنامه اصلاح‌طلب روایتی برآمده از کتاب «جنگ بدون آتش و دود» که شامل خاطرات شفاهی حسن روحانی است را منتشر کرده و می‌نویسد:
پس‌ازآنکه حسن روحانی در مهرماه سال ۹۸ با فشار مخالفان داخلی نتوانست با ترامپ دیدار کند؛ او به این نتیجه رسید که برای مواجهه با تحریم‌های داخلی، ناچار است بر ظرفیت‌های داخلی‌اش تکیه کند. یکی از مهم‌ترین مسیرها برای جبران کسری بودجه ۹۸، افزایش قیمت بنزین از ۱۵۰۰ به ۳ هزار تومان است. هرچند این تصمیم ضروری است، اما مشکل آن بود که نه مجلس دهم و نه هیچ‌کدام از ارگان‌های دیگر موافق این تصمیم نبودند!
روزنامه اعتماد در از اسرار مگوی روحانی پرده برداشته و نوشته است:
گرانی بنزین اما فرصت ویژه‌ای را در اختیار منتقدان دولت قرار می‌دهد تا فشار را بر دولت افزایش دهند. روحانی اثرگذاری این افراد و جریانات را در روز نخست افزایش قیمت بنزین آن‌گونه شرح می‌دهد: «غروب جمعه عده‌ای تصمیم گرفتند، دولت را زمین بزنند. بعدها افراد اصلی دستگیر شدند. بازجویی‌های آنها موجود است که می‌گویند از چه کسانی دستور گرفته بودند.» عبارتی که هرچند کاملاً روشن بیان‌نشده است، اما مرزگشایی از آنها مشخص می‌کند کدام جریانات به دنبال زمین زدن دولت به بهانه قیمت بنزین بوده‌اند.
البته روایت حسن روحانی از آبان ۹۸ با واقعیت‌ها منتشرشده تحت عنوان «سِر مگو» فاصله زیادی دارد، شاید بهتر بود حسن روحانی قبل از آنکه ماجرای آبان ۹۸ را به گردن شورای هماهنگی سران قوا بی اندازد، یک سال عقب‌تر رفته و مخزن‌الاسرار دیدارش با لاگارد رئیس صندوق بین‌المللی پول در نیویورک را باز کند، همان جلسه‌ای که رئیس imf به او توصیه کرد که برای جهانی‌شدن و حرکت در مسیر نرمال‌سازی ایران یارانه را به‌صورت ناگهانی و بدون پرداخت هزینه جبرانی برداشته تا فشار بر حکومت افزایش یابد.
نتیجه توصیه‌های imf ماجراهای آبان ۹۸ بود که هزینه‌های بسیاری به‌نظام تحمیل کرد! این روزها رئیس‌جمهور سابق می‌تواند در جلسات هماهنگی میان اعتدالیون و اصلاح‌طلبان رادیکال علی مطهری را هم دعوت کرده تا او نطقش در مجلس را بار دیگر برای حسن روحانی روخوانی کند، از آبان ۹۸ تا امروز هنوز حافظه تاریخی خیلی‌ها پاک نشده است.