به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، طبیعی است که تحرک یکی از نکات مهم و کلیدی برای هر نیروی نظامی محسوب شود، لذا در نیروهای زمینی و خصوصا شاخه زرهی و خودرویی این مسئله بسیار مهم تر و چشم گیرتر خواهد بود. در عین حال، مسئله افزایش تحرک از جمله بحث هایی است که به صورت همیشگی توسط فرمانده کل قوا نیز روی آن تاکید شده و می توان آن را جزو مهمترین دستورات ایشان به کلیه یگان های نیروهای مسلح قلمداد کرد. حتما بسیاری از کاربران و خوانندگان این مطلب در زمان عبور از جاده های بیرون شهر شاهد کامیون هایی بوده اند که تانک ها، نفربر ها یا توپ های خودکششی بر پشت آن سوار شده و در حال نقل و انتقال هستند.

بر این اساس، کشنده های تانک ها و خودروهای زرهی بخشی بسیار مهم و البته کمتر شناخته شده در یگان های رزمی زرهی به حساب می آیند که نقش بسیار قابل توجهی در افزایش قدرت جابجایی یگان ها بازی می کنند. در مرحله اول شاید این سوال برای شما پیش بیاید که اصولا چرا وقتی یک تانک توان حرکت دارد نیازی به یک خودرو برای حمل یک وسیله متحرک دیگر است؟

بیشتر بخوانید:

چیفتن؛ کلاه گشادی که بر سر ارتش پر ادعای شاهنشاهی رفت/ وقتی انگلیس با پول‌های ایران بخش زرهی خود را نوسازی کرد+عکس

چیفتن‌های ارتش با «استتار خاص» نو نوار شدند/ وقتی با ابتکار دیجیتالی می‌توان ثانیه‌های طلایی برای نیروهای زرهی خرید +عکس

در پاسخ به این سوال باید گفت که در این بخش چند فاکتور مهم مورد توجه قرار می گیرد. اولا در زمان استفاده از تانک بر ها می توان معمولا مسافت های بیشتری را در زمان کمتر و البته با مصرف سوخت کمتری طی کرد. هر چه سرزمین شما گسترده تر یا حجم یگان های زرهی و مکانیزه شما بیشتر باشد این مسئله بیش تر خود را نشان می دهد. مسئله بعدی این که تانک ها و خودروهای زرهی نیز چه در مدل های چرخ دار و چه شنی دار مثل خودروهای معمولی دارای عمر مشخصی در بخش شنی و چرخ ها هستند.

تصور کنید یگانی که برای مثال در اطراف شهر قزوین حضور دارد دستور می گیرد که به سرعت خود را به خوزستان برساند، در این شرایط باید چند صد کیلومتر طی شود و مشخصا اگر تانک ها راسا این مسیر را طی کنند فشار زیادی به شنی ها وارد شده و باعث میشود زمان تعویض آنها زودتر از حد معمول سر برسد. این پروسه نسبت به تعویض چرخ ها بسیار زمان بر تر و البته پر هزینه تر است و می تواند ناگهان در میان یک عملیات رزمی تعدادی از تانک ها و زره پوش های نیروهای خودی را از وضعیت عملیاتی خارج کند.

مسئله بعدی لزوم حفظ سلامت جاده ها است. فراموش نکنید که جاده ها در نقش رگ های حیاتی یک کشور هستند و از مسافران، کالا، نیروی نظامی و اصولا هر چیزی که لازم است با وسایل نقلیه غیر ریلی از روی زمین منتقل شود به نوعی نیاز به جاده دارند. در صورت حضور تانک ها به صورت مستقیم در روی جاده ها به علت وزن بالا و البته شکل شنی ها آسیب به جاده حتمی بوده و این مسئله هزینه های زیادی را برای دولت آن کشور ایجاد می کند و در عین حال ممکن است در شرایط حساس باعث حتی غیر عملیاتی شدن بخشی از مسیر جاده ای شود که خود یک مسئله بسیار خطرناک در زمان درگیری خواهد بود.

روایتی از خرید سوال برانگیز ارتش طاغوت!

بعد از مطرح کردن یک کلیات از لزوم و چرایی داشتن ناوگانی از کشنده ها برای قوای زرهی، به وضعیت ایران می پردازیم. در این میان باید به یک تجربه تلخ تاریخی در ابتدا اشاره کرد تا بدانیم در ابتدای این مسیر در کجا قرار داشتیم. پیش از این در گزارشی که توسط گروه دفاعی مشرق به رشته تحریر درآمده بود به مشکلات بی پایان و تراژدی خرید تانک چیفتن از انگلستان در دوره پهلوی دوم اشاره کردیم، ولی مشکلات در این بخش به تانک هم منتهی نشد.

محمد رضا پهلوی در راستای سیاست راضی کردن همه ابرقدرت ها از خود در کنار خرید های هنگفت تسلیحاتی از غرب خریدهایی نیز از اتحاد شوروی و کشورهای شرق اروپا داشت. یکی از این خریدها تانک برهای سری ماز ۵۳۷ بود. این خودروها برای حمل تانک هایی با وزن ۵۰ تن طراحی شده بودند و مشخصا برای حمل تانک های روسی در آن دوران گزینه ای مناسب بودند. در ایران هم اگر بحث تانکی مثل ام ۶۰ مطرح بود شاید بتوان این تانک بر را گزینه ای مناسب عنوان کرد ولی چیفتن با وزن ۵۶ تن یک مشکل بزرگ محسوب می شد و البته چیفتن در حال بدل شدن به تانک اصلی ارتش ایران بود. مازهای ارتش توان حرکت دادن چیفتن را داشتند ولی ۶ تن بار اضافه فشار شدیدی را به موتور و قطعات کشنده ها وارد کرده و استهلاک آنها را افزایش می دادند. تانک چیفتن که خود وسیله ای دارای مشکل در بخش پیشران بود در بحث نقل و انتقال نیز به مشکل خورده بود.

کشنده ماز ۵۳۷ در سالهای دفاع مقدس در حالی که یک قبضه توپ خودکششی ام ۱۰۹ را حمل می کند

مرحوم اصغر قندچی در کنار یکی از کشنده های ماز ارتش

با شروع جنگ تحمیلی و نیاز مبرم کشور به خودروی تانک بر نزاجا با مشکلات فراوانی رو به رو شد. ارتشی که به دلیل سیاست های دولت موقت و ماجرای کودتای نقاب شدیدا ضربه خورده  و در عین حال پشتیبانی کشورهای سازنده را نیز از دست داده و حالا بخشی از وسایل آن هم در بهترین شرایط دچار مشکلات ریشه ای بود. در این جا اصغر قندچی از فعالان معروف صنعتی در بخش خودروهای سنگین به میدان آمد و با تعویض موتور کشنده های ماز با نمونه های ماک ساخت آمریکا خون تازه ای در رگ های یگان های ترابری نزاجا تزریق کرد. به هر تقدیر و با هر مشکل ۸ سال جنگ تحمیلی گذشت ولی درسهای آن به قیمتی بالا در ذهن فرماندهان ایرانی باقی ماند.

تلاش برای رسیدن به کشنده های بهتر

در ابتدای کار بعد از تمام شدن جنگ تحمیلی یکی از گزینه های در دسترس در آن زمان یکی ارتقاء کشنده های موجود از قبل مثل برنامه ببر ۴۰۰ بر اساس طرح ماز ۵۳۷ و دیگری بهره برداری از کشنده های موجود تجاری در بازارهای جهانی بود که صنایع دفاعی و نیروهای مسلح به نوعی ترکیبی از هر دو روش را در این بخش پیش گرفتند.

کشنده سامانه باور ۳۷۳ به اسم ذوالجناح

با پیشرفت کارها در بخش دفاعی و خصوصا اضافه شدن بخش موشکی، نیاز به کشنده ها در کلاس های مختلف پیش از پیش افزایش پیدا کرده و نیاز به کارهای ریشه ای تر در این بخش احساس شد. از جمله طرح های بومی در بحث کشنده های موشکی می توان به سری ذوالجناح استفاده کرد که امروزه نسل جدید برای حمل سامانه باور ۳۷۳ مورد استفاده قرار می گیرد. اما در بخش تخصصی برای تانک ها شاهد یک حرکت خوب از طرف نزاجا بودیم.

ایرانیان با کیان ۷۰۰ از آمریکا سبقت گرفتند

تانکبر «کیان۷۰۰» ساخت فرماندهی تولید و بهینه سازی شهید زرهرن نیروی زمینی ارتش در جریان بازدید روز شنبه ۱۸ آبان سرلشکر محمد باقری رئیس ستادکل نیروهای مسلح از این فرماندهی رونمایی شد. این تانک‌بر با قدرت موتور ۷۰۰ اسب بخار و قدرت کشندگی ۲۰۰ تن، قابلیت حمل ۲ دستگاه تانک ۶۰ تنی را بر روی کشنده فوق سنگین «سلیمان-۳» دارد. وزن تانک‌بر «کیان۷۰۰» ۱۷۷۰۰ کیلوگرم بوده و تعداد محورهای آن ۱+۳ و ۱۲ دنده است.

این تانک بر توان حمل هم زمان دو تانک اصلی میدان نبرد را به وزن حدودی ۶۰ تن برای هر تانک دارد. در دنیای امروز مرسوم نیست که یک تانک بر به طور همزمان دو تانک آن هم در این تناژ وزنی را با خود حمل کند ولی در هر صورت این مهم توسط کیان ۷۰۰ ایرانی قابل اجراست.

کشنده کیان ۷۰۰ در حالی که دو تانک چیفتن نیز بر روی کفی کشنده آن قرار دارد

کشنده آمریکایی ام ۱۰۷۰

اما نکته جالب در این میان سبقت گرفتن ایران از ارتش آمریکا در این بخش است. تانک بر اصلی عملیاتی ارتش آمریکا مدل ام ۱۰۷۰ ساخت شرکت اوشکوش آمریکاست. این تانک بر سنگین آمریکایی از موتوری با قدرت ۵۰۰ اسب بخار بهره برده و می تواند در نهایت تا ۸۰ تن بار را حمل کند. این کشنده توان حمل یک دستگاه تانک آبرامز را به راحتی دارد و البته در مقایسه با کیان ایرانی در رده های پایین تری در بخش قدرت موتور و توان حمل قرار می گیرد.

این تانک بر آمریکایی از ۵ دنده اتوماتیک بهره برده و وزن آن در حدود ۱۸۵۹۰ کیلوگرم است. این خودرو به کشورهای عراق، مصر، عربستان، امارات، مراکش، اردن، عمان و انگلیس نیز صادر شده است.

مقایسه دو کشنده ایرانی و آمریکایی

رونمایی از کیان ۷۰۰ نشان دهنده بروز یک بلوغ و پیشرفت پرش گونه در توانایی تحرک واحدهای رزمی نیروی زمینی ارتش است و اگر به گذشته نگاه کنیم متوجه خواهیم شد که در ۴۰ سال اخیر چه مسیر طولانی در این بخش سپری شده و از مشکل داشتن برای انتقال یک تانک، حالا امروز به انتقال مطمئن دو تانک به صورت همزمان رسیده ایم.