سرویس فرهنگ و هنر مشرق - هنوز مدت زیادی از بلوای مهاجرت برخی بازیگران ایرانی به ترکیه و همکاری با شبکه‌ی جم نگذشته بود که انتشار نامه‌ی اخراج این بازیگران توسط مدیر شبکه‌‌ی جم، جنجالی جدید به راه انداخت. مدیر شبکه‌ی جم نوشت که از کیفیت آثار تولید شده راضی نیست و از این به بعد به کسی حقوق ثابت نمی‌دهد. حالا با تصمیم جدید، بازیگران مهاجر، وضعیت سختی در بیش دارند. از یک طرف امکان بازگشت به ایران و از سر گرفتن فعالیت در کشورمان را ندارند و از طرف دیگر، شبکه‌ی جم، حقوقشان را قطع کرده و معلوم نیست چه سرنوشتی در انتظارشان است. در این پرونده، ضمن گفت‌ و گو با چند بازیگر که پیشنهاد رفتن به شبکه‌ی جم را رد کرده‌اند، اهدافی را که این شبکه برای دعوت از  بازیگران ایرانی داشته، بررسی می‌کنیم. در کنار این‌ها مروری هم داریم بر کارنامه‌ی بازیگری بازیگرانی که به بهانه‌ی وضعیت بهتر در شبکه‌ی جم، از ایران رفته‌اند.

شبکه‌ی ماهواره‌ای جم با قطع حقوق افرادی که به این شبکه پیوسته‌اند. آن‌ها را در وضعیتی بحرانی قرار داده است. این شبکه چگونه اقدام به جذب این افراد کرد و چه خواهد شد؟

 

 

 

مدیر شبکه‌ی ماهواره‌ای جم به دلیل کیفیت پایین سریال‌ها و فیلم‌های تولید شده، اعلام کرده دستمزدهای ماهانه را قطع کرده و از این پس با همه‌ی افراد حاضر در شبکه به صورت پروژه‌ای همکاری می‌کند. انتشار این خبر، پایانی بود بر رؤیای نافرجام آن‌هایی که به هوای شرایط کاری بهتر به ترکیه رفته بودند تا در این شبکه، کار کنند، رؤیایی که عمرش به یک سال هم نرسید. مهاجرت بازیگران و کارگردانان درجه چندم به جم از پاییز سال گذشته شدت یافت. آن روزها، شبکه‌ی جم برای سینما و تلویزیون و هنرمندان داخلی، ماجراهایی ساخت.

 

 

 

پیوستن به شبکه‌های خارجی تا پاییز سال گذشته موردی بود. افراد انگشت شماری مانند زهرا امیرابراهیمی، مینا لاکانی و فرشید منافی به شبکه‌های تلویزیونی سیاسی مانند بی‌بی‌سی فارسی و صدای آمریکا و رادیو فردا پیوسته و عملا پل‌های بازگشت را ویران کرده بودند اما موج جم‌زدگی در حالی راه افتاد که مهاجران به جم، مشکلی برای فعالیت در ایران نداشتند و آگاهانه بار سفر بستند. در روزهایی که سریال «سیگنال موجود است» به کارگردانی مهدی مظلومی در شبکه‌ی نمایش خانگی توزیع می‌شد، کارگردان این کار که سابقه‌ی کارگردانی سریال‌های «کمربندها را ببندیم» و «بدون شرح» را هم داشت به ترکیه رفت. سعید ابراهیمی‌فر، دیگر کارگردانی بود که مظلومی به او پیوست. چکامه چمن ماه که در 10 سال حضور در سینمای ایران در چهاده فیلم‌ بازی کرده بود به جم پیوست در اوج جشنواره‌ی فیلم فجر، رابعه اسکویی در حالی که فیلم نیمه شب اتفاق افتاد(تینا پاکروان) را در جشنوراه داشت به ترکیه رفت. مانی کسراییان هم که پانزده سال قبل در سریال‌ «داستان یک شهر» دیده شد، سر از جم در آورد. سارا باهنر، بازیگر سریال زمان، سارا زرین مهر، بازیگر فیلم چ، بهارک صالح بازیگر سریال بی صدا فریاد کن و فیلم «یتیم خانه ایران» هم بعدا به جم پیوسته‌اند. در کنار آن‌ها پیوستن پردیس افکاری که سابقه بازی در سریال‌های «فکر پلید»، «حلقه سبز» و ... را داشت و رامسین کبریتی به جم پیوستند. هرمز سیرتی هفتاد و شش ساله هم پس از چهار دهه حضور در رادیو و تلویزیون از این شبکه سردرآورد. پیوستن احمدرضا گرشاسبی هم عجیب بود؛ کارگردانی که فیلم‌هایی مثل شاهد عینی، بانی چاو و این جا شهر دیگریست را ساخته بود.

*آنونس‌های خودسرانه

اما جم،‌علاوه بر جلب بازیگران و کارگردان‌ها برای ساخت فیلم و سریال، اقدام به پخش با تخفیف بالا و حتی رایگان آنونس فیلم‌های سینمایی کرد. در نیمه‌ی دوم سال 94، پخش تیزرها از جم باعث شد تا در دی، ده تهیه‌کننده از دادسرای فرهنگ و رسانه تذکر بگیرند اما این ماجرا تقریبا از پایان جشنواره فجر پارسال با شدت بیشتری همراه شد. در حالی که تیزرها و بیلبوردهای بادیگارد(ابراهیم حاتمی کیا)، تلویزیون و شهرها را پر کرده بود، من سالوادور نیست(منوچهر هادی)، ابد و یک روز (سعید روستایی) و 50 کیلو آلبالو(مانی حقیقی) از فیلم‌هایی بودند که آنونس‌هایشان به طور وسیعی روی آنتن جم رفت. پخش نشدن تیزر این فیلم‌ها از تلویزیون و همین‌ طور فروش قابل توجه آن‌ها در اکران نوروزی که حاصل پخش این تیزرها از جم ارزیابی شده بود، این ماجرا را پر اهمیت جلوه داد.

 

 

 

هزینه‌ی تبلیغ در تلویزیون در کمترین حالت برای پخش در چند نوبت، 500 میلیون تومان می‌شد اما شبکه‌ی جم برای 75 نوبت پخش تیزر یک فیلم فقط 6 هزار دلار(یعنی هر نوبت پخش فقط 240 هزار تومان) می‌گرفت. با وجود هشدار مقامات قضایی، اکران دوم نوروز هم با پخش تیزرها در جم آغاز شد. فیلم آآآدت نمی‌کنیم(ابراهیم ابراهیمیان) تاوان این بی‌توجهی را دید و به دلیل پخش تیزرش از جم،‌ چند روزی از پرده‌ها پایین کشیده شد. بعد از این ماجرا، جم،‌ تیزرهای تمام فیلم‌های روی پرده مثل رسوایی2(مسعود ده نمکی) و ایستاده در غبار(محمدحسین مهدویان) را هم پخش کرد که با اعتراض سازندگان آن‌ها روبه‌رو شد. بعد از وقفه‌ای کوتاه و از اول مرداد ناگهان تیزرهای فیلم‌های دختر(رضا میرکریمی)، زاپاس(برزو نیک‌نژاد) و دراکولا(رضا عطاران) با حجم بالا پخش شد؛ اتفاقی که به گفته‌ی تهیه‌کنندگان خودسرانه است و ربطی به آن‌ها نداشته.

*راه برگشت باز است؟

واکنش مسئولان فرهنگی طبق معمول تأخیری بود. آن‌ها مجموعا ابراز امیدواری کردند که این مساله فراگیر نشود و رفتگان،‌ برگردند. حجت الله ایوبی ابراز امیدواری کرد تعداد اندکی از هنرمندان و بازیگرها به این کار اقدام کردند، به کشور بازگردند. او اظهار نظر درباره امکان بازیگری در صورت بازگشت را به آینده موکول کرد و ابراز امیدواری کرد راه برای بازگشت و ورود آن‌ها باز شود و برای گذشت، راه باید گذاشته شود. به گزارش همشهری جوان، حسین نوش آبادی، سخنگوی وزارت فرهنگ و ارشاد هم گفت: وقتی فردی تصمیم می‌گیرد به شبکه‌های خارجی و ماهواره‌ای بپیوندد، وزارت ارشاد نمی‌تواند اقدامی سلبی بگیرد اما این که این افراد بهانه‌شان برای خروج از کشور، ‌فراهم نبودن زمینه‌های کاری بازیگران است، توجیه قابل قبولی برای همکاری با شبکه‌های ماهواره‌ای ضدانقلاب و مخالف نظام نیست.

*رویای بر باد رفته

با پیوستن این افراد، ساخت فیلم و سریال با عوامل ایرانی آغاز شد. مهدی مظلومی دو سریال شهر قشنگ و کالری ممنوع را با حضور بازیگرانی مانند پردیس افکاری، چکامه چمن ماه، هرمز سیرتی و ... ساخت. سریال روزی روزگاری آنتالیا هم به کارگردانی آتیلا پاک نهاد و بازی سارا باهنر ساخته شد. ضمن اینکه جم، حدود هشت تله فیلم فارسی را هم با این عوامل ساخت. مشکلات کم کاری و بحران مالی از علل مهاجرت این افراد به جم عنوان شد اما در حالی که گفته می‌شد قراردادهای مالی خوبی با این بازیگران بسته شده و آن‌ها برای بازی در هر تله فیلم، 80 میلیون تومان می‌گیرند و قرارداد ثابت ماهانه پنج تا هشت میلیون تومان دارند، شنیده شده دستمزد آن‌ها به مراتب از هکارانشان در داخل کمتر است و حتی دسته جمعی در یک سوئیت و با یک وعده غذا در شبانه‌ روز،‌ زندگی می‌کنند. ماجرایی که حالا با قطع حقوق، شدت بیشتری یافته است.

 

 

«جم همه شما را دوست دارد» ده سال پیش با این شعار، شبکه‌ی تلویزیونی جم(GEM) متولد شد. نام این شبکه مخفف عبارت (General Entertainmentand Music Group)به معنای گروه سرگرمی و موسیقی عمومی بود. جم، زمانی به دنیا آمد که شبکه‌های فارسی زبان خارجی در حال زاد و ولد بودند.حدود20 سال قبل، در روزهایی که تازه تعداد شبکه‌های تلویزیون خودمان داشت از دو به سه کانال افزایش می‌یافت، کلا سه کانال تلویزیونی فارسی زبان فعال بود. این تعداد در عرض دو دهه به عدد عجیب 125 رسید. 125 کانالی که 13کانال آن فقط فیلم و سریال پخش می‌کردند. جم وقتی راه افتاد که هنوز پنج سال تا تأسیس«من وتو» و «پی‌ام‌سی» مانده بود و سه سال مانده بود تا «بی‌بی‌ُسی‌ فارسی» راه بیفتد. جم در گام اول، دو شبکه داشت ولی بلافاصله تعداد کانال‌هایش به 14 رسید تا تبدیل به بزرگ‌ترین شبکه‌ی تلویزیونی فارسی زبان خارج از کشور شود. این شبکه‌ها اینگونه تقسیم بندی می‌شوند که «جم لایف»‌با رویکردسرگرمی و سبک زندگی، آشپزی و ... مهم‌ترین و پربیننده‌ترین کانال جم است. «جم جونیوز» با محوریت پخش برنامه‌های کودک و کارتون، چهار سال پیش راه افتاد. «جم تین»‌سه سال است برای نوجوانان تأسیس شده، «جم کلاسیک» فیلم و سریال قدیمی پخش می‌کند، «جم بالیوود» فیلم و سریال هندی روی آنتن می‌فرستد،«جم وان» برای مخاطبان ایرانی مقیم آمریکا و کانادا است. برای ایرانیان کرد زبان و عرب زبان دو کانال «اونیکس»، «روبیکس» و «ریور»‌به ترتیب فیلم و سریال‌های روز و خانوادگی آمریکایی با دوبله‌ی فارسی پخش می‌کند، برنامه‌های ورزشی و سفر در کانال «جم اس تی»‌پخش می‌شود، موسیقی و خبرهای زرد، سهم کانال«می‌وفا»(MIFA) است و مستندهای تاریخی هم از کانال «جم هیستوری» پخش می‌شود.

 

 

این مجموعه، دفاتری در آنتالیا، کوالالامپور، دوبی،‌لس آنجلس و لندن راه انداخت. شبکه‌ی جم توسط برادران کریمیان(هادی و سعید) وابسته به منافقین مدیریت می‌شود و بیشترین سهام آن متعلق به روپرت مرداک-غول رسانه‌ای غرب- است. نگاه اول این مجموعه، سریال و برنامه‌های سرگرمی بود که این رویکرد با پخش سریال‌های ترکیه‌ای، کلمبیایی و ... با دوبله‌ی ضعیف فارسی، تقویت شد. این مجموعه بعد از چهار سال از حالت آنالوگ به دیجیتال HD ارتقاء یافت.